Οδός Τριπόδων: Περπατώντας στον πιο παλιό δρόμο της Αθήνας

Στην πιο γραφική γειτονιά της Αθήνας βρίσκεται ένας δρόμος που θεωρείται ο αρχαιότερος της πόλης. Είναι η οδός Τριπόδων, ένα πλακιώτικο σοκάκι με τη δική του ιστορία. Έχει την ίδια ονομασία εδώ και 2.500 χρόνια και κάποτε θεωρούνταν ο δρόμος του θεάτρου και του πνεύματος. Εκεί βρίσκεται η διάσημη «οικία Κοκοβίκου» και το σπίτι που γεννήθηκε ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης.

Πού βρίσκεται η οδός Τριπόδων

Η σημερινή οδός Τριπόδων ξεκινά στο σημείο που η οδός Φλέσσα συναντά την οδό Λυσίου στην Πλάκα και φτάνει λίγο βορειότερα από το Μνημείο του Λυσικράτη. Το μήκος της δεν ξεπερνά τα 200 μέτρα και για να την περπατήσεις απ’ άκρη σε άκρη, δεν θα χρειαστείς πάνω από 2 λεπτά.

Στο βιβλίο με τα ελληνικά ρεκόρ Γκίνες η οδός Τροπόδων αναφέρεται ως ο μακροβιότερος δρόμος της Αθήνας που ακόμα χρησιμοποιείται και κατοικείται. Διατηρεί το ίδιο όνομα για σχεδόν 25 αιώνες, αν και η σημερινή οδός είναι μόνο ένα κομμάτι της αρχαίας οδού Τριπόδων που θεωρούνταν ο δρόμος του θεάτρου, των τεχνών, του πνεύματος.

Ο δρόμος του θεάτρου και του πνεύματος

Η αρχαία οδός Τριπόδων είχε πλάτος έξι με οκτώ μέτρα και ήταν ένας από τους πιο φαρδείς δρόμους της Αθήνας. Ξεκινούσε από την Αρχαία Αγορά και κατέληγε στο Θέατρο του Διονύσου, μία απόσταση περίπου 800 μέτρων.

Η οδός Τριπόδων στην αρχαιότητητα ήταν άμεσα συνυφασμένη με τα καλλιτεχνικά δρώμενα της εποχής για αυτό και θεωρούνταν ο δρόμος του θεάτρου και του πνεύματος. Κατά μήκος του είχαν τοποθετηθεί χορηγικά μνημεία με χάλκινους τρίποδες οι οποίοι δίνονταν ως έπαθλα στους εύπορους Αθηναίους (χορηγούς) που είχαν αναλάβει την οργάνωση των καλύτερων θεατρικών παραστάσεων στην Αρχαία Αθήνα. Εξ ου και το όνομά της οδού.

Αναφορές όπως αυτή του Παυσανία στο «Ελλάδος Περιήγησις» μαρτυρούν ότι η οδός Τριπόδων ήταν ένας από τους πιο ιδιαίτερους και στολισμένους δρόμους της Αρχαίας Αθήνας:

«Έστι δε οδός από του πρυτανείου καλουμένη Τρίποδες∙ αφ’ ου καλούσι το χωρίον, ναοί όσον ες τούτο μεγάλοι και σφισιν εφεστήκασι τρίποδες, χαλκοί».

Η οδός Τριπόδων και η μνημειακή της αξία αναδείχθηκε λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 όταν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης σε σπίτια της περιοχής. Την περίοδο εκείνη βρέθηκαν πάνω από 150 γλυπτά και περισσότερα από 1.500 θραύσματα πήλινων αγγείων και άλλα αντικείμενα.

Περπατώντας στην οδό Τριπόδων

Η οδός Τριπόδων παραμένει ένας από τους ομορφότερους δρόμους της πόλης. Περπατώντας τον δεν γίνεται να μην ταξιδέψεις νοερά στο παρελθόν, να μην θαυμάσεις τα όμορφα σπίτια κάτω από την Ακρόπολη και να μην σκεφτείς πως στον ίδιο ακριβώς δρόμο 2,5 χιλιάδες χρόνια πριν περπατούσαν άνθρωποι μίας τελείως διαφορετικής Ελλάδας και εποχής.

Στο νούμερο 2 της οδού βρίσκεται η Ταβέρνα Σταματοπούλου, με «έτος ιδρύσεως 1882» όπως γράφει και η ταμπέλα πάνω από την πόρτα.

Λίγο παρακάτω ένα ερειπωμένο διώροφο σπίτι διαφέρει από τα άλλα γύρω του λόγω του μεγέθους και του επιβλητικού του ύφους.

Τα περισσότερα σπίτια στην οδό Τριπόδων είναι κομψά νεοκλασικά με μεγάλα παράθυρα και μικρά μπαλκόνια. Τα παστέλ χρώματα κυριαρχούν και οι διάφορες αποχρώσεις τους εναλλάσσονται, κάνοντας τον δρόμο ακόμα πιο γραφικό.

Η οικία Κοκοβίκου

Στο νούμερο 32 βρίσκεται ένα από τα διασημότερα σπίτια της Πλάκας. Είναι η «οικία Κοκοβίκου», το τηλεοπτικό σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας στην ταινία «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα».

Η ταινία τελειώνει με το σπίτι να γκρεμίζεται για να δοθεί αντιπαροχή. Το τριώροφο οίκημα ευτυχώς στην πραγματικότητα είχε καλύτερη τύχη. Με νόμο της Μελίνας Μερκούρη την περίοδο που διετέλεσε Υπουργός Πολιτισμού προστατεύτηκε από πιθανή κατεδάφιση και κρίθηκε διατηρητέο.

Αν και το σπίτι έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό με την ταινία που γυρίστηκε το 1965, υπολογίζεται ότι οικοδομήθηκε γύρω στο 1800. Είναι ένα από τα ελάχιστα δείγματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής που κυριαρχούσε στα αθηναϊκά αρχοντικά τα τελευταία χρόνια της τουρκικής κατοχής.

Πρώτος του κάτοικός ήταν ο τελευταίος Τούρκος δικαστής (καδής) πριν την απελευθέρωση της Ελλάδας, ενώ ανά περιόδους είχε στεγάσει την τουρκική στρατιωτική διοίκηση και ένα ιδιωτικό σχολείο. Το 2016 περιήλθε στην ιδιοκτησία της Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου. Η αναστήλωσή του ξεκίνησε το 2000 και οι ανασκαφές που έγιναν σε όλο το οικόπεδο έφεραν στο φως ευρήματα από την κλασική μέχρι και τη βυζαντινή εποχή.

Το σπίτι που γεννήθηκε ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης

Στο νούμερο 31 της οδού Τριπόδων βρίσκεται ένα διώροφο, κομψό, κιτρινοπράσινο νεοκλασικό. Είναι το σπίτι που γεννήθηκε ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης, ένας από τους πρωτοπόρους της Νέας Αθηναϊκής Σχολής.

«Στο σπίτι αυτό γεννήθηκε το 1859 ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης» γράφει η μαρμάρινη επιγραφή στον τοίχο του ισογείου.

Ο Γεώργιος Δροσίνης έκανε το ντεμπούτο του ως ποιητής με τη συλλογή «Ιστοί Αράχνης» και μαζί με τον Κωστή Παλαμά και τον Νίκο Καμπά, άνηκε στον κύκλο των προοδευτικών ποιητών.

Στο σπίτι του ποιητή η σημερινή οδός Τριπόδων φτάνει στο τέλος της. Ο δρόμος συνεχίζει νοτιότερα με άλλο όνομα πια (Σέλλεϋ) και φτάνει μέχρι την πλατεία Λυσικράτους όπου βρίσκεται το ομώνυμο μνημείο.

Το μνημείο Λυσικράτους

Το Μνημείο Λυσικράτους είναι το καλύτερα σωζόμενο χορηγικό μνημείο. Αν και δεν βρίσκεται στην οδό Τριπόδων όπως αυτή «χαρτογραφείται» σήμερα, είναι το καλύτερο «αξιοθέατο» της περιοχής για να φανταστεί κανείς πώς ήταν η οδός Τριπόδων στην αρχαιότητα.

Κτίστηκε από τον Λυσικράτη το 334 π.Χ. και όπως όλα τα χορηγικά μνημεία που είχαν στηθεί κατά μήκος του δρόμου, στην κορυφή του είχε έναν χάλκινο τρίποδα που είχε δοθεί στον Λυσικράτη ως έπαθλο χορηγού-νικητή.

Ο χάλκινος τρίποδας στην κορυφή δεν υπάρχει πια. Το μνημείο του Λυσικράτη, όμως, παραμένει σχεδόν αναλλοίωτο στον χρόνο κάνοντας ακόμα πιο αισθητή τη συνύπαρξη παρόντος και παρελθόντος στην περιοχή. Αυτή, άλλωστε, είναι και η ομορφιά της Πλάκας. Αυτή είναι και η ομορφιά της οδού Τριπόδων με τα παλιά νεοκλασικά, τη θέα στην Ακρόπολη, τα καφέ και τα μαγαζιά με τα σουβενίρ. Η ιστορία της είναι ένας ακόμα λόγος να νιώθεις δέος όταν την περπατάς και ο ίδιος ο δρόμος τη σιγομουρμουρίζει.