Ίδρυμα Α.Κ. Λασκαρίδη: Ο «Τυφώνας» έχει καθαρίσει 3.240 παραλίες από 580 τόνους απορριμμάτων

Η θαλάσσια ρύπανση είναι ένα από τα μεγαλύτερα παγκόσμια προβλήματα και απασχολεί ιδιαιτέρως τη χώρα μας. Η πλούσια και τεράστια ελληνική ακτογραμμή κινδυνεύει από τα απορρίμματα ολόκληρης της Μεσογείου, που παρασύρονται από τα ρεύματα και μολύνουν ακόμα και τις πιο απόμακρες κι ερημικές ακτές.

Για τον σκοπό αυτό, το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης δημιούργησε το Typhoon Project, πυρήνας του οποίου είναι ο «Τυφώνας», ένα πλοίο 72 μέτρων που αξιοποιείται για την απορρύπανση των ελληνικών θαλασσών. Από το 2019 έως σήμερα, ο Τυφώνας έχει καθαρίσει περισσότερες από 3.240 παραλίες και έχει απομακρύνει περισσότερους από 580 τόνους από αυτές. Μεταξύ των απορριμμάτων που έχουν συλλεχθεί είναι αποτσίγαρα και πλαστικά μιας χρήσης, είναι όμως και προϊόντα ετικέτας από όλη τη Μεσόγειο, ακόμα και βόμβες από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πλαστές ταυτότητες, παιχνίδια, παπούτσια, αλλά και… κούκλες για βουντού!

Φέτος, όταν η κακοκαιρία Daniel χτύπησε τις ακτές της Μαγνησίας, προκαλώντας τρομερές καταστροφές, ο Τυφώνας έσπευσε στον Παγασητικό – όπου και παραμένει έως σήμερα, φέροντας εις πέρας ένα πολύμηνο πρόγραμμα καθαρισμού και απορρύπανσης της ακτογραμμής.

Στο αφιέρωμα «Πρόσωπα 2023» του CNN Greece, μίλησε για τον Τυφώνα και το Typhoon Project γενικότερα, η κυρία Αγγελική Κοσμοπούλου, εκτελεστική διευθύντρια του Ιδρύματος.

Δείτε στο βίντεο όσα μάς είπε η κ. Κοσμοπούλου για το πλοίο, το project αλλά και τα κάθε λογής απορρίμματα που βρίσκονται στις ελληνικές ακτές.

Πάνω από 11 τόνοι απορριμμάτων στις πρώτες 40 ημέρες παρουσίας στη Μαγνησία

Όπως εξηγεί η κ. Κοσμοπούλου, ο Τυφώνας, το πλοίο 72 μέτρων, ιδιοκτησίας του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, που είναι η βάση του Typhoon Project, αυτού του μεγάλου προγρ άμματος καθαρισμού της ελληνικής ακτογραμμής από απορρίμματα βρέθηκε αμέσως μετά την καταστροφή στη Θεσσαλία: «Μετά τις φονικές πλημμύρες στη Θεσσαλία και τις μεγάλες καταστροφές που αποτυπώθηκαν και στην Παράκτια Ζώνη, ο Τυφώνας βρέθηκε εκεί για να μπορέσει να καθαρίσει τις ακτές από τα συνηθισμένα απορρίμματα, αλλά και να απομακρύνει ένα μεγάλο μέρος από οικοδομικά υλικά, κλαδιά και κορμούς δέντρων που βρέθηκαν εκεί μετά την καταστροφή».

Μόνο κατά τις πρώτες 40 μέρες δράσης του, ο Τυφώνας κατάφερε να μαζέψει περισσότερους από 11 τόνους σκουπιδιών: «Τα σκουπίδια αυτά είναι τα συνηθισμένα πλαστικά που βρίσκουμε μετά το τέλος κάθε καλοκαιριού στην ελληνική ακτογραμμή, είναι όμως και ενδεικτικά της επιβάρυνσης εκεί από τα στοιχεία. Δηλαδή, έχουμε πάρα πολλά ξύλα, πάρα πολλά οικοδομικά υλικά, μπάζα, τα οποία έχουν φτάσει από χερσαίες πηγές, που είναι κάτι που δεν είναι συνηθισμένο στο τέλος του καλοκαιριού, μετά την θερινή μας δραστηριότητα και την τουριστική σεζόν», συμπληρώνει η κ. Κοσμοπούλου.

«Η εικόνα στην παραλία Παπά Νερό ήταν σοκαριστική»

«Όταν επισκεφτόμαστε έναν τόπο μετά από μία τόσο εκτεταμένη φυσική καταστροφή, η εικόνα ποτέ δεν είναι ωραία», επισημαίνει η κ. Κοσμοπούλου, η οποία όμως παραδέχεται πως η εικόνα που αντίκρισε το πλήρωμα του Τυφώνα στην παραλία Παπά Νερό στο βόρειο Πήλιο, αμέσως μετά την καταστροφή ήταν σοκαριστική: «Για μας, το πρώτο σοκ ήταν στις 13 Σεπτεμβρίου, όταν φτάσαμε για πρώτη φορά στο Πήλιο, στην παραλία Παπά Νερό, και είδαμε μία εικόνα που δεν θύμιζε σε τίποτα αυτήν τη μαγική παραλία. Είχαμε συνεργάτες στην ομάδα μας, στην ομάδα του Ιδρύματος, που βρέθηκαν εκεί φέτος το καλοκαίρι. Και είδαμε τις φωτογραφίες του καλοκαιριού, των ανέμελων ημερών και τις φωτογραφίες από το πεδίο, όπως εμείς τις φέραμε πίσω μετά τις πρώτες μέρες δράσης. Ήταν κάτι αγριευτικό. Με ξύλα, με κορμούς, με μπάζα να έχουν φτάσει σχεδόν μέσα στη θάλασσα. Κάτι που χρειάστηκε εννιά ολόκληρες μέρες δράσης μόνο για μία παραλία. Αυτό μας δίνει και την έκταση της καταστροφής, αλλά δείχνει και πόσο τρομακτικά είναι τα φυσικά φαινόμενα και μας θυμίζει ότι η κλιματική κρίση είναι κάτι που τελικά βρίσκεται πολύ κοντά μας».

Ο Τυφώνας βρίσκεται ακόμα στη Μαγνησία, σε στενή συνεργασία με τις αρχές, τους κατοίκους της περιοχής και τους εθελοντές, που συμβάλλουν στο έργο του: «Στόχος μας είναι ο Τυφώνας να παραμείνει στη Θεσσαλία για όσο καιρό χρειαστεί, για να μπορέσει να αποσυμφορηθεί πλήρως η περιοχή. Από ό,τι αντιλαμβανόμαστε, θα χρειαστούμε αρκετές εβδομάδες για να μπορέσουμε να αφήσουμε την περιοχή όπως ήταν πριν τις καταστροφές».

Typhoon Project, ένα πρόγραμμα καθαρισμού των ακρών με προσωπικό 35 ατόμων

Ο Τυφώνας έχει ένα προσωπικό 35 ατόμων, που εργάζεται για την απορρύπανση των ακτών από τα απορρίμματα σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η ιδέα για το Typhoon Project ξεκίνησε από τον ίδιο τον Θανάση Λασκαρίδη, από τις δικές του επισκέψεις στις ελληνικές θάλασσες: «Ταξιδεύοντας με την οικογένειά του, έβλεπε πολλές από τις απομακρυσμένες ελληνικές παραλίες να είναι ρυπασμένες, παρότι ήταν παραλίες που δεν μπορούσε να επισκεφθεί κάποιος με συμβατικά μέσα. Κατάλαβε, λοιπόν, ότι η ρύπανση μας έχει ξεπεράσει, ότι είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, το οποίο δεν σκιάζει απλώς την αισθητική της ελληνικές ακτογραμμής, αλλά δημιουργεί και ένα πλήθος προβλημάτων, που έχουν να κάνουν με την υγεία των οικοσυστημάτων, την οικονομία της κάθε περιοχής, με τον τουρισμό, με την αλιεία. Και έτσι, σιγά σιγά, γεννήθηκε στο μυαλό του η ιδέα ενός προγράμματος, το οποίο θα μπορούσε να καθαρίσει το σύνολο των ελληνικών ακτών, δίνοντας προτεραιότητα σε ακτές που δεν είναι προσβάσιμες με άλλον τρόπο», μας εξηγεί η κ. Κοσμοπούλου.

Πράγματι, το πρόγραμμα ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2019, από τον Σαρωνικό κόλπο, πειραματικά, συνδυάζοντας τον καθαρισμό των ακτών με μία επισκόπηση της συνθήκης στον βυθό, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Πάτρας: «Έτσι, είδαμε συνεργαστικά και την παράκτια ρύπανση σε περιοχές όπως είναι τα Μέθανα, ο Πόρος και η Σαλαμίνα, αλλά είδαμε και τι συμβαίνει σε ένα βάθος που προσεγγίζει τα 50 μέτρα. Και πόσο αυτή η εικόνα που καθημερινά δεν την έχουμε και δεν μπορούμε να την έχουμε παρά μόνο με το ερευνητικό βαθυσκάφος που χρησιμοποιούμε, μας έδειξε συνολικά πόσο εκτεταμένη είναι η ρύπανση», αναφέρει η ίδια, τονίζοντας πως «ρύπανση στη θάλασσα δεν είναι μόνο δυστυχώς αυτό που βλέπουμε στην παραλία, είναι και αυτό που υπάρχει στον βυθό της θάλασσας, όπως και αυτό που υπάρχει στην επιφάνεια της θάλασσας και σε μεγάλες αποστάσεις από την ακτογραμμή, που συνήθως δεν το αντιλαμβανόμαστε».

Ο Τυφώνας είναι ένα πλοίο υποστήριξης, το οποίο αυτή τη στιγμή διαθέτει πέντε φουσκωτά σκάφη, τα οποία κατεβαίνουν δύο φορές την μέρα, συνήθως τρία σε κάθε βάρδια. Τα σκάφη προσεγγίζουν τις ακτές ώστε να κατέβει η ομάδα του Tυφώνα, να μαζέψει τα απορρίμματα, τα οποία τοποθετεί σε μεγάλους επαναχρησιμοποιούμενους σάκους και τα μεταφέρει στο κατάστρωμα: «Όταν τα σκουπίδια φτάνουν στο κατάστρωμα, γίνεται διαλογή από το πλήρωμα του τυφώνα, ξεχωρίζονται τα προς ανακύκλωση με τα μη ανακυκλώσιμα, γίνεται καταγραφή, γιατί μας ενδιαφέρει, εκτός από την απόρριψη, να μπορούμε να συλλέγουμε όγκους δεδομένων για το τι συμβαίνει στις ακτές - είναι κομμάτι της ερευνητικής διάστασης της δουλειάς μας αυτό, και έτσι στο τέλος της μέρας ο Τυφώνας μας δίνει την ‘ψαριά’ των απορριμμάτων εκείνης της ημέρας», εξηγεί η κ. Κοσμοπούλου.

Από πλαστικά μιας χρήσης μέχρι… κούκλες για βουντού!

Κάθε τι που φτάνει στο κατάστρωμα του Τυφώνα, καταγράφεται λεπτομερώς, με αποτέλεσμα πλέον να έχει δημιουργηθεί η μεγαλύτερη τέτοια βάση δεδομένων στην Ελλάδα και μια από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη. «Έτσι μπορούμε τώρα πια, που έχουμε ολοκληρώσει έναν πρώτο κύκλο της νησιωτικής ακτογραμμής και έχουμε μπει στο δεύτερο, να ξέρουμε πώς ήταν για παράδειγμα οι παραλίες της Κρήτης τον Οκτώβριο του 2019 που βρεθήκαμε για πρώτη φορά και πώς ήταν οι ίδιες παραλίες το καλοκαίρι του 2023 που βρεθήκαμε για δεύτερη. Να έχουμε συγκριτικά μεγέθη και να μπορούμε να καταλάβουμε πόσο ωφέλησε η δική μας δουλειά, που η αλήθεια είναι ότι ωφέλησε πολύ, γιατί βλέπουμε ότι οι παραλίες είναι εξαιρετικά καθαρότερες, οι περισσότερες, με εξαίρεση εκείνες τις λίγες που ρυπαίνονται από κυκλούμενα θαλάσσια ρεύματα. Να δούμε τι δούλεψε στη δική μας δουλειά, αλλά να δούμε και ποια είναι εκείνα τα προβληματικά σημεία και να μπορέσουμε γύρω από αυτά να ενημερώσουμε την πολιτεία».

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι σήμερα, ο Τυφώνας έχει καθαρίσει περισσότερες από 3.240 παραλίες και έχει απομακρύνει περισσότερους από 580 τόνους απορριμμάτων.

Όσον αφορά στο είδος των απορριμμάτων που συναντά η ομάδα του Τυφώνα, αυτό ποικίλει δραματικά: Από ποτηράκια μιας χρήσης και κάθε είδους πλαστικά, μέχρι παιχνίδια, παπούτσια, αποτσίγαρα, μπουκάλια από σαμπουάν, από απορρυπαντικά, από προϊόντα ετικέτας που μπορούν να έρθουν από όλη τη Μεσόγειο:

«Για παράδειγμα, στη Λήμνο έχουμε πάρα πολλές ετικέτες από τη γειτονική Τουρκία, στη Σίκινο έχουμε πάρα πολλές ετικέτες από το Λίβανο. Αυτό μας δείχνει μια δραστηριότητα η οποία ξεπερνά τον άνθρωπο. Είναι αυτό που συμβαίνει μερικές φορές από τα διαχωρισμένα πλοία, αλλά πολλές φορές αυτό που έρχεται από τα θαλάσσια ρεύματα», αναφέρει η κ. Κοσμοπούλου και συμπληρώνει: «Στην παράκτια ζώνη βρίσκουμε τα πάντα. Στα πιο περίεργα είναι πάρα πολλές βόμβες από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, που έχουμε δει στη Λήμνο, η οποία ήταν ένα από τα μεγάλα κέντρα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και παραδόξως οι ακτές της δεν καθαρίστηκαν ποτέ όπως θα έπρεπε από το πολεμικό υλικό. Βρήκαμε πάρα πολλές, στους τρεις ολόκληρους μήνες που μείναμε στη Λήμνο. Βρίσκουμε παράξενα πράγματα όπως είναι οι πλαστές ταυτότητες που βρήκαμε στα Μέθανα και ξέρουμε ότι είναι πλαστές, γιατί βρέθηκαν σε μια σακούλα και ήταν όλες μαζί, δεμένες και δεν ήταν πλήρεις. Βρίσκουμε πολλά παιχνίδια, βρίσκουμε πολλά μονά παπούτσια και έχουμε δει και άλλα παράξενα, όπως είναι, για παράδειγμα, κούκλες για βουντού. Είναι μικρά κουκλάκια με σακουλάκια που έχουν μέσα μηνύματα… Δεν τα έχουμε πολυψάξει η αλήθεια είναι, αλλά βλέπουμε το τι είναι αυτό που πετά κανείς στην παράκτια ζώνη».

Συλλογή δεδομένων από τις ελληνικές θάλασσες για την επιστημονική έρευνα

Εκτός από τους καθημερινούς καθαρισμούς στην Παράκτια Ζώνη, ο Τυφώνας λειτουργεί και ως βάση για την επιστημονική κοινότητα, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Πάτρας. Κάθε χρόνο πραγματοποιείται μια διαφορετική σεζόν ερευνητική, είτε στον Σαρωνικό είτε στον Θερμαϊκό, με στόνο να εξεταστεί το πώς διευρύνεται η θαλάσσια ρύπανση στα μεγάλα βάθη της θάλασσας: «Για μερικές μέρες κάθε χρόνο, το σκάφος μας λειτουργεί σαν μια ωκεανογραφική βάση μελέτης, από την οποία μπορούμε να παρατηρήσουμε, να καταγράψουμε και να συλλέξουμε σημαντικά δεδομένα, που μέχρι στιγμής δεν έχουν συλλεχθεί από κάποιον άλλο, για να δούμε ποιο είναι πραγματικά το πρόβλημα της θαλάσσιας ρύπανσης, και ως προς την έκταση, και ως προς το βάθος, και ως προς τα είδη των απορριμμάτων που συναντάμε».

«Έχουν ήδη γίνει δύο επιστημονικές μελέτες με αφορμή και αφετηρία τη δουλειά που κάνουμε με το Πανεπιστήμιο της Πάτρας και στόχος μας είναι, όπως είναι στόχος μας συνολικά με τη δουλειά του Ιδρύματος, να μπορούμε να δημοσιοποιούμε αυτά τα στοιχεία, για να μπορούν να είναι αξιοποιήσιμα όχι μόνο από την ερευνητική κοινότητα, που είναι το προφανές, αλλά και από την Πολιτεία για τη διαμόρφωση πολιτικών που θα επιτρέψουν σε όλους μας να διαχειριστούμε αποτελεσματικά το πρόβλημα της θαλάσσιας ρύπανσης».

«Βλέπουμε τη θάλασσα ως σκουπιδότοπο»

«Στην πραγματικότητα αυτό που μας μένει ως ένας απόηχος και ένα μήνυμα είναι ότι αντιλαμβανόμαστε τη θάλασσα σαν έναν σκουπιδότοπο. Η θάλασσα είναι δημόσιος χώρος, όπως είναι το περιβάλλον εν γένει. Παρόλα αυτά, ειδικά όταν φτάνουμε στο βάθος, εκεί που δεν μπορεί να δει το δικό μας μάτι, την αντιλαμβανόμαστε σαν έναν μεγάλο σκουπιδότοπο. Και αυτό είναι κάτι που προσπαθούμε να αλλάξουμε με τη δουλειά μας» καταλήγει η Αγγελική Κοσμοπούλου, περνώντας ένα μήνυμα προς όλους: «Για να μπορέσουμε να δούμε την Ελλάδα πραγματικά καθαρή στα χρόνια που έρχονται, και κυρίως για να μπορέσουμε να σταματήσουμε αυτό το πρόβλημα και να μην ρυπαίνονται οι ακτές ξανά και ξανά, χρειάζεται κάτι που υπερβαίνει τη δική μας δουλειά. Χρειάζεται όλοι μας να είμαστε πιο υπεύθυνοι πολίτες, αλλά χρειάζεται να δουλέψουμε στενά και με την πολιτεία, σε όλα τα επίπεδα, γιατί υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να γίνουν στη χερσαία ζώνη, από την ανακύκλωση, τη σωστή αποκομιδή και διαχείριση των απορριμμάτων, τη νομοθεσία που αφορά τα πλαστικά μιας χρήσης, για να μπορούμε κάποια στιγμή εμείς και οι επόμενες γενιές, περισσότερες επόμενες γενιές, να δούμε τη χώρα μας πραγματικά καθαρή».

Δείτε εδώ το αφιέρωμα του CNN Greece στα Πρόσωπα 2023

^{Συντελεστές:
• Premium Content Manager | Σοφία Μαυραντζά • Project Manager | Δέσποινα Γαβριήλ • Head of Multimedia & Σκηνοθέτης | Σεραφείμ Ντούσιας • Head of Creative | Γιώργος Σπηλιόπουλος • Οργάνωση Παραγωγής | Γιώργος Χατζής • Αρχισυνταξία | Χρύσα Γρίβα • Σύνταξη | Ιωάννα Κατσίμπα, Γεωργία Γαραντζιώτη • Οπερατέρ | Στάθης Κεφάλας, Nicholas Cornford, Γιώργος Αποστολόπουλος • Μοντάζ | Νίκη Μαλλιωτάκη, Σταύρος Λογοθέτης • Motion Graphics Designer | Σταύρος Σιδέρης • Φωτογραφίες | Λευτέρης Παρτσάλης}