Θεόδωρος Τρύφων, ΠΕΦ: Να μονιμοποιηθούν τα αναπτυξιακά κίνητρα για τη φαρμακοβιομηχανία
Η νέα φαρμακευτική πολιτική μετά την πανδημική κρίση αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για τη χώρα μας, καθώς η Ευρώπη θέτει ως προτεραιότητα την ανάπτυξη της φαρμακοβιομηχανίας και την ενίσχυση της παραγωγής φαρμάκων μέσω παροχής κινήτρων, τονίζει στο αφιέρωμα ΥΓΕΙΑ του CNN Greece, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας κ. Θεόδωρος Τρύφων.
Φυσικά το ζήτημα της υποχρηματοδότησης του συστήματος, αλλά και οι υπέρογκες υποχρεωτικές εισφορές όπως και η υπερφορολόγηση των εταιρειών, δυναμιτίζουν τον κλάδο, με αποτέλεσμα να απειλείται η βιωσιμότητα και το αναπτυξιακό μέλλον των επιχειρήσεων, ενώ δεν γνωρίζουμε τι μέλλει γενέσθαι με τους ασθενείς και κυρίως τους χρονίως πάσχοντες. Το ερώτημα που πλανάται είναι μέχρι πότε η βιομηχανία θα βάζει πλάτη, όχι μόνο για τη δημόσια υγεία, αλλά και για την οικονομία και την κοινωνία.
«Είναι δεδομένο ότι η υποχρηματοδότηση των φαρμακευτικών προϋπολογισμών του ΕΟΠΥΥ και των νοσοκομείων του ΕΣΥ αποτελεί κορυφαίο πρόβλημα το οποίο αφορά πρωτίστως τον Έλληνα ασθενή φαρμάκου», επισημαίνει ο κ. Τρύφων, προσθέτοντας, ότι «πρόκειται για κεφάλαια που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε επενδύσεις με μοναδικά πολλαπλασιαστικά οφέλη για την ελληνική οικονομία και κοινωνία».
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο πρόεδρος της ΠΕΦ αναφέρεται ακόμη στα μεγάλα επενδυτικά σχέδια του κλάδου που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στην ανάγκη οι νέοι μας να πειστούν να παραμείνουν στην Ελλάδα και να εργαστούν στον κλάδο της φαρμακοβιομηχανίας- ένας κλάδος, με έντονο το αναπτυξιακό, ερευνητικό και εξωστρεφές αποτύπωμα- στις ελλείψεις φαρμάκων- ζήτημα πολυδιάστατο, όπως το χαρακτηρίζει- στην ενιαία πολιτική Αξιολόγησης από το 2025 σε θεραπείες και τεχνολογίες, καθώς και στην αναγέννηση του ΕΟΦ και τη δημιουργία μιας εθνικής στρατηγικής για τη φαρμακοβιομηχανία που έχει ανακοινώσει πολλές φορές τελευταία ο υπουργός Υγείας Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.
Επισημαίνει, ειδικότερα, ο συνομιλητής μας: «Θεωρούμε αναγκαία την εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την διασφάλιση της βιωσιμότητας των οικονομικών φαρμάκων που βρίσκονται στο όριο της βιωσιμότητας λόγω των πολύ χαμηλών τιμών, των τεράστιων υποχρεωτικών επιστροφών αλλά και της πρόσφατης μεγάλης αύξησης του κόστους παραγωγής λόγω του αυξημένου ενεργειακού κόστους και του πληθωρισμού.
Είναι θετικό το γεγονός ότι η κυβέρνηση και ο υπουργός Υγείας αναγνωρίζουν την ανάγκη αναβάθμισης του ΕΟΦ, τόσο των υποδομών όσο και του ανθρώπινου δυναμικού, προκειμένου να συνεχίσει να διαδραματίζει το ρόλο του ως ρυθμιστικής αρχής του φαρμάκου. Είναι επίσης σημαντική η μονιμοποίηση των αναπτυξιακών κινήτρων για τη φαρμακοβιομηχανία π.χ. μέσω της δυνατότητας συμψηφισμού των επιβαρύνσεων με επενδύσεις του κλάδου. Στο ίδιο πλαίσιο θεωρούμε ότι θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για τη σταδιακή μείωση των υπέρογκων επιστροφών που στερούν πόρους από την ανάπτυξη».
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Θεόδωρος Τρύφων στο CNN Greece:
κ. Τρύφων, εδώ και μερικούς μήνες, έχουμε μία νέα ηγεσία στο υπουργείο Υγείας, με μία παλιά «καραβάνα» της πολιτικής στο τιμόνι, τον κ. Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Θέλω να σας ρωτήσω, ποιες είναι οι προτεραιότητες που έχετε θέσει στην ηγεσία, ποιες οι κόκκινες γραμμές και τι επείγει προς υλοποίηση από πλευράς φαρμακευτικής πολιτικής το διάστημα αυτό;
Θεωρούμε ότι πλέον υπάρχει και η εμπειρία και η γνώση να εκσυγχρονίσουμε τη φαρμακευτική πολιτική με σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Η νέα φαρμακευτική πολιτική μετά την πανδημική κρίση αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για τη χώρα μας, καθώς η Ευρώπη θέτει ως προτεραιότητα την ανάπτυξη της φαρμακοβιομηχανίας και την ενίσχυση της παραγωγής φαρμάκων μέσω παροχής κινήτρων.
Είναι δεδομένο ότι η υποχρηματοδότηση των φαρμακευτικών προϋπολογισμών του ΕΟΠΥΥ και των νοσοκομείων του ΕΣΥ αποτελεί κορυφαίο πρόβλημα το οποίο αφορά πρωτίστως τον Έλληνα ασθενή. Και αυτό γιατί οδηγεί αφενός σε ελλείψεις φαρμάκων που ταλαιπωρούν τους ασθενείς και αφετέρου σε τεράστια clawback που υπονομεύουν την λειτουργία της αγοράς και πλήττουν τη βιωσιμότητα των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών.
Είναι σαφές ότι θα πρέπει να υπάρξουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις για την σταδιακή ανάληψη από την Πολιτεία της δαπάνης των ανασφαλίστων και την κάλυψη της δαπάνης του ΙΦΕΤ από διακριτό κονδύλι. Επίσης θεωρούμε κρίσιμης σημασίας τον εξορθολογισμό της συνταγογράφησης μέσω της εισαγωγής φίλτρων και περιορισμών στο σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης με στόχο τον περιορισμό της αδόκιμης υποκατάστασης των καταξιωμένων οικονομικών φαρμάκων από νεότερα ακριβότερα, μηχανισμό που αποτελεί την βασική αιτία για την αύξηση της δαπάνης.
Τέλος, θεωρούμε αναγκαία την εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την διασφάλιση της βιωσιμότητας των οικονομικών φαρμάκων που βρίσκονται στο όριο της βιωσιμότητας λόγω των πολύ χαμηλών τιμών, των τεράστιων υποχρεωτικών επιστροφών αλλά και της πρόσφατης μεγάλης αύξησης του κόστους παραγωγής λόγω του αυξημένου ενεργειακού κόστους και του πληθωρισμού.
Η πρωτοβουλία της Αρκαδίας
Διαβάσαμε για μία ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία πριν λίγο καιρό στην Αρκαδία, όπου μέλη του ΔΣ της ΠΕΦ, ενημερώσατε μαθητές και σπουδαστές για τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια που υλοποιούν οι βιομηχανίες της Ένωσης στην περιοχή. Ουσιαστικά απευθύνετε έκκληση οι νέοι άνθρωποι να σκεφθούν να εργαστούν σε έναν αναπτυξιακό, ερευνητικό, τεχνολογικό και εξωστρεφές κλάδο, γυρνώντας την πλάτη στο brain drain.
Η εκδήλωση στην Τρίπολη αποτελεί την πρώτη από μια σειρά εκδηλώσεων που προγραμματίζουμε. Πράγματι, η ανταπόκριση της τοπικής κοινωνίας για την εκδήλωση ήταν εντυπωσιακή. Το ενδιαφέρον για τις επενδύσεις της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας είναι ζωηρό, κάτι που αποτυπώνεται στο γεγονός ότι την ημερίδα παρακολούθησαν το πρωί μαθητές της Β’ και Γ’ Λυκείου από τις περιοχές της Τρίπολης, της Μεγαλόπολης, του Άστρους Κυνουρίας και της Τεγέας. Το απόγευμα η ημερίδα ήταν ανοιχτή στους γονείς και στο κοινό, καθώς παραβρέθηκαν και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, της πολιτικής, εκκλησιαστικής, ακαδημαϊκής, εκπαιδευτικής και επιχειρηματικής κοινότητας.
Να μείνουν στην Ελλάδα οι νέοι μας
Τα εργοστάσια που θα λειτουργήσουν στην περιοχή της Τρίπολης αναμένεται να δημιουργήσουν 1.200 νέες θέσεις εργασίας δίνοντας την δυνατότητα σε νέους μαθητές και φοιτητές να μείνουν στον τόπο τους και να εργαστούν σε έναν από τους πιο δυναμικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας.
Στόχος μας είναι η δημιουργία καλά αμειβομένων και εξειδικευμένων θέσεων εργασίας. Θεωρούμε ότι η επιχειρηματική κοινότητα, μετά από μια υπερδεκαετή κρίση, οφείλει να διασφαλίσει ένα καλύτερο αύριο για τη νέα γενιά. Αυτό απαιτεί επενδύσεις που μπορούν να μετατρέψουν το brain drain, σε brain gain.
Τα σημαντικά έργα του RRF
Πώς προχωρούν τα επενδυτικά σχέδια που είναι ενταγμένα στο Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης;
Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για τη χώρα και τη βιομηχανία της. Η συμβολή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ της χώρας κινείται χαμηλότερα από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά επίπεδα. Έπειτα από τα μνημόνια και την ύφεση που συνεπάγεται η αποεπένδυση, η αξιοποίηση των ευκαιριών του Ταμείου Ανάκαμψης και τα ανάλογα κίνητρα μπορούν να οδηγήσουν στην κάλυψη του επενδυτικού κενού της προηγούμενης δεκαετίας. Στο πλαίσιο αυτό, η εγχώρια βιομηχανία φαρμάκου υλοποιεί ένα επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 1,2 δις. ευρώ που φιλοδοξεί να καταστήσει τη χώρα μας σε κόμβο φαρμακευτικής παραγωγής και έρευνας στη ΝΑ Ευρώπη διασφαλίζοντας παράλληλα την επάρκεια της φαρμακευτικής αγοράς και βελτιώνοντας την κάλυψη των Ελλήνων ασθενών με τις αναγκαίες θεραπείες. Αρκετά από αυτά τα επενδυτικά σχέδια έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και η εξέλιξή τους γίνεται σύμφωνα με τον προγραμματισμό που είχε τεθεί.
Η αναγέννηση του ΕΟΦ και η εθνική στρατηγική για τον κλάδο
Το τελευταίο διάστημα, ο υπουργός Υγείας τονίζει προς κάθε κατεύθυνση, ότι σχεδιάζει την αναγέννηση του ΕΟΦ καθώς και μία εθνική στρατηγική για τη φαρμακοβιομηχανία, με επενδυτικά κίνητρα στον κλάδο. Ποιοι θα πρέπει να είναι οι άξονες αυτής της στρατηγικής και τα κίνητρα κατά την άποψή σας;
Είναι θετικό το γεγονός ότι η κυβέρνηση και ο υπουργός Υγείας αναγνωρίζουν την ανάγκη αναβάθμισης του ΕΟΦ, τόσο των υποδομών όσο και του ανθρώπινου δυναμικού, προκειμένου να συνεχίσει να διαδραματίζει το ρόλο του ως ρυθμιστικής αρχής του φαρμάκου. Είναι επίσης σημαντική η μονιμοποίηση των αναπτυξιακών κινήτρων για τη φαρμακοβιομηχανία π.χ. μέσω της δυνατότητας συμψηφισμού των επιβαρύνσεων με επενδύσεις του κλάδου.
Στο ίδιο πλαίσιο θεωρούμε ότι θα ρέπει να υπάρξει μέριμνα για τη σταδιακή μείωση των υπέρογκων επιστροφών που στερούν πόρους από την ανάπτυξη. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι σήμερα αναλογούν στο 70% του κύκλου εργασιών της εγχώριας βιομηχανίας φαρμάκου. Πρόκειται για κεφάλαια που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε επενδύσεις με μοναδικά πολλαπλασιαστικά οφέλη για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ, η ανταποδοτικότητα της επένδυσης για τη δημιουργία και λειτουργία των νέων παραγωγικών μονάδων αντιστοιχεί στο 86% έως 129% της επενδυτικής δαπάνης ενώ ανάλογη είναι η συμβολή στη δημιουργία εξειδικευμένων και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας. Οι επενδύσεις αυτές θα επιτρέψουν στις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες να εκτείνουν την παρουσία τους σε νέες κατηγορίες φαρμάκων, να προσφέρουν περισσότερες θεραπευτικές επιλογές στους γιατρούς, να εξασφαλίσουν την πρόσβαση των ασθενών σε ποιοτικές θεραπείες και να διασφαλίσουν συνθήκες επάρκειας στην εγχώρια αγορά, θωρακίζοντας το σύστημα υγείας από έκτακτες μελλοντικές κρίσεις.
Η ενιαία πολιτική Αξιολόγησης από το 2025
Πώς βλέπετε επίσης τη δημιουργία του μηχανισμού αξιολόγησης του φαρμάκου HTA, των τεχνολογιών υγείας, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής, που από το 2025 θα μιλάμε για μια ενιαία πολιτική αξιολόγησης των προϊόντων ιατρικής τεχνολογίας; Ο εν λόγω μηχανισμός, θα αξιολογεί την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων και με μια ενιαία πολιτική, θα μπορούμε πολύ γρήγορα να έχουμε αποτελέσματα για κάθε προϊόν.
Από τον Ιανουάριο του 2023, η κεντρική κλινική αξιολόγηση εφαρμόζεται σε όλα τα ογκολογικά φάρμακα και στις προηγμένες θεραπείες, ενώ από το 2028 θα καλύπτει και τα ορφανά φάρμακα.
Μέχρι το 2030, όλα τα νέα φάρμακα και ορισμένα ιατροτεχνολογικά προϊόντα υψηλού κινδύνου θα μπορούν να υπόκεινται σε κοινές κλινικές αξιολογήσεις. Οι κλινικές εκθέσεις προορίζονται να αντικαταστήσουν τις εθνικές αξιολογήσεις όσον αφορά το κλινικό μέρος των HTA και θα αποτελούν τη βάση για τη λήψη αποφάσεων σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Ωστόσο, οι εθνικοί φορείς HTA θα έχουν σημαντική διακριτική ευχέρεια παρέκκλισης από την κεντρική αξιολόγηση. Οι κοινές κλινικές αξιολογήσεις δεν είναι νομικά δεσμευτικές, όμως αναμένεται ότι η αποδοχή τους σε εθνικό επίπεδο θα είναι υψηλή. Σύμφωνα με τις ιδρυτικές αρχές της ΕΕ, η οργάνωση των υπηρεσιών υγείας, η κατανομή των πόρων και η αποζημίωση, καθώς και οι αποφάσεις τιμολόγησης παραμένουν υπό την δικαιοδοσία των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, η κεντρική κλινική αξιολόγηση καλύπτει μόνο την κλινική αξιολόγηση ενώ δεν περιλαμβάνει συστάσεις σχετικά με την αξία και την αποζημίωση ενός προϊόντος. Σε κάθε περίπτωση, η κεντρική κλινική αξιολόγηση αξιολογείται θετικά στο βαθμό που οδηγεί στην απλοποίηση του πλαισίου για την αξιολόγηση των φαρμάκων και στην ταχύτερη πρόσβαση στην καινοτομία.
Πολυδιάστατο το πρόβλημα των ελλείψεων φαρμάκων
Μιλήστε μας επίσης για τις ελλείψεις των φαρμάκων στην αγορά; Το 2023 είναι γεγονός, ότι το ποτήρι ξεχείλισε και οι ελλείψεις σε πολλά σκευάσματα αναγκαία και αναντικατάστατα, ήταν πολλές για να μην πω υπερβολικές. Άνθρωποι του κλάδου σας, αναφέρουν συχνά, πώς το μεγαλύτερο πρόβλημα προέρχεται από τις δραματικά χαμηλές τιμές σε πολλά φάρμακα, που είναι καθηλωμένες ακόμη και από το 2008. Μπορεί να λυθεί οριστικά το θέμα αυτό;
Το πρόβλημα των ελλείψεων είναι πολυδιάστατο. Από τη μια πλευρά υπάρχουν οι διαχρονικές ελλείψεις που αφορούν στην διαθεσιμότητα μερικών δεκάδων κωδικών φαρμάκων με εξαγωγικό ενδιαφέρον. Αυτό αποτελεί ένα χρόνιο, δομικό πρόβλημα που σχετίζεται με το πολύ χαμηλό επίπεδο τιμών των φαρμάκων στη χώρα μας έναντι άλλων χωρών της Ευρώπης. Η Πολιτεία ήδη κινείται στην κατεύθυνση του ελέγχου αναπτύσσοντας τα κατάλληλα ψηφιακά εργαλεία για την αξιολόγηση των αναφερόμενων ελλείψεων και με παρεμβάσεις όπου αυτό χρειάζεται.
Όμως οι πρόσφατες ελλείψεις δεν αποτελούν μόνο ελληνικό φαινόμενο αλλά παρατηρούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς τα αίτια εντοπίζονται στην αδυναμία κάλυψης της απότομης αύξησης της ζήτησης για συγκεκριμένες δραστικές ουσίες ή/και φαρμακοτεχνικές μορφές οι οποίες παράγονται σε τρίτες χώρες εκτός ΕΕ. Ταυτόχρονα, παρατηρείται μια σημαντική αύξηση του κόστους παραγωγής λόγω του πληθωρισμού και της αύξησης του κόστους όλων των συντελεστών που συμμετέχουν στη διαδικασία παραγωγής των φαρμάκων. Στη χώρα μας, η αύξηση αυτή του κόστους απορροφάται από τις εταιρείες καθώς η νομοθεσία δεν επιτρέπει αυξήσεις τιμών. Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με τις τεράστιες υποχρεωτικές επιβαρύνσεις των εταιρειών μειώνει ακόμη περισσότερο το περιθώριο βιωσιμότητας πολλών φαρμάκων.
Στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε απαραίτητη την εφαρμογή ολοκληρωμένων πολιτικών π.χ. αυξήσεις τιμών/ απαλλαγή από το clawback, για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των οικονομικών φαρμάκων, δεδομένης της σημασίας τους για την συγκράτηση της δαπάνης. Επισημαίνεται ότι οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες έχουν διασφαλίσει επαρκή αποθέματα ώστε να καλύψουν τις ανάγκες των ασθενών στις δραστικές όπου υπάρχουν γενόσημα, μετριάζοντας τις ελλείψεις. Πρέπει όμως να σημειωθεί, ότι το σύστημα συνταγογράφησης όπως είναι σήμερα διαμορφωμένο, στρεβλώνει την εικόνα των ελλείψεων π.χ. εμφανίζοντας ολόκληρες δραστικές ως ¨ελλειπτικές¨ όταν λείπει το προϊόν αναφοράς, ενώ υπάρχουν αντίστοιχα γενόσημα που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες. Αυτό συνεπάγεται την άσκοπη ταλαιπωρία των ασθενών και δυστυχώς αποτελεί μια ακόμη χαμένη ευκαιρία για την αύξηση της διείσδυσης των γενοσήμων της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας.
Σας ευχαριστώ θερμά κύριε πρόεδρε.
Δείτε εδώ ολόκληρο το αφιέρωμα του CNN Greece στην Υγεία