Φωκίωνος Νέγρη: Περπατώντας στην πάλαι ποτέ «Via Veneto» της Αθήνας

Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 η Φωκίωνος Νέγρη στην Κυψέλη ήταν το στέκι της αθηναϊκής ελίτ. Το ζαχαροπλαστείο «Σελέκτ», η Δημοτική Αγορά Κυψέλης και η Πολυκατοικία Λαναρά ήταν μόνο μερικά από τα τοπόσημα που έκαναν τη Φωκίωνος Νέγρη ξεχωριστή. Από τότε μέχρι σήμερα έχει περάσει περιόδους δόξας και παρακμής, αν και στη συνείδηση των Αθηναίων παραμένει διαχρονικά ένας από τους εμβληματικούς δρόμους της Αθήνας.

Το ρέμα Λεβίδη και ο Φωκίωνας Νέγρης

Η Φωκίωνος Νέγρη ξεκινά από την πλατεία της Κυψέλης και καταλήγει στην οδό Δροσοπούλου. Διαμορφώθηκε το 1830 στα ίχνη του παλιού ρέματος Λεβίδη που ξεκινούσε από τα Τουρκοβούνια και κατέληγε στην Κυψέλη. Τα σχέδια του δρόμου έκανε ο αρχιτέκτονας Βασίλης Τσαγρής ο οποίος σχεδίασε ουσιαστικά δύο ίδιους δρόμους που τους χώριζαν δέντρα, θάμνοι και σιντριβάνια. «Πράσινη λεωφόρο» την αποκαλούσαν την περίοδο του Μεσοπολέμου και το πράσινο σε συνδυασμό με τα νεοκλασικά και τις πολυκατοικίες που οικοδομήθηκαν εκείνη την περίοδο, δημιουργούσαν ένα όμορφο σύνολο.

Η οδός πήρε το όνομά της από τον γεωλόγο, πολιτικό και πρώτο πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών, Φωκίωνα Νέγρη. Ο Φωκίωνας Νέγρης υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριος στον κλάδο του αλλά και στην πολιτική σκηνή, βέβαια το όνομά του τελικά ταυτίστηκε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο με τον εμβληματικό δρόμο στην καρδιά της Κυψέλης.

Η περίοδος δόξας, η εγκατάλειψη και η πεζοδρόμηση τη δεκαετία του ‘70

Η περίοδος ακμής της Φωκίωνος Νέγρη ήταν οι δεκαετίες του ’50, του ’60 και του ‘70. «Via Veneto της Αθήνας» την αποκαλούσαν οι Αθηναίοι συγκρίνοντάς την με τον θρυλικό δρόμο της Ρώμης και θεωρούνταν μία από τις πιο ακριβές περιοχές της πρωτεύουσας. Τα μαγαζιά που είχαν ανοίξει έγιναν στέκι για την αφρόκρεμα της Αθήνας και όχι μόνο. Καλλιτέχνες, πολιτικοί, επιχειρηματίες, αλλά και πολλοί νέοι σύχναζαν στο ζαχαροπλαστείο «Σελέκτ», στο εστιατόριο «Θράκα», στην «Κουίντα», στο «Τop Hat» και στο «Igloo». Στο «Σελέκτ» η σπεσιαλιτέ ήταν το παγωτό Σικάγο και θαμώνες του ήταν μεταξύ άλλων ο Νίκος Τσιφόρος, ο Νίκος Σταυρίδης, η Σοφία Βέμπο και ο Βασίλης Αυλωνίτης. Το «Igloo» φιλοξένησε διάσημους μουσικούς όπως ο Βαγγέλης Παπαθανασίου και ο Eric Clapton, το «Κουίντα» ήταν ένα από τα πρώτα club της εποχής και στο «Τop Hat» οι νέοι συμμετείχαν σε χορευτικούς διαγωνισμούς αντοχής στο ροκ εν ρολ. Την ίδια περίοδο η Φωκίωνος Νέγρη «πρωταγωνίστησε» και στον κινηματογράφο. Η ταινία «Το ρεμάλι της Φωκίωνος Νέγρη» του 1965 ήταν εμπνευσμένη από τον κεντρικό δρόμο της Κυψέλης και λίγα χρόνια νωρίτερα η ταινία «Η ωραία των Αθηνών» είχε γυριστεί επίσης εκεί.

Η πεζοδρόμηση της Φωκίωνος Νέγρη τη δεκαετία του 1970 επί δημαρχίας Δημήτρη Μπέη, την ανέδειξαν ακόμα περισσότερο. Πλακόστρωτο, παρκάκια, σιντριβάνια, νεοκλασικά και μοντέρνες πολυκατοικίες συνέθεταν το όλο σκηνικό. Η πεζοδρόμηση, ωστόσο, δεν ήταν αρκετή για να γλιτώσει τη Φωκίωνος Νέγρη από την παρακμή και την εγκατάλειψη λίγες δεκαετίες αργότερα.

Έτσι, τις δεκαετίες του '90 και του '00 η Φωκίωνος Νέγρη είχε ήδη αρχίσει να ερημώνει. Πολλά μαγαζιά έκλεισαν, οι πολυκατοικίες του μεσοπολέμου αφέθηκαν στην τύχη τους και τα χρόνια της πρόσφατης οικονομικής κρίσης ο δρόμος έγινε τελικά ένα φάντασμα της εικόνας που είχε κάποτε. Ήταν αυτό το τέλος της Φωκίωνος Νέγρη; Όχι. Τα τελευταία χρόνια βιώνει μία περίοδο αναγέννησης. Η ζωή έχει επανέλθει στα παρκάκια, στα μπαλκόνια των πολυκατοικιών και στα νέα μαγαζιά αποδεικνύοντας ότι ένας εμβληματικός δρόμος σαν αυτόν δεν γίνεται απλά να ξεχαστεί. Ή τουλάχιστον όχι για πολύ. Καθοριστικό ρόλο σίγουρα έπαιξε η ανάπλαση της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης. Παράλληλα πολυκατοικίες αναπαλαιώθηκαν, στα πάρκα έγιναν εργασίες αποκατάστασης και ανάπλασης και νέα μαγαζιά έγιναν πόλος έλξης για τους λάτρεις του κέντρου. Και ίσως αυτό να είναι μόνο η αρχή. Η κατασκευή του μετρό στην πλατεία Κυψέλης μάλλον θα αλλάξει τα δεδομένα στην περιοχή τα επόμενα χρόνια. Περπατώντας στην Φωκίωνος Νέγρη σήμερα πάντως, μπορείς να θαυμάσεις τις αριστοκρατικές πολυκατοικίες, τις μικρές οάσεις πρασίνου και να φανταστείς την αίγλη που είχε ο δρόμος κάποτε.

Ένας περίπατος στη Φωκίωνος Νέγρη

Η Φωκίωνος Νέγρη ξεκινάει από την πλατεία Κυψέλης. Τα έργα για την κατασκευή του μετρό έχουν ήδη ξεκινήσει και η πλατεία είναι κλειστή περιμετρικά με κιγκλιδώματα που προμηνύουν τη μεγάλη αλλαγή.

Από τα πρώτα αξιοθέατα που συναντας είναι το άγαλμα του δημάρχου Σπύρου Τρικούπη, έργο του γλύπτη Βασίλη Φαληρέα.

Λίγο παρακάτω το πάρκο των αισθήσεων. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν τον περασμένο Σεπτέμβρη και 500 τετραγωνικά μέτρα μεταμορφώθηκαν σε έναν μεγάλο κήπο για παιδιά κατασκευασμένο από φυσικά υλικά: φυτά, χώμα, νερό και ξύλο.

Νέα μαγαζιά κάθε είδους που έχουν ανοίξει τα τελευταία χρόνια έχουν δώσει στον δρόμο ξανά ζωή. Από εκείνα που έχουν αποκτήσει το δικό τους κοινό είναι και το βιβλιοπωλείο «Μετεωρίτης». Άνοιξε το 2018 από τον Γάλλο Μπενουά και έχει βιβλία για όλες τις ηλικίες και τα γούστα.

Δίπλα ακριβώς στο ανοιχτό βεραμάν βιβλιοπωλείο, υψώνεται μία ροζ διπλοκατοικία που δίνει και αυτή επιπλέον χρώμα στον πεζόδρομο.

Στο νούμερο 43 Της Φωκίωνος Νέγρη βρίσκεται το κτήριο της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης, που φιλοξενεί καταστήματα, θεματικές αγορές, χώρους που πραγματοποιούνται δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια και ένα δωμάτιο με μουσειακό χαρακτήρα μέσα στο οποίο ξεδιπλώνεται ιστορία της Δημοτικής Αγοράς.

Στο νούμερο 25, ο «Ορφέας». Ένα γνώριμο αθηναϊκό μουσικό στέκι για τους λάτρεις της Jazz,όχι μόνο για τα συχνά -σχεδόν καθημερινά- live που διοργανώνει, αλλά και για την ζεστή ατμόσφαιρα του χώρου.

Στη Φωκίωνος Νέγρη 23 βρίσκεται μία πολυκατοικία με το δικό της όνομα. Είναι η πολυκατοικία Λαναρά που οικοδομήθηκε το 1938 σε σχέδια του Ιωάννη Ζολώτα. Θεωρείται χαρακτηριστικό δείγμα του μοντέρνου μεσοπολεμικού κινήματος «με τις "πουριστικές" και ρασιοναλιστικές κατευθύνσεις» και ξεχωρίζει για την ποιότητα κατασκευής και τις όμορφες καμπύλες της.

Απέναντι από την πολυκατοικία Λαναρά βρίσκεται το ιστορικό «Σελέκτ», στην ίδια θέση από το 1945. Το ζαχαροπλαστείο λειτουργεί πλέον ως καφετέρια και εξακολουθεί να θεωρείται τοπόσημο του δρόμου.

Τη δική τους πινελιά στον σημερινό χαρακτήρα της Φωκίωνος Νέγρη έχουν βάλει και τα πιο καινούρια μαγαζιά εστίασης που προσελκύουν κόσμο από όλη την Αθήνα. Οι «Γεύσεις της Δαμασκού» με τα ανατολίτικα πιάτα, το «Jackaroo» με τα διάσημα σάντουιτς, το «Dope» με τις γλυκές και αλμυρές λιχουδιές και τον προσεγμένο και ιδιαίτερο καφέ.

Φτάνοντας προς το τέλος της Φωκίωνος Νέγρη ένα ακόμα γλυπτό κοσμεί τον πεζόδρομο. Είναι η ορειχάλκινη προτομή του δημάρχου Κώστα Κοτζιά, έργο της γλύπτριας Λουκίας Γεωργαντή.

Τα δύο γλυπτά με τις μορφές του Κοτζιά και του Μερκούρη δεν είναι όμως τα μόνα αξιόλογα γλυπτά του δρόμου. Η «κόρη σε έκσταση» έργο του Μιχάλη Τόμπρου φιλοτεχνήθηκε το 1939 και βρίσκεται μέσα στο σιντριβάνι προς το τέλος της Φωκίωνος Νέγρη. Στη βάση του έργου υπάρχει εγχάρακτη υπογραφή του γλύπτη και το έτος κατασκευής.

Η Φωκίωνος Νέγρη είναι ένας δρόμος με ιστορία, τέχνη, πράσινο. Πώς θα είναι σε μερικά χρόνια από τώρα; Το μετρό της Κυψέλης πιθανά να αλλάξει τα δεδομένα στην περιοχή και να καθορίσει ως έναν βαθμό το μέλλον του ιστορικού αυτού δρόμου, της πάλαι ποτέ «Via Veneto» της Αθήνας.