40 χρόνια μετά την ίδρυση του ΕΣΥ, το 40% των δαπανών υγείας, είναι ιδιωτικές

Όλες οι μεταρρυθμίσεις στην υγεία των τελευταίων 40 ετών που υφίσταται το Εθνικό Σύστημα Υγείας, υλοποιήθηκαν σε κλίμα αντίστασης, αντίδρασης αλλά ταυτόχρονα και αποφασισυτικότητας. Ίσως έτσι πρεπει να είναι η μοίρα των μεταρρυθμίσεων...

Η δεύτερη πλούσια σε ομιλίες και συζητήσεις ημέρα του «Πανελληνίου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές Υγείας» κορυφώθηκε με την επετειακή συνεδρία για τα 40 χρόνια του ΕΣΥ στην οποία συμμετείχαν οι πρώην υπουργοί Υγείας Ανδρέας Λοβέρδος και Άδωνις Γεωργιάδης, ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ κ. Γεράσιμος Σιάσος, ο καθηγητής Χειρουργικής Χρήστος Δερβένης, η Αναπληρώτρια Γραμματέας του Τομέα Υγείας του ΠΑΣΟΚ κυρία Αγάθη-Ρόζα Βρεττού και η Κοσμήτωρ της Σχολής Δημόσιας Υγείας του ΠΑΔΑ κυρία Ελπίδα Πάβη.

Οι ομιλητές στην εκδήλωση για τα 40 χρόνια του ΕΣΥ ομόφωνα διαπίστωσαν πως όλες οι μείζονες μεταρρυθμίσεις, από την εγκαθίδρυση του ΕΣΥ το 1983, στη μεταρρύθμιση του ΕΟΠΥΥ αργότερα, συνάντησαν μεγάλες αντιστάσεις τόσο από το πολιτικό σύστημα όσο και από την κοινωνία. Ωστόσο, μόνο έτσι γίνονται οι μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας, με δύναμη και αποφασιστικότητα και κόντρα στις αντιδράσεις – και τελικά οι αλλαγές έχουν παραμείνει. Στη συζήτηση για τα 40 χρόνια του ΕΣΥ, με συντονιστή τον έγκριτο δημοσιογράφο Τάσο Τέλλογλου, εκτός από την αποτίμηση των 40 ετών λειτουργίας του εθνικού συστήματος υγείας στη χώρα μας διατυπώθηκαν και προτάσεις για την επιβίωσή του τα επόμενα χρόνια.

Ο κ. Σιάσος επισήμανε ότι πρώτος πάροχος υπηρεσιών υγείας στη χώρα μας ήταν οι πανεπιστημιακές κλινικές, οι οποίες προσφέρουν έργο εδώ και 200 χρόνια και υπογράμμισε τη σημασία τους σήμερα, καθώς προσφέρουν το 40% του κλινικού έργου στις περιοχές τους.

Η χρηματοδότηση δεν λύνει όλα τα προβλήματα

Ο καθ. Δερβένης τόνισε ότι η χρηματοδότηση δεν λύνει όλα τα προβλήματα. Βιώσιμο σύστημα, εξήγησε, είναι αυτό που επιτρέπει την ικανοποίηση των αναγκών της παρούσας γενιάς χωρίς να διακινδυνεύει την κάλυψη των αναγκών των επόμενων γενιών, και παράλληλα τα συστήματα υγείας απαιτούν διαρκείς αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Την εύρυθμη λειτουργία του ΕΣΥ μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά τόσο η ψηφιοποίηση όσο και η αύξηση του διοικητικού προσωπικού των νοσοκομείων, υπογράμμισε η κυρία Βρεττού.

Στις ανισότητες στην υγεία αναφέρθηκε η καθηγήτρια κυρία Πάβη. Ανισότητες πάντα θα υπάρχουν, μπορεί να μην μπορούν να εξαλειφθούν, ωστόσο η αντιμετώπισή τους θα πρέπει να αποτελεί πάντα έναν στόχο που δεν μένει σε επίπεδο ρητορικής και οι δράσεις που εφαρμόζονται να φθάνουν στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ΠΦΥ, τόνισε, καθώς προάγει τόσο την ισότητα στην πρόσβαση όσο και τη δημόσια υγεία. Σχολίασε επίσης ότι, 40 χρόνια μετά την ίδρυση του ΕΣΥ, 40% των δαπανών υγείας στη χώρα μας εξακολουθούν να είναι ιδιωτικές, ποσοστό που είναι πολύ μεγάλο και προφανώς θα πρέπει να βρεθούν πολιτικές ώστε να μειωθεί.

Ο κ. Γεωργιάδης σχολίασε πως πολλές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές που έχουν κατά καιρούς προταθεί στον τομέα της υγείας συνάντησαν έντονες αντιδράσεις -και από τον ιατρικό κόσμο, για λόγους ανταγωνισμού- και αρκετές ορθολογικές προτάσεις βρέθηκαν αντιμέτωπες με κατεστημένα συμφέροντα που δεν τις άφησαν να ευδοκιμήσουν. Όσον αφορά τη βιωσιμότητα του συστήματος, «η λύση είναι να δούμε πόσο αντέχουμε πραγματικά να πληρώσουμε και να κατανείμουμε τους πόρους αυτούς με τον πιο ορθολογικό και αποτελεσματικό τρόπο», είπε, και τόνισε τη σημασία της αξιοποίησης και αξιολόγησης των δεδομένων που διαθέτουμε.

Ο ΕΟΠΥΥ, η μεγαλύτερη αλλαγή και παρέμβαση

Ο ΕΟΠΥΥ, που υπήρξε η μεγαλύτερη αλλαγή που έγινε στην υγεία μετά την ίδρυση του ΕΣΥ, θύμισε ο κ. Λοβέρδος, ψηφίσθηκε εν μέσω μεγάλου θορύβου, έντονων αντιδράσεων και τρομερής άρνησης. Πρέπει να πάρουμε απόφαση -είπε- ότι μόνο έτσι γίνονται οι μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας, με δύναμη και αποφασιστικότητα και κόντρα στις αντιδράσεις. Στο σήμερα, μία συνιστώσα του ΕΣΥ στην οποία θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση είναι το ΕΚΑΒ και πρότεινε να χρησιμοποιηθεί ως ένας τρόπος ελαχιστοποίησης του χρόνου παραμονής των ασθενών μέσα στο νοσοκομείο και ελέγχου της εισόδου σε αυτά.

Έρχεται η ψηφιακή αναβάθμιση του ΕΣΥ

Ο υφυπουργός υγείας κ. Μάριος Θεμιστοκλέους αναφέρθηκε στα σημερινά προβλήματα στην τριτοβάθμια φροντίδα υγείας και παρουσίασε τα κυβερνητικά σχέδια για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των νοσοκομείων. Οι μεταρρυθμίσεις που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση για τον χώρο των νοσοκομείων περιστρέφονται γύρω από τρεις άξονες: τις κτιριακές υποδομές, την ψηφιακή αναβάθμιση και το προσωπικό. Με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, από το ΕΣΠΑ, από τα προγράμματα δημοσίων επενδύσεων και από δωρεές, αναμένεται ότι το τοπίο της κτιριακής υποδομής θα αλλάξει μέσα στα επόμενα χρόνια. Οι προβλεπόμενες δαπάνες για την αναβάθμιση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού ξεπερνούν τα 200 εκ. ευρώ και δεν αποσκοπούν απλά στην αναπλήρωση παλαιωμένων μηχανημάτων, αλλά στον εξοπλισμό των νοσοκομείων με πρωτοποριακά συστήματα που θα αποτελέσουν την κορωνίδα της ιατρικής και κλινικής πράξης. Η ψηφιακή αναβάθμιση των νοσοκομείων, η οποία έχει δρομολογηθεί και θα περιλαμβάνει ενιαίο ψηφιακό φάκελο ασθενούς φάκελος ογκολογικής διαχείρισης ασθενούς και η ψηφιακή ενοποίηση των συστημάτων των νοσοκομείων, έτσι ώστε το υπουργείο υγείας να μπορεί να έχει πλήρη εικόνα και να χαράσσει πολιτικές. Η χώρα μας θα γίνει μία από τις καλύτερες χώρες στον κόσμο στον τομέα της τηλεϊατρικής, δήλωσε ο κ. Θεμιστοκλέους. Όλα τα νησιά και σχεδόν όλες οι απομακρυσμένες περιοχές της χώρας θα έχουν σταθμό τηλεϊατρικής, ενώ αντίστοιχα θα υπάρχουν κόμβοι τηλεϊατρικής στα νοσοκομεία. Ο τρίτος άξονας, η αναβάθμιση του προσωπικού είναι ο δυσκολότερος τομέας, λόγω της κοινωνικοοικονομικής κρίσης από την οποία βγαίνουμε, των χαμηλών αμοιβών των επαγγελματιών υγείας και της διαφυγής πολλών νέων γιατρών στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται έλλειψη σε συγκεκριμένες ειδικότητες γενικά και στο ΕΣΥ ειδικότερα.

Μέσα σε αυτό το δυσχερές περιβάλλον, η κυβέρνηση σχεδιάζει 10.000 προσλήψεις υγειονομικών, εκ των οποίων 6.500 μέσα στο 2024. Στην εξαγγελθείσα αναβάθμιση περιλαμβάνεται και εκσυγχρονισμός του ΕΚΑΒ, με βελτίωση της διοικητικής οργάνωσης, ψηφιακή αναβάθμιση (βελτίωση του τηλεφωνικού κέντρου και του συστήματος triage), αλλά και αναβάθμιση των ικανοτήτων των διασωστών, έτσι ώστε να φθάσουμε στα πρότυπα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Ο κ. Θεμιστοκλέους έκλεισε την ομιλία του με την παρατήρηση ότι, παρόλο που το ΕΣΥ αποτελεί εύκολο στόχο στον δημόσιο διάλογο, είναι ο μεγαλύτερος μηχανισμός κοινωνικής συνοχής τα τελευταία 40 χρόνια, παρέχοντας προσβασιμότητα σε υπηρεσίες υγείας σε όλη τη χώρα.

Βιωσιμότητα & υγεία

H Γενική Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας Λίλιαν-Βενετία Βιλδιρίδη ξεκίνησε την ομιλία της τονίζοντας τον κεντρικό ρόλο των δημόσιων συστημάτων υγείας στις σύγχρονες κοινωνίες και ότι οφείλουν να παραμένουν βιώσιμα, επιδιώκοντας την ισορροπία μεταξύ της παροχής ποιοτικών υπηρεσιών υγείας και της συμμόρφωσης με τους εκάστοτε χρηματοδοτικούς περιορισμούς. Αναφέρθηκε στους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν τη βιωσιμότητα των δημόσιων συστημάτων υγείας, όπως το αυξανόμενο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης λόγω καινοτομιών στην τεχνολογία και τα φάρμακα, τη γήρανση του πληθυσμού, την εμφάνιση νέων ασθενειών και την κλιματική αλλαγή. Μάλιστα, τόνισε ότι το ζήτημα της βιωσιμότητας ξεπερνά τα εθνικά σύνορα και απαιτεί στενή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την από κοινού λήψη μέτρων. Η διατήρηση της οικονομικής βιωσιμότητας του εθνικού συστήματος υγείας της Ελλάδας, πρόσθεσε, αποτελεί μια εξαιρετικά σύνθετη άσκηση δεδομένων των τρεχόντων παθογενειών και στρεβλώσεων, που, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν τους περιορισμούς λόγω των δημοσιονομικών δυνατοτήτων της χώρας, τη σημαντική ιδιωτική συμμετοχή στις δαπάνες υγείας που αγγίζει το 35% και τη μεγάλη αύξηση των νοσοκομειακών ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Η κυρία Βιλδιρίδη παρέθεσε κάποιες από τις ενέργειες στις οποίες θα προβεί η κυβέρνηση με στόχο τη διόρθωση αυτών των παθογενειών και τον εξορθολογισμό των οικονομικών δαπανών, ειδικότερα: στην καθολική εφαρμογή του συστήματος των DRGs μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2024 για τη δικαιότερη και τεκμηριωμένη διαχείριση των νοσοκομειακών πόρων, στη συμμετοχή της ΕΚΑΠΥ στην αγορά των φαρμάκων εκ μέρους των νοσοκομείων και στην επιτάχυνση του υπολογισμού του νοσοκομειακού clawback. Η κυρία Βιλδιρίδη έκλεισε με το αισιόδοξο μήνυμα ότι το μεταρρυθμιστικό εγχείρημα που θα προάγει την καθολική πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας και θα ενισχύσει την ανθεκτικότητά του μπορεί να υποστηριχθεί χρηματοδοτικά με ένα οικονομικά βιώσιμο τρόπο, δεδομένης της δεδηλωμένης πολιτικής βούλησης και των όλο και λιγότερο ασφυκτικών οικονομικών περιορισμών.

Η σοβαρή πρόκληση της γήρανσης

Στο εξίσου ενδιαφέρον στρογγυλό τραπέζι «Συνεργατικές λύσεις για ένα βιώσιμο Σύστημα Υγείας» συζητήθηκαν τα αποτελέσματα της μελέτης PHSSR – μιας πρωτοβουλίας της διεθνούς συνεργασίας Partnership for Health System Sustainability & Resilience, που ερευνά τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας.

Ο κύριος ερευνητής της μελέτης για την Ελλάδα, επίκουρος καθηγητής ΠαΔΑ Κώστας Αθανασάκης, δήλωσε πως τα συστήματα υγείας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της συγκρότησης μιας κοινωνίας και η διασφάλιση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητάς τους είναι μονόδρομος. Ο George Valiotis, EHMA, αναφέρθηκε στο στη γήρανση του ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα της υγείας, ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα σήμερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία τα επόμενα χρόνια πιθανόν να οδηγήσει στη μείωση του ανθρώπινου δυναμικού κατά το ήμισυ, λόγω συνταξιοδοτήσεων.

Ο Δημήτρης Κοντοπίδης τόνισε την ανάγκη συμμετοχής των ασθενών στον σχεδιασμό της αξιολόγησης των καινοτόμων θεραπειών και η χρήση των ψηφιακών τεχνολογικών εργαλείων, τα οποία μπορούν πλέον να μας φέρουν πιο κοντά στη δικαιοσύνη στον χώρο της υγείας. Συνοψίζοντας, ο καθηγητής Κυριάκος Σουλιώτης επισήμανε πως τα τελευταία 40 χρόνια, υπήρξαν τρία μόνο μεταρρυθμιστικά ορόσημα: η δημιουργία του ΕΣΥ, η περιφερειοποίηση του συστήματος υγείας και η δημιουργία του ΕΟΠΥΥ σε συνδυασμό με την καθιέρωση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Αυτό δεν δικαιολογείται σε μια χώρα η οποία δεν είναι φτωχή σε επιστημονικό ανθρώπινο δυναμικό, είπε.