Πολυκατοικία Τετενέ: Η σομόν πολυκατοικία του μεσοπολέμου στο Κολωνάκι

Η πολυκατοικία Τετενέ βρίσκεται στο Κολωνάκι, στην οδό Αλωπεκής, ένα στενό δρομάκι παράλληλο στη Βασιλίσσης Σοφίας. Η κομψή της πρόσοψη συνάδει με τον αριστοκρατικό αέρα της περιοχής και τη διαφοροποιεί από τις άλλες -πιο μικρές ηλικιακά- πολυκατοικίες που υψώνονται στριμωγμένες στην πυκνή δόμηση.

Το σομόν κτήριο στην Αλωπεκής 25Α οικοδομήθηκε το 1933 και θεωρείται αντιπροσωπευτικό δείγμα των αστικών κατοικιών του μεσοπολέμου. Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο και συγκαταλέγεται στις διάσημες πολυκατοικίες της Αθήνας για δύο κυρίως λόγους: την εκλεκτικιστική αρχιτεκτονική του και τον αρχιτέκτονα που το σχεδίασε, τον Κώστα Κιτσίκη.

Η πολυκατοικία Τετενέ συνδυάζει το κλασικό με το Art Nouveau

Το πρώτο που παρατηρείς σε αυτήν είναι τα χρώματά της. Το σομόν κυριαρχεί και δημιουργεί μία καλαίσθητη αντίθεση με τα γκρι παντζούρια, το γαλάζιο στα μπαλκόνια, τα μαύρα κάγκελα και το ανοιχτό καφέ της ξύλινης πόρτας στην είσοδο. Η ποικιλία στα χρώματα της δίνει ζωντάνια που ενισχύεται από την άψογη κατάσταση στην οποία διατηρείται μέχρι και σήμερα.

Η πολυκατοικία Τετενέ θεωρείται δείγμα του νέου γερμανικού εκλεκτικισμού. Βασικό χαρακτηριστικό της εκλεκτιστικής αρχιτεκτονικής είναι ότι συνδυάζει στοιχεία διάφορων εποχών και ρυθμών. Το τετραώροφο κτήριο με το αυτόνομο ημιυπόγειο έχει επιρροές από τα κλασικά πρότυπα στα οποία παραπέμπει η συμμετρία στην πρόσοψη και στοιχεία της Art Nouveau αρχιτεκτονικής, όπως τα ανάγλυφα διακοσμητικά και τα καμπυλωτά παράθυρα.

Η περίοδος που οικοδομήθηκε προφανώς έπαιξε ρόλο στην προσέγγιση για τον σχεδιασμό της. Αρχιτεκτονική τάση τα χρόνια του μεσοπολέμου ήταν η μετάβαση από τον κλασικισμό στον μοντερνισμό και στοιχεία από νεωτερικά ρεύματα όπως η Art Nouveau υιοθετήθηκαν από πολλούς αρχιτέκτονες της εποχής.

Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία της πολυκατοικίας Τετενέ που ξεχωρίζουν είναι πολλά: τα αψιδωτά παράθυρα στο ισόγειο, οι εξώστες σε εσοχή στον δεύτερο και τρίτο όροφο, το μαρμάρινο πλαίσιο στην πόρτα της εισόδου, τα ανάγλυφα διακοσμητικά, η σκεπαστή με αψιδωτά ανοίγματα βεράντα στον τέταρτο όροφο.

Ο αρχιτέκτονας Κώστας Κιτσίκης

Ο εμπνευστής της πολυκατοικίας Τετενέ ήταν ο Κώστας Κιτσίκης, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους πιο παραγωγικούς αρχιτέκτονες της Ελλάδας του 20ου αιώνα. Τα στοιχεία της γερμανικής εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής στο τετραώροφο κτήριο δεν είναι τυχαία. Ο Κιτσίκης σπούδασε και δούλεψε στο Βερολίνο και η πολυετής διαμονή του στο εξωτερικό του έδωσε τη δυνατότητα να γνωρίσει καλά τα νεωτερικά και επαναστατικά αρχιτεκτονικά ρεύματα της εποχής.

Στην Ελλάδα επέστρεψε την περίοδο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και σε ηλικία μόλις 23 ετών είχε ήδη σχεδιάσει τρεις κατοικίες στο κέντρο της Αθήνας. Τις επόμενες δεκαετίες σχεδίασε μεγάλο αριθμό κτηρίων στην πρωτεύουσα.

Όσον αφορά τις πολυκατοικίες, πίστευε πως η οικοδόμησή τους ήταν η μόνη λύση στο στεγαστικό πρόβλημα το οποίο ήταν έντονο τις δεκαετίες του 1930, του 1940, του 1950 λόγω του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού της Αθήνας. Παρότι ο ίδιος υποστήριζε ότι ο σχεδιασμός τους ήταν ένα «άχαρο, αλλά αναγκαίο έργο για τον αρχιτέκτονα», πολλές από τις πολυκατοικίες που φέρουν την υπογραφή του έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέες και θεωρούνται από τις πιο ιδιαίτερες της Αθήνας, όπως η πολυκατοικία Παπαλεονάρδου στην Πατησίων και το πενταώροφο κτήριο στη γωνία της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας με την οδό Γενναδίου.

Ως αρχιτέκτονας άφησε το αποτύπωμά του στην αρχιτεκτονική ιστορία της Ελλάδας και τα περισσότερα κτήρια που σχεδίασε χαρακτηρίζονται από το «πάντρεμα» κλασικών και μοντέρνων στοιχείων. Ένα από τα πιο γνωστά έργα του είναι το Μέγαρο του Ο.Τ.Ε. στην Πατησίων, ενώ σημαντική ήταν η συμβολή του και στην σύνταξη του νέου πολεοδομικού σχεδίου της Θεσσαλονίκης μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917.

Το Κολωνάκι την περίοδο του μεσοπολέμου

Η πολυκατοικία Τετενέ είναι μία από τις πρώτες πολυκατοικίες που κτίστηκαν στην Αθήνα, μία εποχή που το Κολωνάκι είχε ήδη αρχίσει να γίνεται μία δημοφιλής περιοχή για τους πλούσιους και επιφανείς Αθηναίους. Η οικοδόμηση των επιβλητικών μεγάρων στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας τα τέλη του 19^ου αιώνα, οι πολυκατοικίες που κτίστηκαν μετά την καθιέρωση του νόμου περί οριζόντιας ιδιοκτησίας το 1929 και φυσικά τα καφενεία και οι ταβέρνες που ήταν σημεία συνάντησης για την αφρόκρεμα της Αθήνας, συνέβαλαν στο να αποκτήσει το Κολωνάκι τον αριστοκρατικό χαρακτήρα που διατηρεί μέχρι και σήμερα. Και η πολυκατοικία Τετενέ είναι ένα σπουδαίο αρχιτεκτονικό αξιοθέατο του 20ου αιώνα στην καρδιά του Κολωνακίου.