Η έγκαιρη διάγνωση, το κλειδί για τη διαχείριση της υποδιαγνωσμένης χρόνιας νεφρικής νόσου
Νατάσσα Ν. Σπαγαδώρου - CNN Greece
Είναι μία προοδευτικά εξελισσόμενη νόσος, συχνά υποδιαγνωσμένη, με βαρύ αποτύπωμα στα οικονομικά της υγείας, η οποία αναμένεται να λάβει διαστάσεις, εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης καθώς και μιας σειράς προβλημάτων υγείας (όπως σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση και παχυσαρκία), που επιφέρει νομοτελειακά η γήρανση.
Μιλάμε για τη Χρόνια Νεφρική Νόσο (ΧΝΝ), μία νόσο που χαρακτηρίζεται από σημαντικές καθυστερήσεις στη διάγνωση και υψηλό ποσοστό αδιάγνωστων ασθενών, με δυσμενείς συνέπειες για τους ίδιους τους ασθενείς, το σύστημα υγείας και την κοινωνία. Πρόκειται για μια πάθηση με προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, που προκαλείται από βλάβη των νεφρών ποικίλης αιτιολογίας.
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα στη διαχείριση της νόσου διεθνώς είναι η απουσία συμπτωμάτων στα πρώιμα στάδια, με αποτέλεσμα συνήθως να διαπιστώνεται ως τυχαίο εύρημα κατά τη διάρκεια εξετάσεων για την παρακολούθηση άλλων παθήσεων ή μέσω συνήθους προσυμπτωματικού ελέγχου. Μελέτες δείχνουν ότι έως και το 82% των ατόμων με ΧΝΝ σταδίου 3 παραμένουν αδιάγνωστοι και οι μισοί παραμένουν αδιάγνωστοι ακόμη και στα στάδια 4-5, όταν αρχίζουν να εμφανίζονται τα συμπτώματα.
Οι ασθενείς ευάλωτοι στην καρδιακή ανεπάρκεια
Επιπλέον, ένας στους πέντε ασθενείς με Χρόνια Νεφρική Νόσο (ΧΝΝ) αναπτύσσει Καρδιακή ανεπάρκεια, η οποία είναι η συχνότερη καρδιαγγειακή επιπλοκή της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου και η συχνότερη αιτία θανάτου των ανθρώπων, που πάσχουν από Χρόνια Νεφρική Νόσο.
Μοναδικό όπλο κατά της ΧΝΝ είναι η έγκαιρη διάγνωσή της και η διαχείρισή της με τρόπο, που μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά την εξέλιξη της νόσου σε νεφρική ανεπάρκεια περιορίζοντας σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου.
Κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση Χρόνιας Νεφρικής Νόσου είναι η ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη, υπέρτασης, ή καρδιαγγειακών παθήσεων, το κάπνισμα και η παχυσαρκία. Όπως στην πλειονότητα των περιπτώσεων πρόσθετοι παράγοντες κινδύνου αποτελούν το οικογενειακό ιστορικό και η ηλικία.
Συνολικά 19 ενώσεις ασθενών από την Βόρεια και Νότια Αμερική, την Ευρώπη, την Ασία και την Μέση Ανατολή δημιούργησαν την Παγκόσμια Συμμαχία για την Υγεία των Νεφρών GAfKH (Global Alliance for Kidney Health) με στόχο να ενδυναμώσει τις φωνές των ασθενών και να υποστηρίξει πολιτικές, που ενισχύουν την πρόσβαση στον προσυμπτωματικό έλεγχο και την έγκαιρη θεραπεία της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου.
Και όμως, η διάγνωση είναι απλή…
Η διάγνωση της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου δεν απαιτεί πολύπλοκες ή δαπανηρές εξετάσεις, καθώς μια απλή αιματολογική εξέταση και μια εξέταση ούρων αρκούν. Η κρεατινίνη ορού είναι μια αιματολογική εξέταση μέσω της οποίας μπορεί να υπολογιστεί ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR), ο οποίος αποτελεί έναν πολύ καλό δείκτη εκτίμησης της νεφρικής λειτουργίας. Εάν η τιμή του είναι κάτω από 60 ml/min/1,732 για πάνω από τρεις μήνες τότε το άτομο αυτό πάσχει από νεφρική νόσο. Επίσης, η μέτρηση αλβουμίνης ούρων μπορεί να δώσει πληροφορίες για την έκταση της νεφρικής βλάβης, εφόσον αυτή υπάρχει.
Μία δαπανηρή νόσος παγκοσμίως
Η Χρόνια Νεφρική Νόσος αποτελεί μία από τις πιο δαπανηρές χρόνιες νόσους. Παρά το γεγονός ότι επιβαρύνει σημαντικά τα συστήματα υγείας παγκοσμίως, παραμένει σημαντικά υποδιαγνωσμένη. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Χρόνια Νεφρική Νόσος επηρεάζει σχεδόν 850 εκατομμύρια ανθρώπους, δηλαδή 1 στους 10.
Περίπου το 90% των ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο δεν γνωρίζει την κατάστασή του. Όταν δεν αντιμετωπίζεται και καθώς είναι εξελισσόμενη νόσος, μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια, απαιτώντας αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού. Το μέσο ετήσιο κόστος σχεδόν διπλασιάζεται όταν η Χρόνια Νεφρική Νόσος εξελίσσεται από το στάδιο 2 σε 3 και τετραπλασιάζεται στα στάδια 4-5. Πλειάδα χωρών δαπανά μερίδιο 2-4% του ετήσιου προϋπολογισμού υγείας στη θεραπεία της νεφρικής ανεπάρκειας, παρόλο που οι ασθενείς υπό αιμοκάθαρση αντιπροσωπεύουν περίπου το 0,15% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Η αντιμετώπιση της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση σε ένα σύστημα υγείας που δίνει προτεραιότητα στη πρώιμη διάγνωση, έγκαιρη παρέμβαση και βέλτιστη διαχείριση της νόσου. Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει πολιτικές εστιασμένες στην αύξηση του προσυμπτωματικού ελέγχου για τους ασθενείς υψηλού κινδύνου, την αξιοποίηση του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης ως μέσου βέλτιστης διαχείρισης χρόνιων νόσων και στην εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας.
Το κόστος της ΧΝΝ για την Ελλάδα
Πρόσφατη μελέτη στην Ελλάδα (2022) κατέδειξε ότι το συνολικό ετήσιο άμεσο κόστος της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου ανέρχεται σε περίπου 846 εκατ. ευρώ. Το 50% του συνολικού κόστους περίθαλψης αφορά στην αιμοκάθαρση των ασθενών και ακολουθούν τα κόστη νοσηλειών με 29% και των φαρμάκων με 17% αντίστοιχα. Αν και μόνο 2% των ασθενών βρίσκονται στο στάδιο 5, οι ασθενείς αυτοί απορροφούν το 65% του συνολικού κόστους διαχείρισης της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου.
Παγκόσμια Συμμαχία για την υγεία των νεφρών
Όραμα της Παγκόσμιας Συμμαχίας για την Υγεία των Νεφρών GAfKH είναι τα συστήματα υγείας διεθνώς να αντιμετωπίζουν τη Χρόνια Νεφρική Νόσο ως προτεραιότητα Δημόσιας Υγείας, διασφαλίζοντας ότι οι ασθενείς, που διατρέχουν κίνδυνο μπορούν να έχουν πρόσβαση σε έλεγχο και έγκαιρη θεραπεία, επιβραδύνοντας έτσι την εξέλιξη της νόσου και προλαμβάνοντας τη θνησιμότητα. Εκπρόσωποι της συμμαχίας μάλιστα εξηγούν ότι ενώ οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η θεραπευτική παρέμβαση είναι σε θέση να επιβραδύνουν την εξέλιξη της ΧΝΝ, η απουσία προσυμπτωματικού ελέγχου, που συνεπάγεται έγκαιρη θεραπεία θα οδηγήσει σε έκρηξη του αριθμού των νοσούντων με ΧΝΝ.
Εθνικό Σχέδιο Δράσης & κατευθυντήριες Οδηγίες
Πλέον οι επιστήμονες, αναφέρονται στην ανάγκη δημιουργίας ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης, για την πρώιμη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου.
Επιπλέον, η προτεραιοποίηση της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου και η χάραξη ενιαίας στρατηγικής και ολοκληρωμένου πλαισίου πολιτικών για τη διαχείρισή της αποτελούν επιτακτική ανάγκη σύμφωνα με την Συμμαχία. Κρίνεται απαραίτητη η καταγραφή κατευθυντήριων οδηγιών για την έγκαιρη αναγνώριση και διαχείριση της Νόσου. Παράλληλα πρέπει να διευρυνθεί το Μητρώο ασθενών με ΧΝΝ σε όλα τα στάδια της νόσου, το οποίο να μην περιορίζεται στους ασθενείς με νεφρική νόσο τελικού σταδίου. Η τεχνολογία θα πρέπει επίσης να μπει στη μάχη κατά της Νόσου μέσω της αξιοποίησης των δεδομένων και των λειτουργιών του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και της ταυτόχρονης ανάπτυξης συστήματος καταγραφής ηλεκτρονικών φακέλων υγείας (HER).
