Αυξάνεται η διείσδυση των εναλλακτικών προϊόντων στην Ελλάδα αλλά μειώνεται το συμβατικό κάπνισμα

Η έρευνα διεξήχθη από μελετητές του Τμήματος Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Έλαβε χώρα τα έτη 2022 – 2023 σε δείγμα περίπου 2000 ενήλικων ανά έτος με σκοπό την καταγραφή των ποσοστών καπνιζόντων Ελλήνων. Το 2023 πέρα από το αρχικό δείγμα συμπεριλήφθηκε μία επιπρόσθετη ομάδα ατόμων ηλικίας 18-24 για να μελετηθεί διεξοδικότερα η διείσδυση των προϊόντων νικοτίνης στους νεαρούς ενήλικες καταγράφοντας το πρώτο προϊόν καπνού ή νικοτίνης που δοκιμάσανε.

Το «παραδοσιακό» κάπνισμα υποχωρεί έναντι των προϊόντων θερμαινόμενου καπνού

Τα ευρήματα της πρώτης μελέτης, αναφορικά με το κάπνισμα μεταξύ ενηλίκων στην Ελλάδα το 2022-23, έδειξαν ότι το ποσοστό όσων χρησιμοποιούν οποιοδήποτε προϊόν καπνού ή νικοτίνης, κατέγραψε μικρή πτώση όχι όμως στατιστικά σημαντική, καθώς από το 34,4% που καταγράφηκε το 2022, έπεσε μόλις στο 32,7% για το 2023.

Πολύ ενθαρρυντική είναι η σημαντική μείωση που κατέγραψε η χρήση τσιγάρων (βιομηχανικά και στριφτά) με ποσοστά 29,5% έναντι 24,8%, αντίστοιχα για τις δύο τελευταίες χρονιές, που είναι ακόμα μεγαλύτερη μεταξύ όσων δηλώνουν ότι κάνουν αποκλειστική χρήση «παραδοσιακού» τσιγάρου, με ποσοστά 24,7% και 19,5%, αντίστοιχα.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε ότι με βάση πρόσφατη δημοσίευση στο διεθνούς κύρους περιοδικό Lancet το 2019, τα ποσοστά των καπνιστών στην ελληνική κοινωνία ήταν στο 44,1% για τους άνδρες άνω των 15 ετών και στο 32,2% για τις γυναίκες, επίσης άνω των 15 ετών και συγκαταλέγονταν ανάμεσα στα υψηλότερα στον κόσμο.

Η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου (ECs) παραμένει σταθερή με ποσοστά 3,8% το 2022 έναντι 4,6% το 2023, ενώ καταγράφεται μία άνοδος της τάξης των 2,1 μονάδων στη χρήση προϊόντων θερμαινόμενου καπνού (HTPs) που από το 4,3% για το 2022 και ανέβηκε στο 6,4% για το 2023.

Μεταξύ εκείνων που δηλώνουν ενήμεροι για τις εναλλακτικές λύσεις χωρίς καύση, οι 3 στους 10 πιστεύουν ότι η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων είναι λιγότερο επιβλαβής από τα τσιγάρα. Το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στους 4 στους 10 για τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού.

Οι νέοι προτιμούν περισσότερο τα εναλλακτικά προϊόντα

Το δεύτερο σκέλος της έρευνας εστίασε στη διείσδυση του καπνίσματος μεταξύ νεαρών ενηλίκων, ηλικίας 18-24 ετών στο συνολικό δείγμα των νεαρών ενηλίκων (612 άτομα). Παρά το ότι το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι καπνίζουν είναι μεγαλύτερο από του γενικού πληθυσμού και φτάνει στο 40%, φαίνεται πως οι νεότεροι επιλέγουν περισσότερο τις εναλλακτικές των «παραδοσιακών» τσιγάρων επιλογές. Έτσι, το ποσοστό όσων καπνίζουν «παραδοσιακά» τσιγάρα κυμαίνεται στο 27,3%, ηλεκτρονικά τσιγάρα χρησιμοποιεί το 9,9% και προϊόντα θερμαινόμενου καπνού το 13,4%.

Συγκριτικά με τον μέσο όρο του ενήλικου πληθυσμού, οι νεαροί ενήλικες φαίνεται πως προτιμούν τα HTPs καθώς τα επιλέγουν σε ποσοστό 13,4% έναντι 6,4% που είναι η διείσδυση στον γενικό πληθυσμό.

Χαμηλά τα ποσοστά πρώτης δοκιμής των προϊόντων θερμαινόμενου καπνού από τους νεότερους

Το συμβατικό τσιγάρο, συμπεριλαμβανομένου και του στριφτού, ήταν το πρώτο προϊόν νικοτίνης που δοκιμάζουν οι νεαροί ενήλικες σε ποσοστό 55,9% με διάμεση ηλικία δοκιμής τα 16 έτη, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα στο 8,8% (διάμεση ηλικία: 17 έτη) και τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού κατά 1,4% (διάμεση ηλικία: 18 έτη).

Συμπερασματικά, αν και είναι σαφές πως οι νεαροί ενήλικες στην Ελλάδα καπνίζουν σε αρκετά υψηλό ποσοστό (περί τους 4 στους 10), εντούτοις, ένας στους τέσσερις, επιλέγει συνειδητά εναλλακτικές των «παραδοσιακών» τσιγάρων. Είναι όμως ενθαρυντικό ότι τα προιόντα θερμανόμενου καπνού δεν αποτελούν επιλογή για την πρώτη δοκιμή των νέων.