1st ΣΦΕΕ Summit: Ανάγκη για καινοτομία στους ασθενείς και βιωσιμότητα για τα συστήματα υγείας

Ανοίγοντας το συνέδριο, ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, Ολύμπιος Παπαδημητρίου, αναφέρθηκε στην ανάγκη αναγνώρισης της καινοτομίας κατά τη λήψη αποφάσεων σημειώνοντας παράλληλα ότι «πρέπει να δημιουργήσουμε από κοινού με την πολιτεία ένα φιλικό προς την καινοτομία περιβάλλον».

«Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι πολλές» παραδέχθηκε, ενώ παρουσίασε το σημαντικό ρόλο του φαρμακευτικού κλάδου στην ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι 60 εταιρείες-μέλη του ΣΦΕΕ καλύπτουν το 90% της αγοράς φαρμάκου και προσφέρουν 108 χιλιάδες θέσεις εργασίας, παράγοντας το 3,4% του εθνικού ΑΕΠ παράγοντας ετησίως 6,2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, μεταξύ άλλων τόνισε: «Είναι απόλυτη ηθική υποχρέωση για μία πολιτεία που θέλει να λέγεται ευρωπαϊκή και προηγμένη να βρίσκει τον τρόπο να εξασφαλίζει τις καλύτερες δυνατές θεραπείες για τους ασθενείς της. Άρα, η καινοτομία είναι εκ των ων ουκ άνευ».

Ωστόσο, χρειάζονται δύσκολες αποφάσεις: «Πιστεύω ότι η κοινωνία πια καταλαβαίνει ότι για να επιβιώσει το σύστημα χρειάζεται να πάρουμε και κάποιες δύσκολες αποφάσεις. Η πρώτη δύσκολη απόφαση είναι ότι απαντάμε θετικά στο να εισάγουμε καινοτόμες θεραπείες αλλά υπό προϋποθέσεις: κάθε καινοτόμος θεραπεία που θα εισάγεται στην Ελλάδα θα εισάγεται με κάποιους κανόνες, όπως ότι θα πρέπει να υπάρχει ένας προϋπολογισμένος αριθμός ασθενών που το προφίλ του πληθυσμού μας δικαιολογεί για να έρχονται συγκεκριμένες ποσότητες φαρμάκων και όχι υπερβολικά περισσότερες. Για αυτό, έχει την ευθύνη και η βιομηχανία».

«Οι πρακτικές του παρελθόντος, όπου γιατροί συνταγογραφούσαν ελεύθερα κάθε καινοτόμο θεραπεία, δεν υπάρχουν πλέον. Θεσπίσαμε, από την 1η Ιουνίου 2024, για πρώτη φορά, ηλεκτρονικά πλέον, τον τρόπο να έχει η ΗΔΙΚΑ τις εξετάσεις πάνω στον φάκελο, ώστε να κόβονται τα θεραπευτικά πρωτόκολλα αυτόματα, όταν ο γιατρός παραβιάζει το πρωτόκολλο. Ο γιατρός πρέπει να αιτιολογήσει εάν ζητήσει εξαίρεση του πρωτοκόλλου. Αυτό γίνεται για να έχουμε πλήρως τη βεβαιότητα ότι ο κάθε ασθενής παίρνει το φάρμακο που πραγματικά χρειάζεται» τόνισε.

Μνημόνιο μεταξύ βιομηχανίας και κυβέρνησης

Ως επόμενο βήμα ανέδειξε τη σύναψη ενός μνημονίου συνεργασίας μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της βιομηχανίας, όπως έχουν κάνει ήδη η Πορτογαλία, το Βέλγιο κ.α. Το μνημόνιο αυτό θα θέσει σε πιο μακροπρόθεσμο πλάνο (3ετές ή 4ετές) «ποια είναι η δέσμευση της ελληνικής πολιτείας για την πολιτική που θέλει να εφαρμόσει, ποιες είναι οι δεσμεύσεις της ελληνικής πολιτείας για την πραγματική χρηματοδότηση του συστήματος, που μπορεί να εγγυηθεί ότι θα έχει, ποια θα είναι, από την άλλη πλευρά, η δέσμευση της βιομηχανίας για την ευθύνη που θα αναλάβει ενάντι αυτών κλπ. Έτσι, με αυτόν τον οδικό χάρτη, που θα έχει διαφάνεια και σταθερότητα θα μπορέσουμε να δώσουμε το χρόνο σε μία βιομηχανία να επικοινωνήσει τα νέα δεδομένα της χώρας μας, ώστε να φέρει μία σοβαρή κλινική μελέτη στην Ελλάδα, να φέρει μία βιομηχανική μονάδα και να αυξήσει τις θέσεις εργασίας στη χώρα μας».

Ηλεκτρονικός φάκελος & ψηφιακή διασύνδεση ΕΣΥ

Τέλος 2025, αρχές 2026 μπαίνουν σε πλήρη εφαρμογή ο ηλεκτρονικός φάκελος ασθενούς και η ψηφιακή διασύνδεση των νοσοκομείων, όπως δήλωσε στο Newsbomb.gr ο υφυπουργός Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους. «Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 4 πολύ μεγάλα έργα από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας, το ένα είναι ο ψηφιακός φάκελος, το δεύτερο είναι η ψηφιακή ενοποίηση των νοσοκομείων -που είναι άμεσα συνδεδεμένη- και διάφορα άλλα υποέργα, για να φτάσουμε στο σημείο ο πολίτης να μπορεί να πηγαίνει σε οποιονδήποτε γιατρό, είτε είναι ιδιώτης είτε σε ένα Κέντρο Υγείας, είτε σε κάποιο νοσοκομείο και να μπορεί ο επαγγελματίας υγείας να έχει πρόσβαση στον ιατρικό φάκελο του ασθενούς, αλλά και ο ασθενής να έχει πρόσβαση στα δεδομένα του».

Επόμενος στόχος είναι τα δεδομένα της χώρας μας και τα δεδομένα από άλλες χώρες να μπορούν να είναι συγκεντρωμένα, έτσι ώστε να χρησιμοποιούνται από το Υπουργείο Υγείας για καλύτερη οργάνωση των προτεραιοτήτων.

Ταμείο Ανάκαμψης και clawback

Ο Γενικός Διευθυντής του ΣΦΕΕ, Μιχάλης Χειμώνας, ανέφερε πως το διάστημα 2012-2023 υπήρχε μια επιπέδωση των δαπανών υγείας, ενώ οι ανάγκες μεγάλωναν με ρυθμό 4-5% το χρόνο. Την διαφορά μεταξύ ζήτησης και δαπάνης, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, την κάλυψε κατά 80% η φαρμακοβιομηχανία. «Η χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν θα μειώσει το clawback, μόνο θα καλύψει την αύξηση» συμπλήρωσε.

Η φαρμακευτική νομοθεσία στην ΕΕ

Η αναθεώρηση της ευρωπαϊκής φαρμακευτικής νομοθεσίας έχει ως βασικό σκοπό να μπορούν τα κράτη-μέλη να εγγυηθούν την πρόσβαση στους ασθενείς σε νέες, κλινικά καινοτόμες, οικονομικά προσιτές θεραπείες, ανέφερε ο Άρης Αγγελής, Γενικός Γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού του Υπουργείου Υγείας.

Όπως εξήγησε, οι διατάξεις προσπαθούν να διαφοροποιήσουν το υπάρχον σύστημα που αφορά στην προστασία των δεδομένων, βάζοντας στο πλαίσιο διάφορα κίνητρα που αν εκπληρωθούν θα υπάρξει πρόσθετη προστασία των δεδομένων. «Η Κομισιόν είπε να μειώσουμε την προστασία από τα 8 στα 6 χρόνια. Τι είπε το Ευρωκοινοβούλιο; Να πάμε στα 7,5. Τι λέμε εμείς; Εμείς θέλουμε να διατηρήσουμε το ισχύον καθεστώς στα 8 χρόνια, αλλά συμφωνούμε με την εισήγηση της Επιτροπής για μέγιστο περιθώριο προστασίας στα 11 χρόνια». Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Αγγελής, εκτίμησε πως η παροχή κινήτρων στην βιομηχανία θα πρέπει να αποσυνδεθεί από την καθολική πρόσβαση στην φαρμακευτική καινοτομία σε επίπεδο ΕΕ. «Να πούμε ότι αυτό είναι μια ανεξάρτητη υποχρέωση των παραγωγών» τόνισε καταλήγοντας.

Ο Στέλιος Κυμπουρόπουλος, Ευρωβουλευτής, European People’s Party Group, Coordinator- Environment, Public Health and Food Safety, ανέφερε από την πλευρά του ότι πάρθηκε μια δύσκολη πρόταση από την Επιτροπή. «Κοινή αντίληψη όλων των μερών ήταν ότι η πρόταση που ήρθε από την Επιτροπή δεν μπορούσε να δημιουργήσει την ασφάλεια για να αυξήσουμε την ανταγωνιστικότητα σε ευρωπαϊκό περιβάλλον» σημείωσε. Όπως εξήγησε, το Ευρωκοινοβούλιο με την σειρά του προσπάθησε να φέρει την χρυσή τομή μεταξύ καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας και να δημιουργήσει το περιβάλλον που θα διασφαλίζει καλή και γρήγορη πρόσβαση στα καινοτόμα φάρμακα που αναπτύχθηκαν το προηγούμενο διάστημα. Εξέφρασε, τέλος, την ανησυχία του για το μέλλον, τονίζοντας την ανάγκη η Ευρώπη να έχει μία κοινή πολιτική στο θέμα του φαρμάκου προκειμένου να γίνει αυτόνομη σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Ταμείο καινοτομίας & εξοικονόμηση πόρων

«Θέλουμε να λειτουργήσει Διακομματική Επιτροπή για το φάρμακο», τόνισε χαρακτηριστικά. Τέλος, ανέφερε ότι απαιτούνται άμεσα μέτρα, ζητώντας μεταξύ άλλων χρηματοδότηση του συστήματος, έλεγχο της συνταγογράφηση και δημιουργία μητρώων.

Ο μηχανισμός αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας πρέπει να έχει ανεξαρτησία, αλλά το σημαντικότερο είναι η διαδικασία, ανέφερε ο Κώστας Αθανασάκης, Επίκουρος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, Εργαστήριο Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Αθανασάκης εστίασε στη σημασία ενός ταμείου καινοτομίας ή ενός σχήματος μεταβατικής αξιολόγησης, που θα συνοδευτεί από συμφωνίες ελεγχόμενης εισόδου, στην αξιοποίηση των δεδομένων και των κλινικών δοκιμών και στην δημιουργία επιλογών εργασίας για να έρθουν οι άνθρωποι και οι εταιρίες στην Ελλάδα.

Για την Παυλίνα Καρασιώτου, Γενική Γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής, Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η λύση στην στενότητα των πόρων έναντι των αυξανόμενων αναγκών και των φαρμάκων, βρίσκεται στον εξορθολογισμό των δαπανών. «Απαιτείται εξορθολογισμός των δαπανών υγείας όχι για να κόψουμε φάρμακα, αλλά για να δούμε πού και τι χρειαζόμαστε πραγματικά και τι περιθώρια εξοικονόμησης υπάρχουν. Κι αυτό γιατί για κάθε φάρμακο που ξοδεύουμε κάποιος ασθενής που όντως το χρειάζεται, δεν θα μπορεί να το πάρει» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Στο πλαίσιο αυτό έκανε λόγο για αναπροσαρμογή της φαρμακευτικής δαπάνης σε όρια που η οικονομία μπορεί να αντέξει, μέσω συγκεκριμένων καναλιών, επισημαίνοντας πως η κυβέρνηση συζητά ήδη πως θα συνεχίσει τις δράσεις που τώρα χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Συμμαχίες πανεπιστημίων με φαρμακοβιομηχανία

«Τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν ξεπεράσει πλέον το "ταμπού" της συνεργασίας με τις ιδιωτικές εταιρείες και πλησιάζουν τις φαρμακοβιομηχανίες για την ανάπτυξη μορίων, ανέφερε χαρακτηριστικά ο Κωνσταντίνος Παναγούλιας, Αντιπρόεδρος της ΒΙΑΝΕΞ Α.Ε., Αναπληρωτής Πρόεδρος του ΣΦΕΕ και περιέγραψε το πιο πρόσφατο μοντέλο Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) που αναπτύσσεται σήμερα από τις φαρμακοβιομηχανίες, ελληνικές και πολυεθνικές, που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.

«Τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν συσσωρευμένη γνώση που δεν την εκμεταλλεύονται» καθώς ενώ είναι στις υψηλότερες θέσεις στον αριθμό δημοσιεύσεων, δεν συμβαίνει το ίδιο με την κατοχύρωση πατεντών. «Τελευταία προσεγγίζουν τις φαρμακοβιομηχανίες για να προσφέρουν ένα προϊόν για περαιτέρω ανάπτυξη. Ήδη σήμερα κάποια μόρια είναι υπό ανάπτυξη στην κλινική φάση Α. Αυτό το μοντέλο εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια καθώς η συνεργασία πανεπιστημίων-εταιρειών προχωρά και αίρονται προβλήματα του παρελθόντος. Μέχρι πρότινος ήταν ταμπού για ένα ελληνικό πανεπιστήμιο να συνεργαστεί με μια ιδιωτική εταιρεία. Τώρα κάποιοι καθηγητές είναι πιο ανοιχτόμυαλοι και προχωρούν σε αυτές τις συνεργασίες».

Σε ό,τι αφορά στη συνεργασία ελληνικών και πολυεθνικών εταιρειών στον τομέα της παραγωγής, ο κ. Παναγούλιας τόνισε ότι «προάγει τη στρατηγική αυτονομία της χώρας στον τομέα του φαρμάκου», κάτι που αποδείχθηκε ιδιαίτερα σημαντικό την περίοδο της πανδημίας, όταν στην Ελλάδα δεν καταγράφηκε έλλειψη φαρμάκων.

Επενδύσεις 1, 2 δισ ευρώ από την ελληνική φαρμακοβιομηχανία

Όπως τόνισε ο Δημήτρης Δέμος, Διευθύνων Σύμβουλος και Αντιπρόεδρος, Demo SA Pharmaceuticals, Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ.), το επενδυτικό πρόγραμμα της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας είναι από τα μεγαλύτερα της χώρας. «Έως το 2026 θα πραγματοποιηθούν επενδύσεις ύψους 1,2 δις ευρώ με τη δημιουργία 16 ερευνητικών κέντρων και 13 νέων εργοστασίων» ανέφερε, τονίζοντας ότι «Οι Έλληνες φαρμακοβιομήχανοι βάζουν 600 εκατομμύρια ευρώ από τις δικές τους τσέπες, δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στην χώρα». Σημείωσε επίσης ότι στη φαρμακοβιομηχανία «υπάρχει μεγάλο γεωγραφικό αποτύπωμα. Όλη η Ελλάδα βλέπει μια φαρμακοβιομηχανία στον τόπο της». Όπως εξήγησε στην Ελλάδα λειτούργησε «η λογική του ελατηρίου» μετά το 2019, όταν η σταθεροποίηση της εθνικής οικονομίας ανέδειξε την ανάγκη για αναβάθμιση του παραγωγικού εξοπλισμού και για επέκταση της παραγωγής. Στη συνέχεια ανέφερε ότι «Για να είμαστε κερδοφόροι πρέπει να προχωρήσουμε σε αύξηση των τεμαχίων και να κάνουμε επενδύσεις σε παραγωγικό εξοπλισμό». Αναφερόμενος στην παραγωγή πρώτων υλών στο εργοστάσιο της DEMO στην Τρίπολη ανέφερε ότι είναι «ένα βήμα μπροστά στις εξελίξεις που έρχονται» καθώς τώρα το σύνολο της Ευρώπης προσπαθεί να ενισχύσει την παραγωγή πρώτων υλών εντός των ευρωπαϊκών συνόρων.

Η αξία των κλινικών μελετών

Την κρίσιμη σημασία και τις ευκαιρίες που μπορεί να προσφέρει η ανάπτυξη κλινικών μελετών στην Ελλάδα παρουσλιασε ο Σπύρος Φιλιώτης, Αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής της Pharmaserve-Lilly. «Η φύση της κλινικής έρευνας είναι να εξάγει δεδομένα και υπηρεσίες με τεράστια προστιθέμενη αξία» τόνισε χαρακτηριστικά.

Όπως εξήγησε, στην Ευρώπη επενδύονται κάθε χρόνο 30 δισεκατομμύρια ευρώ για κλινικές έρευνες. Το ποσό που θα αντιστοιχούσε στην Ελλάδα θα ήταν 500 εκατομμύρια ευρώ, όμως στην πραγματικότητα σήμερα γίνονται επενδύσεις που φτάνουν το πολύ στα 100 εκατομμύρια ευρώ. «Είναι μια παγκόσμια ανταγωνιστική διαδικασία» τόνισε περαιτέρω και αναφέρθηκε στις δυνατότητες που προσφέρει η ΗΔΙΚΑ. «Η βάση δεδομένων της ΗΔΙΚΑ είναι από τις καλύτερες του κόσμου, αλλά δεν αξιοποιείται. Δεν δημοσιεύουμε τίποτα από τα δεδομένα της. Αν το κάναμε, θα μπορούσαμε να εμφανιστούμε ως σοβαρός παίκτης στον παγκόσμιο χάρτη προσέλκυσης επενδύσεων κλινικών μελετών».

Το μέλλον θα φέρει τεράστιες δαπάνες στον τομέα της υγείας τόνισε ο Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών ΙΟΒΕ και καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. «Θα ζούμε περισσότερο και οι ασθένειες θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με πιο προσωποποιημένο τρόπο, άρα αναπόφευκτα μεγάλο μέρος των δημοσίων δαπανών θα γίνονται για την υγεία» ανέφερε. «Θα είναι τεράστιο λάθος να μείνουμε εκτός της παραγωγής. Ακόμα και αν δεν είμαστε στην αιχμή της τεχνολογίας, θα πρέπει να είμαστε κοντά στην αιχμή, διαφορετικά θα χάσουμε την ευκαιρία», προειδοποίησε εκφράζοντας την εκτίμηση ότι ο τομέας της φαρμακοβιομηχανίας στην Ελλάδα μπορεί να πολλαπλασιαστεί από 5 έως 8 φορές.

Σχεδόν μισό δισεκατομμύριο ευρώ έχει δεσμευτεί προς επενδύσεις σε παραγωγικές μονάδες και νέες τεχνολογίες από το επενδυτικό clawback, ανέφερε ο Άγγελος Μπένος, Partner, Pharma Industry Lead, PwC, Greece. Όπως δήλωσε, από τα 500-550 εκατομμύρια ευρώ, περίπου το 60% πήγε σε παραγωγικές μονάδες και το υπόλοιπο 40% σε Έρευνα και Ανάπτυξη. «Στις κλινικές μελέτες δεν είχαμε το αποτέλεσμα που επιθυμούσαμε» παραδέχθηκε «μόλις το 10% των κεφαλαίων δόθηκε για κλινικές μελέτες», σημειώνοντας ότι βασικότερος λόγος για αυτό είναι ότι «οι κλινικές μελέτες πραγματοποιούνται στο πλαίσιο ενός μακροχρόνιου σχεδιασμού».

Το Πρώτο συνέδριο- 1st Summit SFEE, πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA) και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.