Ανακαλύπτοντας τη μη τυπική αριστεία μέσα από ένα βιωματικό σεμινάριο στην Τήνο

Του Παναγιώτη Κακολύρη*

Στην καρδιά ενός μη τυπικού φθινοπώρου, όπου ο ήλιος έλαμπε καλοκαιρινά και η ιδέα του μπάνιου στη θάλασσα αμύνονταν αποτελεσματικά της ημερολογιακής ένδειξης, βρεθήκαμε στην Τήνο σ’ ένα ενδιαφέρον όσο και διαφορετικό workshop. Στόχος ήταν να ορίσουμε βιωματικά μια έννοια που εδώ και λίγο καιρό συζητούμε και προσεγγίζουμε μέσα από διαφορετικές αφετηρίες o καθένας μας: τη μη τυπική αριστεία. Μια έννοια που αναφέρεται στην ανάδειξη και αξιοποίηση του ταλέντου, σε μια περίοδο που η αναζήτησή του αποτελεί μείζονα πρόκληση, όχι μόνο για τον καθένα μας ξεχωριστά, αλλά και για τις επιχειρήσεις, και τελικά την ίδια τη χώρα. Διότι δεν είναι ότι «δεν υπάρχει πλέον ταλέντο στην Ελλάδα», όπως υποστηρίζουν με ευκολία πολλοί. Από κεκτημένη ταχύτητα συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε τα παραδοσιακά μοντέλα αξιολόγησης στα οποία εκπαιδευτήκαμε. Και εκεί προφανώς δεν χωράμε όλοι στα ίδια κουτάκια. Όσοι περισσεύουν όμως, συνεχίζουν τα έχουν πολύτιμες δεξιότητες που πηγαίνουν χαμένες όσο κάποιος δεν τις ανακαλύπτει. Αυτό το χαμένο ταλέντο ωστόσο απειλεί πράγματι την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας που χρειάζεται εσωτερικές δυνάμεις για καλύψει τα μεγάλα κενά της δεκαετούς κρίσης.

Επειδή όμως «αρχή παιδεύσεως η των ονομάτων επίσκεψις» όπως υποστήριζε ο κυνικός φιλόσοφος Αντισθένης, δηλαδή για να κατανοήσουμε την έννοια πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε την ετυμολογία της λέξης, ας δούμε τι είναι η ίδια η αριστεία. Στο Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης των Liddell & Scott διαβάζουμε ότι «Άριστος αποκαλείται ο εξέχων εις το είδος του επί πάσης σχέσεως, ως το αγαθός, ο άριστος υπό έποψιν καταγωγής και κοινωνικής θέσεως, ο εξοχώτατος, ευγενέστατος, ο πρωτεύον υπό έποψιν ηθικής υπεροχής, ο ωφελιμότατος, χρησιμώτατος, υπέροχος, εξέχων, κάλλιστος».

Τέτοιου είδους ορισμοί έχουν κάνει την πρόσληψη της αριστείας να μοιάζει συχνά με ένα δύσκολο βάρος, μια μεγάλη ευθύνη. Ήδη από την πρώτη μας συνάντηση στην αμμουδιά του Αγίου Φωκά της Τήνου, προέκυψε ότι οι περισσότεροι συμμετέχοντες στο workshop είχαμε συνδέσει την αριστεία με ενοχές αποτυχίας, με το βάρος των προσδοκιών των γονιών μας, με στερεοτυπικές αντιλήψεις, αλλά και -συχνά- με την έλλειψη αποδοχής.

Γι’ αυτό και -συνήθως- όσοι ακούνε πρώτη φορά την ιδέα της «μη τυπικής αριστείας», πριν ακόμα καταλάβουν τι σημαίνει, αισθάνονται ήδη ότι αυτή η προσέγγιση είναι κάπως «απελευθερωτική». Και είναι αλήθεια. Διότι ο δρόμος προς την επιτυχία δεν είναι ένας, όπως και η ίδια η επιτυχία δεν είναι μια. Οι στόχοι μας εξελίσσονται και αναπροσαρμόζονται μαζί μ’ εμάς και την πορεία της ζωής μας. Οι άνθρωποι έχουμε πολλά ταλέντα που συχνά μένουν αναξιοποίητα, όσο προσπαθούμε να τα αξιολογήσουμε μέσα από τυπικές διαδικασίες. Αντίθετα, η μη τυπική αριστεία είναι πιο συμπεριληπτική. Αξιοποιεί τους νέους – εναλλακτικούς δρόμους όταν οι γνωστοί και δεδομένοι είναι κλειστοί. Δημιουργεί διαφορετικούς τρόπους επίτευξης του αποτελέσματος με βάση το προσωπικό μας X Factor, εντελώς διαφορετικό για τον καθέναν μας.

Πριν κλείσει ο πρώτος κύκλος συζήτησης κάτω από τα αλμυρίκια, είχαμε καταλήξει ότι η διάσταση της «μη τυπικότητας» χαλαρώνει την έννοια της αριστείας. Την κάνει πιο προσβάσιμη και τελικά επιτεύξιμη. Διότι αγαπά την αποτυχία την οποία άλλοι ξορκίζουν, και δεν την απαξιώνει. Την αντιμετωπίζει ως πολύτιμο μάθημα που μεταβολίζεται και τελικά να συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου.

Η μη τυπική αριστεία έχει χαρακτηριστικά μεγαλύτερης ενσυναίσθηση και λιγότερης απολυτότητας. Γίνεται τόπος αποδοχής. Αξιοποιεί την τέχνη της προσαρμοστικότητας και της ευρηματικότητας, με βάση έναν προσανατολισμό: τη λύση. Την καλύτερη δυνατή λύση.

Η ιδέα της εναλλακτικότητας δημιουργεί συχνά την έκπληξη. Γι αυτό και άνθρωποι που δεν το περιμένεις αναδεικνύουν μοναδικά ταλέντα όταν τους δοθεί η κατάλληλη ευκαιρία. Διαμορφώνουν τη δική τους ιδανική συνθήκη και φτάνουν στο ξεχωριστό δικό τους αποτέλεσμα. Διότι όπως λέει και ο διάσημος Κολομβιανός τερματοφύλακας Ρενέ Χιγκίτα στο ντοκιμαντέρ για την πολυτάραχη ζωή του «αυτός που αφήνει το σημάδι του στη ζωή, είναι αυτός που κάνει μαγικά πράγματα που κανένας δεν περιμένει».

Οι πρωταγωνιστές της μη τυπικής αριστείας είναι στη διπλανή πόρτα ή και μέσα μας

Το βιωματικό σεμινάριο για τη μη τυπική αριστεία που διοργάνωσε η SOCIALDOO περιείχε συναντήσεις και συζητήσεις με ανθρώπους που έκαναν την έκπληξη. Πέτυχαν, διακρίθηκαν και δεν το έκαναν στιγμιαία – από τύχη- αλλά έχοντας δημιουργήσει τον δικό τους μονοπάτι προς την επιτυχία και εκπληρώνοντας επαναλαμβανόμενα την αποστολή τους.

Ο Μαρίνος Σουράνης ήταν ένας από αυτούς: Ιδιοκτήτης της πολυβραβευμένης σήμερα Μαραθιάς, ξεκίνησε ρίχνοντας μπετά σε οικοδομές, όμως μέσα του ήξερε ότι ήθελε να φτιάξει ένα ξεχωριστό εστιατόριο υψηλής γαστρονομίας, διαφορετικό απ΄όλα τα άλλα. Έτσι άφησε τη χημεία του τσιμέντου και εστίασε στη χημεία της ωρίμανσης των αγαπημένων του ψαριών εφαρμόζοντας πρώτος στην Ελλάδα μεθόδους που συνήθως χρησιμοποιούνταν στο κρέας. Έκανε τη δική του έρευνα. Πειραματίστηκε. Κατέστρεψε άπειρα ψάρια μέχρι να βρει το σωστό ph της ωρίμανσης και τα κατάφερε να φτιάξει τη δική του μοναδική λακέρδα, κι ένα ολόκληρο concept «zero mile & waste gastronomy» στηριγμένο σε παραδοσιακές συνταγές της Τήνου, την τοπική παραγωγή και την αγάπη του για τη θάλασσα και τον τόπο του.

Στην ίδια συνάντηση, γνωρίσαμε έναν από τους πιο εμβληματικούς ανθρώπους της ελληνικής υψηλής γαστρονομίας, που όμως ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός. Ο Ευριπίδης Αποστολίδης, για λόγους βιοπορισμού ως νέος καλλιτέχνης αναγκάστηκε να δουλέψει ως σερβιτόρος και ανακάλυψε τη δεύτερη αγάπη του, τη μαγειρική. Έτσι σύντομα έφτασε να αντικαθιστά στα ρεπώ της τη διάσημη μαγείρισσα Εύη Βουτσινά. Σύντομα αξιοποίησε τον συνδυασμό αυτών των «αταίριαστων» ταλέντων του ως ο (επί 17 χρόνια) διευθυντής του διεθνούς φήμης εστιατορίου Σπονδή, ενώ τα τελευταία 4 χρόνια έχει ακολουθήσει τις επιθυμίες του και ζει μόνιμα στην Τήνο και εργάζεται ως διευθυντής στη Μαραθιά. Συνεργάζεται μάλιστα με τον βραβευμένο σεφ Μιχάλη Μάρδα, έναν άνθρωπο που ξεκίνησε από την πληροφορική για να βρεθεί από σύμπτωση στη μαγειρική και να ανακαλύψει τον εαυτό του στην υψηλή γαστρονομία που τον οδήγησε σε πολυβραβευμένα εστιατόρια όπως το The Fat Duck (3 Star Michelin) του Heston Blumenthal.

Η συζήτηση με την τριάδα της Μαραθιάς ανέδειξε ότι τελικά ένα χαρακτηριστικό της μη τυπικής αριστείας είναι η διαρκής θέληση για μάθηση, ακόμα και όταν αυτή είναι έξω από τις συνηθισμένες φόρμες, η αφοσίωση στην προσπάθεια και η εστίαση στην εξέλιξη. Επίσης, η μη αντιγραφή και η μοναδικότητα. Η δυνατότητα να βλέπεις αυτό που οι άλλοι δεν βλέπουν. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν σίγουρα και οι δημιουργοί του αμπελώνα Volacus. Ανεβήκαμε στην κορυφή του οροπεδίου του Βώλακα και ανάμεσα στους απόκοσμους, γρανιτένιους όγκους, ανακαλύψαμε ένα μικρό αμπέλι που αξιοποιεί τις αντιξοότητες των καιρών και της φύσης για να δημιουργήσει μοναδικές γεύσεις στα κρασιά του. Είναι μια κλασική περίπτωση που η κρίση γίνεται ευκαιρία και η αδυναμία, ισχύς. Ο Μιχάλης Κοντιζάς και η Ειρήνη Δελλατόλα μας εξήγησαν πώς ξεκίνησαν από το «πουθενά», αγοράζοντας μια μικρή έκταση που κανένας δεν μπορούσε να αξιοποιήσει τουριστικά, έκαναν έρευνα στα τοπικά αρχεία, ανακάλυψαν την πλούσια οινική παράδοση του νησιού και τελικά κατάφεραν τα κρασιά τους να εξαντλούνται κάθε χρόνο, και να παίρνουν σημαντικές διακρίσεις, έχοντας τοποθετήσει την Τήνο στον παγκόσμιο χάρτη του κρασιού.

Η αγάπη γι’ αυτό που κάνεις είναι επίσης μια παράμετρος μη τυπικής αριστείας, αλλά και η αναζήτηση διεξόδων που σε οδηγεί στο να βγαίνεις από τη ζώνη ευκολίας σου, να παίρνεις ανατρεπτικές αποφάσεις και να τινάζεις τη ζωή σου στον αέρα με την βεβαιότητα ότι κάνεις το σωστό. Κάπως έτσι και ο Μάρκος Παλαμάρης με αφορμή ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετώπισε, εγκατέλειψε την Αθήνα και την καριέρα του ως εκπαιδευτικός για πάει στην Τήνο να φτιάξει μια ομάδα εναλλακτικών περιηγήσεων (Soul of Tinos), αναδεικνύοντας παραδοσιακά μονοπάτια, προβάλλοντας την τοπική παράδοση και αναγεννώντας έναν παραδοσιακό ξυλόφουρνο στο χωριό Ποταμιά, φτιάχνοντας μοναδικό ζυμωτό ψωμί.

Εκεί κατέληξε η περιήγησή μας με τον Μάρκο σ’ ένα στρωμένο τραπέζι μπροστά από έναν παραδοσιακό περιστεριώνα, σ’ ένα σκηνικό που θύμιζε τον μυστικό δείπνο. Φάγαμε το χωριάτικο ψωμί, που μόλις είχε βγει από τον φούρνο, με τοπικά τυριά και λούζα κάνοντας το δικό μας «trip down to the memory lane» στις γεύσεις και τις συνεπακόλουθες αναμνήσεις της παιδικής μας ηλικίας. Εξάλλου όλα εκεί εδράζονται όπως υπαινίχθηκε και η Γιώτα Σπανού Director of Entertainment του Ant1TV που μας περιέγραψε τη δική της μετάβαση από το σύνδρομο του καλού μαθητή και την κλασική φιλολογία στην τηλεοπτική παραγωγή.

Τα κίνητρα για τον καθέναν μας είναι ξεχωριστά προκειμένου να υπερβούμε τα όρια του τυπικού και να μπούμε στη δημιουργική ζώνη του μη τυπικού. Έτσι και για τον Γιώργο Βελαλόπουλο, Ύπαρχο του πλοίου Andros Queen, η πορεία ξεκίνησε από την απόλυτη άρνηση της θάλασσας, στο να μπει ως senior φοιτητής στη σχολή και τελικά να ορίσει τη δική του ρότα, χωρίς τελικά να απομακρυνθεί από το αγαπημένο του νησί.

Όπως είπε η Ελένη Σουράνη Founding Managing partner της SOCIALDOO «η αόρατη φυλή της μείζονος προσπάθειας, των atypical excellers, ποιούν θαύματα με την καθημερινότητά τους. Αν κοιτάξουμε γύρω μας πιο προσεκτικά θα αναγνωρίσουμε κι άλλους, στον κοντινότερο και μακρινότερό μας περίγυρο. Εκείνο που χρειάζεται να μάθουν οι Atypicals είναι να αναγνωρίζονται αναμεταξύ τους, να κλείνουν συνθηματικά το μάτι, να γίνουν πιο ορατοί και δαχτυλοδειχτούμενοι, για να διευρύνεται η “συνωμοσία του καλού” και να επιταχύνεται ο πολλαπλασιασμός του θετικού προσήμου, που μπορεί να φέρνει εξακολουθητικά την άνοιξη».

Όπως καταλάβατε, η μη τυπική αριστεία δεν χωρά σε έναν ορισμό. Μπορεί ο καθένας μας να την ορίσει για τον εαυτό του. Αυτή είναι η μαγεία της. Δεν έχει ένα σημείο αναφοράς. Είναι μια διαρκής διαδικασία ανακάλυψης και αποκάλυψης. Δεν την κατακτάς μια φορά. Χρειάζεται διαρκής εκγύμναση για να παραμένεις ανοικτός στο αύριο και με θετική διάθεση στα πράγματα, όπως θα έλεγε και ο Rutger Bregman. Να δημιουργείς τον δικό σου φως και να διαπρέπεις.

Η συζήτηση με αυτές τις εντελώς διαφορετικές προσωπικότητες στα μαγικά χωριά της Τήνου, αποδείχθηκε ένα γοητευτικό ταξίδι ανθρωπογεωγραφίας, μια αφορμή αναζήτησης και προσωπικής ανάπτυξης, με πολύ (υπέροχο) φαγητό, γέλιο και χαλάρωση σ’ ένα εμπνευστικό τοπίο. Οι ιστορίες τους αντανακλούνταν σ’ εμάς, οδηγώντας μας σε ατομικές και συλλογικές αναγωγές. Ανοίξαμε τα ντουλάπια της ζωής των άλλων για να βρούμε μέσα κομμάτια από τις δικές μας.

Φύγαμε από την Τήνο αποφασισμένοι να επιστρέψουμε. Η μη τυπική αριστεία μας ακολουθεί και την ακολουθούμε. Ή μάλλον μας οδηγεί και την οδηγούμε.

* Ο Παναγιώτης Κακολύρης συμμετείχε στο πρώτο Atypical excellence Inspirational Workshop που διοργάνωσε η εταιρεία στρατηγικής επικοινωνίας SOCIALDOO στην Τήνο, σε συνεργασία φορείς και ομάδες του νησιού. Το επόμενο βιωματικό σεμινάριο team building & personal development, προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί την άνοιξη του 2024.