Η κυκλική οικονομία ως οικονομικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης και πώς εφαρμόζεται στην καθημερινότητα

Τι είναι η κυκλική οικονομία

Τι σημαίνει όμως ο όρος «κυκλική οικονομία» και πώς μπορεί να εφαρμοστεί στην καθημερινότητα των πολιτών;

Η κυκλική οικονομία είναι ένα μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, το οποίο περιλαμβάνει την ανταλλαγή, εκμίσθωση, επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανακαίνιση και ανακύκλωση των υπαρχόντων υλικών και προϊόντων, όσο το δυνατόν περισσότερο προκειμένου να παραταθεί ο κύκλος ζωής τους. Με απλά λόγια, στόχος στην κυκλική οικονομία είναι να ελαχιστοποιούνται τα απορρίμματα, μέσω της επαναχρησιμοποίησης των αντικειμένων, των προϊόντων και των υλικών, δίνοντάς τους «δεύτερη ζωή».

Στην πράξη, η κυκλική οικονομία υποδηλώνει τη μείωση των αποβλήτων στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο. Όταν ένα προϊόν φτάνει στο τέλος της ζωής του, τα υλικά κατασκευής του διατηρούνται μέσα στην οικονομία για να χρησιμοποιηθούν ξανά και ξανά, δημιουργώντας προστιθέμενη αξία στο προϊόν.

Αυτό έρχεται σε αντιπαράθεση με το παραδοσιακό, γραμμικό μοντέλο οικονομίας, το οποίο βασίζεται στο πρότυπο «παίρνω-φτιάχνω-καταναλώνω-πετώ». Το μοντέλο αυτό βασίζεται σε μεγάλες ποσότητες φθηνών και εύκολα προσβάσιμων υλικών και ενέργειας.

Σήμερα όμως, η ανθρωπότητα έχει αποδεχθεί ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να συνεχίσει να αναπτύσσεται η κοινωνία μας και να εξασφαλίζεται η επάρκεια φυσικών πόρων, η σταθερότητα και η διάρκεια, είναι να ακολουθηθεί ένα νέο οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης που θα περιορίζει τα απόβλητα, αλλά και θα μειώνει την ανάγκη για νέους πόρους που πρέπει να αντληθούν με μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος. Βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει ότι αναβαθμίζουμε το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων, μέσω ευφυέστερης χρήσης των πόρων και μιας σύγχρονης οικονομίας που συμβάλλει στην ευημερία των πολιτών.

Η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της κυκλικής βιοοικονομίας, είναι μια τεράστια ευκαιρία για να δημιουργηθούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε βιώσιμη βάση. Εστιάζει στη μείωση της σπατάλης των πόρων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία, δίνοντας έμφαση στην αξιοποίηση ανανεώσιμων πόρων, φυτικών και ζωικών υποπροϊόντων και βιοαποικοδομήσιμων υλικών, την ανάκτηση και την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων, αλλά και την παραγωγή ενέργειας από τα απόβλητα παραγωγικών διαδικασιών, τη διατήρηση ενός προϊόντος σε καλή λειτουργική κατάσταση για μακρύ χρονικό διάστημα, τη χρησιμοποίηση προϊόντων για την παροχή υπηρεσιών σε πολλαπλούς χρήστες (sharing economy) και τη χρήση της υπηρεσίας που προσφέρει ένα προϊόν και όχι την κατοχή αυτού του ίδιου του προϊόντος, όπως επισημαίνεται σε σχετική έκθεση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης.

Πώς εφαρμόζουμε την κυκλική οικονομία στην καθημερινότητά μας

Στο επίκεντρο του μοντέλου της κυκλικής οικονομίας βρίσκεται η ανακύκλωση, επομένως, εύκολα, με το να ανακυκλώνουμε τις συσκευασίες των προϊόντων που χρησιμοποιούμε, ουσιαστικά κάνουμε ένα σημαντικό βήμα για την εφαρμογή της στην καθημερινότητά μας.

Από εκεί και πέρα όμως υπάρχουν μια σειρά από άλλες εκφάνσεις της ζωής μας, που μπορούν να προσαρμοστούν στις προδιαγραφές της κυκλικής οικονομίας. Αρχικά, η ίδια η ανακύκλωση επεκτείνεται και πέρα από τους «μπλε κάδους» στα ηλεκτρονικά και ηλεκτρικά προϊόντα, στα ρούχα, στα βρώσιμα υλικά μέσω της κομποστοποίησης και άλλα.

Μία συνολική θεώρηση των πραγμάτων, όμως, υπό το πρίσμα της κυκλικής οικονομίας, αφορά στην πεποίθηση πως ό,τι δεν χρειαζόμαστε πια, δεν οδηγείται στα απορρίμματα, αλλά αποκτά μια «δεύτερη ζωή». Τα ρούχα μας, για παράδειγμα, μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν από κάποιον τρίτο που τα χρειάζεται ή και τα επιλέγει, μέσω των καταστημάτων που ασχολούνται με «ρούχα από δεύτερο χέρι». Σημαντικό επίσης είναι, στον τομέα αυτό, να κάνουμε επιλογές βιωσιμότητας, επιλέγοντας ρούχα που χρειαζόμαστε, που γνωρίζουμε πώς και πού παράγονται, επιβραβεύοντας το ηθικό εμπόριο, στον πυρήνα του οποίου βρίσκεται η αειφορία.

Αντίστοιχα, σημαντικό κεφάλαιο εφαρμογής της κυκλικής οικονομίας είναι ο περιορισμός της σπατάλης φαγητού, που ναι μεν εστιάζει στο να μην πετάμε ό,τι περισσεύει από το φαγητό μας αλλά να το αποθηκεύουμε για επόμενη φορά, αλλά επίσης και στο να μην αγοράζουμε περισσότερα από όσα πραγματικά χρειαζόμαστε. Μέρος της εφαρμογής της κυκλικής οικονομίας στην πράξη είναι άλλωστε και η κομποστοποίηση, δηλαδή ο τρόπος μετατροπής των υπολειμμάτων σε λίπασμα, σε οικιακό επίπεδο.

Καθένας μας οφείλει να κάνει τη δική του καθημερινότητα πιο πράσινη, για να γίνει, τελικά η ζωή όλων μας πιο πράσινη και να διαφυλάξουμε το μέλλον των επόμενων γενεών, το μέλλον του πλανήτη.