Το φαινόμενο της «ψυχρής λίμνης» χτυπά τη δυτική Ελλάδα

Πρόκειται για καταιγίδες αέριας μάζας, που αναπτύσσονται είτε λόγω της έντονης θέρµανσης του εδάφους και του προσκείµενου σε αυτό αέρα κατά τη θερινή περίοδο του έτους (θερµικές καταιγίδες), είτε λόγω ύπαρξης αρκετά ψυχρών αερίων µαζών στα µέσα στρώµατα της ατµόσφαιρας (δυναµικές καταιγίδες).

Έως αυτήν την ώρα, οι βροχές είναι έντονες σε Κεφαλονιά, Ιθάκη και Ζάκυνθο, ενώ σφοδροί άνεμοι και χαλάζι πλήττουν τους νομούς Ηλείας και Μεσσηνίας. Η κακοκαιρία αναμένεται να συνεχιστεί αύριο Κυριακή, όπου θα σημειωθεί αισθητή πτώση της θερμοκρασίας.

Στην περίπτωση του καιρού «ψυχρής λίμνης», η αλληλεπίδραση ψυχρών αερίων μαζών της ανώτερης ατμόσφαιρας (cold pool), του θερμού εδάφους και του προσκείμενου σε αυτό αέρα σε συνθήκες αυξημένης υγρασίας ευνοεί την ανάδευση των ασταθών αερίων μαζών καθ’ ύψος, δημιουργώντας νέφη κατακόρυφης ανάπτυξης ή σωρείτες (cumulus), που αποτελούν προποµπούς των καταιγιδοφόρων νεφών ή σωρειτοµελανίες (cumulonimbus).

Το ανοδικό ρεύµα θερµού αέρα –που αναπτύσσεται µε αυξανόµενη ταχύτητα– ψύχεται, συμπυκνώνοντας τους υδρατμούς που περιέχει. Έχοντας μεγιστοποιήσει την ταχύτητά του, φτάνει σε υψόμετρο 10-12 χλμ., όπου τα καταιγιδοφόρα πλέον σύννεφα αποκτούν οριζόντια έκταση. Οι υδροσταγόνες και οι παγοκρύσταλλοι που περιέχονται µέσα σε αυτά αποκτούν αρκετό βάρος. Τότε, αρχίζει ένα καθοδικό ρεύµα που παρασύρει προς το έδαφος τη βροχή ή και το χαλάζι που ενδέχεται να έχει σχηµατιστεί.

Όπως αναφέρει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, καταιγίδες αέριας μάζας εκδηλώνονται συνήθως πάνω από ηπειρωτικές περιοχές κατά τις µεσηµβρινές και πρώτες απογευµατινές ώρες, από τον Μάιο έως και τον Σεπτέµβριο.

Κακοκαιρίες με διαφορά θερμοκρασίας

Aνάλογα θερμοδυναμικά φαινόμενα απαντώνται τους χειμερινούς μήνες σε περιοχές μεγάλης συγκέντρωσης νερού, όπως πέριξ των Μεγάλων Λιμνών στα σύνορα των ΗΠΑ με τον Καναδά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στην επιφάνεια των νερών και του υπερκείμενου αέρα δημιουργούν το λεγόμενο «Lake-effect snow», που έχει ως κυριότερό του χαρακτηριστικό την εκδήλωση αιφνιδιαστικής χιονοθύελλας σε μεγάλη έκταση κατά μήκος της παράκτιας ζώνης.

Όταν το φαινόμενο παρατηρείται σε θαλάσσιες περιοχές αναφέρεται ως «Οcean-effect snow» ή «Bay-effect snow». Τέτοιες είναι οι δυτικές ακτές της βόρειας Ιαπωνίας, η χερσόνησος Καμτσάτκα (Kamchatka) στη ρωσική Άπω Ανατολή, η νότια πλευρά του Εύξεινου Πόντου και η νότια Κασπία, η Βαλτική, οι γαλλικές ακτές της Μάγχης. Οι σχετικά ζεστές θερμοκρασίες των νερών σε συνδυασμό με τις ψυχρές αέριες μάζες –από τις ιαπωνικές Άλπεις της νήσου Χονσού (Honshū), τη Σιβηρία, τον Καύκασο, την ανατολική Ρωσία και τη Βόρεια Θάλασσα αντίστοιχα– προκαλούν έντονες χιονοπτώσεις κατά μήκος των ακτών των περιοχών αυτών.

Σε μικρότερη ένταση, το ίδιο φαινόμενο εμφανίζεται πάνω από την Αδριατική («Adriatic Sea effect»), κάθε φορά που μια μάζα ψυχρού και ξηρού αέρα από την κεντρική Ευρώπη ή τα Βαλκάνια περνά πάνω από τη θερμότερη επιφάνεια της θάλασσας.

Παρατηρείται μεταξύ Νοεμβρίου και Απριλίου σε χαμηλά υψόμετρα κοντά στις ακτές. Χαρακτηριστικότερες εκδηλώσεις του υπήρξαν κατά τα έτη 1997, 2005, 2010, 2012 και 2015, με το χιόνι καλύπτει πολλές ακτές από τη Ρομάνια έως την Απουλία. Στην ιταλική περίπτωση, η κακοκαιρία εγκλωβίζεται στα ανατολικά της χώρας, καθώς η οροσειρά των Απέννινων λειτουργεί ως φράχτης.