Θερίζουν οι γαστρεντερίτιδες στις παιδικές κατασκηνώσεις - Πώς μπορούμε να προστατευθούμε

Δυστυχώς όμως, κάθε μορφή συνάθροισης, είτε σε κάποια κατασκήνωση, είτε σε κάποιο ταξίδι, σε συνδυασμό με τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, έχει ως αποτέλεσμα μερικές φορές να καταλήγει σε ένα πρόβλημα υγείας. Οι γαστρεντερίτιδες για παράδειγμα, είναι πολύ συνηθισμένο υγειονομικό ζήτημα που απασχολεί κοινότητες, στις οποίες συγκεντρώνονται πολλά άτομα μαζί.

Σε γενικές γραμμές, μία γαστρεντερίτιδα δεν είναι επικίνδυνη, επισημαίνουν επιδημιολόγοι και είναι πολύ σπάνιο να γίνει τόσο επικίνδυνη, ώστε να καταλήξει ένας άνθρωπος, ωστόσο υπάρχουν πάντα κάποιες εξαιρέσεις.

Σύμφωνα με έναν σύντομο ορισμό του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, τροφιμογενές νόσημα είναι κάθε νόσημα που προκαλείται από την κατανάλωση τροφίμου ή νερού. Έχουν περιγραφεί περισσότερα από 250 διαφορετικά τροφιμογενή νοσήματα. Τα συχνότερα αναγνωριζόμενα είναι αυτά που προκαλούνται από τα βακτήρια Campylobacter spp., Salmonella spp., Shigella spp. και εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο (EHEC), καθώς και από μια ομάδα ιών που είναι γνωστοί με την ονομασία Noroviruses.

Το CNN GREECE επικοινώνησε με την κυρία Θεολογία Σιδερόγλου υπεύθυνη τομέα Τροφιμογενών και Υδατογενών νοσημάτων του ΕΟΔΥ και συζήτησε μερικά ζητήματα που άπτονται της πρόληψης των τροφιμογενών νοσημάτων, τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να θωρακιστούμε σε κάθε εποχή, ιδιαίτερα το καλοκαίρι και φυσικά πότε μία γαστρεντερίτιδα είναι πραγματικά επικίνδυνη, ώστε να απειληθεί η ζωή μας.

Τα περιστατικά

Στην ερώτηση εάν υπάρχουν στοιχεία, σχετικά με το πόσα περιστατικά γαστρεντερίτιδας καταγράφονται κάθε χρόνο τους θερινούς μήνες σε κατασκηνώσεις και στη χώρα γενικότερα, η κυρία Σιδερόγλου αναφέρει τα εξής:

«Δεν υπάρχει συστηματική καταγραφή των μεμονωμένων περιστατικών γαστρεντερίτιδας που σημειώνονται τους θερινούς μήνες στις κατασκηνώσεις. Ο αριθμός των εξάρσεων κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας σε κατασκηνώσεις για τις οποίες ενημερώνεται ο ΕΟΔΥ κατά τη θερινή περίοδο σε ετήσια βάση είναι μικρότερος των 5. Στις κατασκηνώσεις παρατηρείται συγχρωτισμός των φιλοξενούμενων παιδιών και οι εξάρσεις κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας συνήθως είναι ιογενούς αιτιολογίας με μετάδοση από άτομο σε άτομο. Όσον αφορά στη μη τυφο-παρατυφική σαλμονέλλωση και στη λοίμωξη από καμπυλοβακτηρίδιο που αποτελούν τα συχνότερα υποχρεωτικώς δηλούμενα τροφιμογενή νοσήματα, ενδεικτικά τον Μάιο του 2024 δηλώθηκαν μέσω του Συστήματος Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων 41 και 133 κρούσματα, αντίστοιχα», μας λέει.

Υπάρχουν επίσης στοιχεία αναφορικά με τις νοσηλείες σε νοσοκομεία; Οι επαγγελματίες υγείας σε νησιά και μικρές περιοχές, είναι επαρκώς ενημερωμένοι ώστε να μπορέσουν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα κρούσματα;

Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για τις νοσηλείες ασθενών με συμπτώματα γαστρεντερίτιδας, απαντά η συνομιλήτριά μας και συνεχίζει: «Ο ΕΟΔΥ ενημερώνει κάθε χρόνο τους επαγγελματίες υγείας των υγειονομικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Κέντρα Υγείας και Περιφερειακά Ιατρεία) της χώρας σχετικά με τις ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβούν σε περίπτωση εμφάνισης έξαρσης κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας. Επιπλέον, ο ΕΟΔΥ ενημερώνει σε ετήσια βάση, πριν την έναρξη της κατασκηνωτικής περιόδου τους αρμόδιους φορείς σχετικά με την πρόληψη και την αντιμετώπιση εμφάνισης κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας στις κατασκηνώσεις».

Πότε είναι επικίνδυνο ένα τροφιμογενές νόσημα;

Ωστόσο πότε μπορεί να γίνει πραγματικά επικίνδυνο ένα τροφιμογενές νόσημα και να καταλήξει ένα παιδί, ή ένας ενήλικας; Έχουμε στην Ελλάδα καταγεγραμμένα τέτοια περιστατικά, ρωτάμε την κυρία Σιδερόγλου;

«Τα κύρια συμπτώματα της γαστρεντερίτιδας από κατανάλωση μολυσμένου τροφίμου είναι η διάρροια, η ναυτία, οι έμετοι, το κοιλιακό άλγος και ο πυρετός. Πολλοί διαφορετικοί μικροοργανισμοί μπορούν να προκαλέσουν τα συμπτώματα αυτά.

Στην πλειονότητα των ατόμων τα συμπτώματα είναι ήπια και υποχωρούν χωρίς να απαιτείται η επίσκεψη στο γιατρό. Ωστόσο, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα, τα βρέφη και τα μικρά παιδιά μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσησης. Η θνητότητα των τροφιμογενών νοσημάτων εξαρτάται από τον παθογόνο μικροοργανισμό και κατά κανόνα είναι χαμηλή».

Ας δούμε στη συνέχεια τις Οδηγίες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας για το πώς θα δημιουργήσουμε συνθήκες διατήρησης και κατανάλωσης σχετικά με τα ασφαλή τρόφιμα.

Οδηγίες για ασφαλή τρόφιμα

• Πλύσιμο των χεριών πριν το χειρισμό των τροφίμων και μετά την τουαλέτα
• Προστασία των τροφίμων και της περιοχής της κουζίνας από έντομα, κατοικίδια και άλλα ζώα
• Πλύσιμο και απολύμανση όλων των επιφανειών και του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται στην προετοιμασία του φαγητού
• Χρήση ξεχωριστού εξοπλισμού και σκευών, όπως μαχαίρια και επιφάνειες κοπής στο χειρισμό ωμών φαγητών
• Προσεκτικό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών, ειδικά σε περίπτωση που θα καταναλωθούν ωμά
• Κατανάλωση μόνο παστεριωμένου γάλακτος από το εμπόριο
• Κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων από πιστοποιημένο τυροκομείο
• Προσεκτικό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών, ειδικά σε περίπτωση που θα καταναλωθούν ωμά
• Κατανάλωση τροφίμων μέχρι την ημερομηνία λήξης τους και όχι μετά
• Τα φαγητά θα πρέπει να μαγειρεύονται μέχρι 1 ώρα μετά την απόψυξη, η οποία δεν πρέπει να γίνεται σε θερμοκρασία δωματίου.
• Διατήρηση των μαγειρεμένων φαγητών ξεχωριστά από τα ωμά, τα πουλερικά και θαλασσινά

• Διατήρηση όλων των μαγειρεμένων φαγητών σε κατάλληλη θερμοκρασία (ιδανικά κάτω από 5°C) . Σε περίπτωση που δεν υπάρχει η δυνατότητα χρήσης ψυγείου συστήνεται η κατανάλωση του μαγειρεμένου φαγητού σε λιγότερο από 2 ώρες από την προετοιμασία του.

Οδηγίες για ασφαλές νερό

Μπουκάλια με εμφιαλωμένο νερό δεν πρέπει να παραμένουν στον ήλιο αλλά να αποθηκεύονται στο ψυγείο ή σε σκοτεινά και δροσερά μέρη.

Συστήνεται η κατανάλωση 2-3 λίτρων νερού/ημέρα ιδιαίτερα όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές.

Συστάσεις για πρόληψη τροφιμογενών νοσημάτων

• Διατηρούμε χωριστά τα μαγειρεμένα τρόφιμα. Διατηρούμε σε χωριστά δοχεία τα ωμά τρόφιμα (π.χ. κρέας, κοτόπουλο, θαλασσινά) από τα μαγειρεμένα. Χρησιμοποιούμε άλλα εργαλεία (πχ. μαχαίρια, ξύλα κοπής) για τα ωμά και άλλα για
  τα μαγειρεμένα τρόφιμα.
• Μεταφέρουμε και διατηρούμε τα τρόφιμα με ασφάλεια. Τα τρόφιμα, κατά τη μεταφορά τους, θα πρέπει να μην εκτίθενται απευθείας στον
  ήλιο. Προσέχουμε ώστε να διατηρούνται οι σωστές θερμοκρασίες εντός των οχημάτων. Προστατεύουμε τα τρόφιμα και την περιοχή της κουζίνας από έντομα, κατοικίδια και άλλα ζώα
• Φροντίζουμε για το καλό μαγείρεμα των τροφίμων
  Μαγειρεύουμε καλά το φαγητό, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για κρέας, πουλερικά,
  αυγά και θαλασσινά. Ειδικά για το κρέας και τα πουλερικά, τα μαγειρεύουμε έτσι
  ώστε ο ζωμός τους να είναι καθαρός και όχι ροζ. Αναθερμαίνουμε προσεκτικά τα μαγειρεμένα φαγητά πριν τα σερβίρουμε.
• Διατηρούμε τα τρόφιμα σε ασφαλείς θερμοκρασίες
  Φροντίζουμε ώστε να μεσολαβεί όσο το δυνατόν λιγότερος χρόνος μεταξύ του μαγειρέματος και της κατανάλωσης του φαγητού. Δεν αφήνουμε μαγειρεμένο φαγητό σε θερμοκρασία δωματίου για περισσότερο από 2 ώρες. Τοποθετούμε έγκαιρα στο ψυγείο κάθε μαγειρεμένο ή ευαίσθητο στη ζέστη φαγητό ή τρόφιμο (κάτω από 5 O C). Η συνιστώμενη θερμοκρασία στην κατάψυξη είναι 0O C. Διατηρούμε το μαγειρεμένο φαγητό ζεστό μέχρι να καταναλωθεί. Το περισσευούμενο φαγητό, συνιστάται να καταναλώνεται μέσα σε 24 ώρες ενώ τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά μέσα σε 3 ημέρες. Δεν ξεπαγώνουμε κατεψυγμένα τρόφιμα σε θερμοκρασία δωματίου. Τα τρόφιμα που αποψύχονται συνιστάται να μαγειρεύονται εντός μίας ώρας.

Καταναλώνουμε ασφαλές νερό

• Καταναλώνουμε πάντα ασφαλές νερό.
• Στην περίπτωση που ενημερωθούμε ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε το νερό στην περιοχή μας τότε χρησιμοποιούμε εμφιαλωμένο νερό ή εναλλακτικά βράζουμε το νερό πριν την κατανάλωσή του (1-2 λεπτά)
• Δεν αφήνουμε τα μπουκάλια με το εμφιαλωμένο νερό εκτεθειμένα στον ήλιο
• Αποθηκεύουμε το εμφιαλωμένο νερό στο ψυγείο ή σε σκοτεινά και δροσερά μέρη
• Καταναλώνουμε 2-3 λίτρα νερού / ημέρα ιδιαίτερα όταν οι θερμοκρασίες είναι
  υψηλές
• Τηρούμε τους κανόνες υγιεινής
  Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε να τηρούμε τους κανόνες υγιεινής.
• Πλένουμε τα χέρια μας πριν το χειρισμό των τροφίμων και μετά την τουαλέτα
• Πλένουμε και απολυμαίνουμε επιμελώς όλες τις επιφάνειες και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιούμε στην προετοιμασία του φαγητό.