ΕΟΔΥ: Αυξημένος κίνδυνος Δάγκειου πυρετού σε ταξιδιώτες - Οδηγίες προστασίας

Ο Δάγκειος πυρετός και οι νόσοι Chikungunya και Zika οφείλονται σε ιούς που μεταδίδονται στον άνθρωπο μέσω τσιμπήματος μολυσμένων κουνουπιών του γένους Aedes (κυρίως του είδους Aedes aegypti αλλά και -δευτερευόντως- του είδους Aedes albopictus). Τα κουνούπια μολύνονται όταν τσιμπούν άτομα που είναι ήδη μολυσμένα με τον ιό.

Ο Δάγκειος είναι η πιο σημαντική ιογενής νόσος που μεταδίδεται με κουνούπια, σε παγκόσμιο επίπεδο, με δεκάδες εκατομμύρια κρούσματα και δεκάδες χιλιάδες θανάτους ετησίως. Eνδημεί σε περισσότερες από 100 τροπικές και υποτροπικές χώρες, σε αστικές και ημι-αστικές περιοχές, στην Αμερικανική ήπειρο, την Καραϊβική, την Ασία, την Αφρική και τον Δυτικό Ειρηνικό.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, καταγράφεται τα τελευταία δύο έτη μία δραματική αύξηση κρουσμάτων Δάγκειου πυρετού, με > 5 εκατομμύρια κρούσματα να έχουν καταγραφεί ήδη μέσα στο 2024, έχοντας σημάνει συναγερμό στην παγκόσμια κοινότητα δημόσιας υγείας.

Στην Ευρώπη, ο Δάγκειος αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη αιτία εμπυρέτου (μετά την ελονοσία) σε ταξιδιώτες που επιστρέφουν από τροπικές-υποτροπικές χώρες. Επιπλέον, τα τελευταία έτη, σε άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης (κυρίως Γαλλία και Ιταλία) καταγράφηκαν κατ’ εξακολούθηση συμβάντα εγχώριας μετάδοσης Δάγκειου πυρετού και Chikungunya, με κουνούπια Aedes albopictus, τα οποία μολύνθηκαν από μεταδοτικούς ταξιδιώτες. Μάλιστα, τα δύο τελευταία έτη, καταγράφηκε ιδιαίτερα αυξημένος αριθμός εγχώριων κρουσμάτων Δάγκειου σε Γαλλία και Ιταλία.

Στη χώρα μας, τα τελευταία έτη έχουν καταγραφεί μόνο εισαγόμενα περιστατικά αυτών των νοσημάτων, σε περιορισμένο αριθμό, σε ταξιδιώτες που είχαν έρθει από ενδημικές χώρες του εξωτερικού. Το κουνούπι Aedes aegypti, που είναι ο βασικός διαβιβαστής αυτών των ιών παγκοσμίως, δεν είναι εγκατεστημένο στην Ελλάδα.

Καθώς όμως έχει εγκατασταθεί και στη χώρα μας το «Ασιατικό κουνούπι τίγρης» (Aedes albopictus) που είναι δευτερεύων διαβιβαστής, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος εισαγωγής αυτών των ιών μέσω ταξιδιωτών (εισαγόμενων κρουσμάτων) και στη συνέχεια της τοπικής εγχώριας μετάδοσής τους.

Εκτακτες δράσεις

Με στόχο την πρόληψη της τοπικής μετάδοσης αυτών των ιών στη χώρα μας, μετά από την καταγραφή κάθε εισαγόμενου περιστατικού, εφαρμόζονται -βάσει σχετικής Εγκυκλίου του Υπουργείου Υγείας- έκτακτες δράσεις απόκρισης από τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές δημόσιας υγείας. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν άμεση και ενδελεχή διερεύνηση του κρούσματος, εντομολογική και περιβαλλοντική διερεύνηση, εκτίμηση κινδύνου για τοπική μετάδοση, και -αναλόγως- έκτακτους ψεκασμούς ή και δράσεις ενημέρωσης από τις αρμόδιες τοπικές αρχές σε περιοχές όπου διέμεινε ή / και επισκέφθηκε ο ασθενής, όσο ήταν μεταδοτικός.

Όσον αφορά τον Δάγκειο Πυρετό, το κλινικό φάσμα της νόσου ποικίλλει από ήπιο, μη ειδικό εμπύρετο σύνδρομο (με πιθανά συνοδά συμπτώματα: κεφαλαλγία, μυαλγίες, αρθραλγίες, εξάνθημα, ναυτία, εμέτους) έως σοβαρή νόσο σε ποσοστό περίπου 5% των ασθενών (με αιμορραγικές εκδηλώσεις ή και κυκλοφορική καταπληξία), η οποία μπορεί να έχει έως και θανατηφόρο κατάληξη.

Επισημαίνεται ότι, σε μεγάλο ποσοστό, η λοίμωξη από τους ιούς αυτούς είναι ασυμπτωματική, δηλαδή οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί μπορεί να μην εμφανίσουν καθόλου συμπτώματα ασθένειας (στον Δάγκειο έως και 75 - 80% των λοιμώξεων μπορεί να είναι ασυμπτωματικές). Ωστόσο, οι μολυνθέντες -ακόμη και ασυμπτωματικοί- μπορεί να μεταδώσουν τους ιούς σε κουνούπια που θα τους τσιμπήσουν κατά την «περίοδο μετάδοσης» (διάρκειας περίπου 10 ημερών).

Οδηγίες προστασίας

Ως εκ τούτου, με βάση τα παραπάνω και με στόχο τόσο την προστασία της υγείας των ταξιδιωτών όσο και την προστασία της δημόσιας υγείας, ο ΕΟΔΥ συστήνει:

Άτομα που ταξιδεύουν (ή διαμένουν) σε χώρες του εξωτερικού όπου ενδημεί ο Δάγκειος πυρετός ή/και οι νόσοι Chikungunya ή Zika θα πρέπει να λαμβάνουν σχολαστικά μέτρα ατομικής προστασίας από τα κουνούπια:

- καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους στην ενδημική χώρα/ περιοχή, και

- τουλάχιστον για τρεις (3) εβδομάδες μετά από την επιστροφή/ άφιξή τους στην Ελλάδα (ανεξάρτητα από την παρουσία ή μη συμπτωμάτων, δηλαδή ακόμη και εάν δεν έχουν αρρωστήσει, γιατί μπορεί να έχουν ασυμπτωματική λοίμωξη αλλά όμως να είναι «μεταδοτικά» και να μολύνουν τα κουνούπια που θα τα τσιμπήσουν).

Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν τη χρήση εγκεκριμένων εντομοαπωθητικών σώματος (στο δέρμα και πάνω από τα ρούχα) και περιβάλλοντος, πάντοτε σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης.

Αυτά μπορεί να είναι οι σήτες, οι κουνουπιέρες, τα κλιματιστικά και οι ανεμιστήρες. Συνιστάται επίσης η χρήση μακριών ρούχων που καλύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερο το σώμα.

Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να λαμβάνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, καθώς τα συγκεκριμένα κουνούπια τσιμπούν κυρίως κατά τη διάρκεια της ημέρας, με μεγαλύτερη δραστηριότητα το πρωί και αργά το μεσημέρι/απόγευμα έως το σούρουπο.

Σε περίπτωση που τα άτομα αυτά παρουσιάσουν ύποπτα συμπτώματα (π.χ. πυρετό, πονοκέφαλο, μυαλγίες, αρθραλγίες, εξάνθημα) κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ή μετά από την επιστροφή τους, πρέπει άμεσα να αναζητήσουν ιατρική εκτίμηση.