Όταν οι νέες τεχνολογίες γίνονται πολύτιμο εργαλείο για την ψυχική υγεία

Την ανάγκη υιοθέτησης μιας πιο φρέσκιας ματιάς στην προσφορά υπηρεσιών ψυχικής υγείας που θα στραφεί και προς τις νέες τεχνολογίες υπογραμμίζει σε συνέντευξή του o ψυχίατρος και επιστημονικός διευθυντής του Θεραπευτηρίου Τζεράνη ΨΥΧΗΣ ΟΜΜΑ, Δρ Σπύρος Τζεράνης*. Μάλιστα, όπως τονίζει, το Θεραπευτήριο Τζεράνη ΨΥΧΗΣ ΟΜΜΑ έχει αναπτύξει και λειτουργεί στο site του ηλεκτρονική πλατφόρμα τηλεσυνεδριών που επιτρέπει τη σύνδεση του ειδικού με τον ασθενή, όπου κι αν βρίσκεται, ενώ χρησιμοποιεί επίσης για την παρακολούθηση των ασθενών του το καινoτόμο app Monsenso. Πρόκειται για μια ψηφιακή λύση που αποτελείται από την εφαρμογή smartphone για τους ασθενείς ή τους φροντιστές τους και από τη διαδικτυακή πύλη για τους ειδικούς ψυχικής υγείας.

Ας ξεκινήσουμε ρίχνοντας τη ματιά μας στο μεγάλο πλαίσιο. Ψυχική Υγεία, τι την κάνει σημαντική;

Η απάντηση είναι απλή, την έχει δώσει πρώτος ο Ιπποκράτης λέγοντας ότι «κάθε ασθένεια ξεκινά από την ψυχή» και την επικυρώνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας με τη θέση του ότι «δεν υπάρχει υγεία χωρίς ψυχική υγεία». Η ψυχική υγεία βρίσκεται στον πυρήνα της ποιότητας ζωής των ατόμων και της κοινωνίας κάθε αναπτυγμένου κράτους. Ψυχική υγεία και σωματική υγεία πάνε «χέρι με χέρι». Θα περίμενε λοιπόν κανείς ισότιμη αναγνώριση και αντιμετώπιση της ψυχικής και σωματικής υγείας. Όμως, τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει μια διαχρονική παραμέληση της ψυχικής υγείας με συνέπεια οι ψυχικές διαταραχές να κατέχουν την πρώτη θέση από πλευράς ανθρώπινης νοσηρότητας. Παγκοσμίως ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι πάσχουν από σοβαρό ψυχικό νόσημα, στην Ευρώπη ένα στα τέσσερα άτομα εκδηλώνουν προβλήματα ψυχικής υγείας τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ενώ πολύ περισσότερα επηρεάζονται έμμεσα. Ωστόσο, 75% των ατόμων με ψυχικές ασθένειες δεν λαμβάνουν καμία θεραπεία, γεγονός που υπογραμμίζει το πρόβλημα της πρόσβασης στην ψυχική περίθαλψη.

Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά. Τι θα μπορούσε να τα ανατρέψει; Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο σύγχρονος τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος;

Απαιτείται μια ισορροπημένη, διττή προσέγγιση του προβλήματος. Αναφέρομαι στην πρόκληση της μακροχρόνιας φροντίδας των ατόμων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές, αλλά και σε αυτήν της αποστιγματοποίησης των ψυχικών ασθενειών μέσω της έγκαιρης παρέμβασης και της διάγνωσης τους.

Ήδη από το 2011 οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αναδείξει έξι αρχές ως βασικές για την οργάνωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Συγκεκριμένα, την προσβασιμότητα, την περιεκτικότητα, τον συντονισμό και τη συνεχόμενη παροχή φροντίδας, την αποτελεσματικότητα, την ισότητα και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Φεβρουάριο του 2023 ανακοινώθηκε και δημοσιεύτηκε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2023-2030, με τους άξονες των παρεμβάσεων να περιλαμβάνουν υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων για τη βελτίωση την υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

Σε αυτές τις αρχές θα πρέπει να εστιάσουμε την προσπάθεια μας και να υιοθετήσουμε μια νέα πιο φρέσκια ματιά στην προσφορά υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Δεδομένου ότι η ψηφιακή εποχή έχει πλέον φτάσει στο κατώφλι της υγειονομικής περίθαλψης, η ματιά αυτή δεν μπορεί παρά να στραφεί και προς τις νέες τεχνολογίες.

Αναφερθήκατε στις νέες τεχνολογίες. Τι εννοείτε;

Θα σας εξηγήσω. Η πολύχρονη εμπειρία μου στη μάχιμη ψυχιατρική υποδεικνύει ότι εμείς, οι ειδικοί ψυχικής υγείας, αφενός χρειαζόμαστε λύσεις που θα μας επιτρέπουν την προσέγγιση περισσότερων ασθενών με τρόπο που να ταιριάζει στη καθημερινότητά τους, ώστε να επιτύχουμε περισσότερη δέσμευση. Χρειαζόμαστε λύσεις που θα μας επιτρέπουν την έγκαιρη διάγνωση με βάση πραγματικά δεδομένα θεραπείας, την εξατομικευμένη παρέμβαση και τη συνεχή παρακολούθηση των ασθενών. Οι ασθενείς αφετέρου χρειάζονται λύσεις που θα τους επιτρέπουν να συμμετέχουν ενεργά στη θεραπεία τους, που θα αυξάνουν τον βαθμό δέσμευσής τους σε αυτήν. Έχουν ανάγκη από εργαλεία αυτοδιαχείρισης της καθημερινότητάς τους είτε μετά από μια νοσηλεία είτε μεταξύ των συνεδριών με τον γιατρό ή τον ψυχολόγο τους. Τις λύσεις λοιπόν αυτές θα πρέπει να τις αναζητήσουμε στις νέες τεχνολογίες.

Επομένως, ο δρόμος που προτείνετε είναι η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας;

Ναι, κι αυτός είναι ο δρόμος που επιλέξαμε να ακολουθήσουμε στην κλινική μας. Με το στίγμα γύρω από την ψυχική υγεία να ξεπερνιέται σιγά σιγά, ο αριθμός των αιτημάτων πρόσβασης για υπηρεσίες ψυχικής υγείας αυξάνεται σημαντικά, καθώς οι άνθρωποι αναγνωρίζουν την ανάγκη τους για βοήθεια. Η τεχνολογία έρχεται να βοηθήσει στην επίλυση αυτών των προβλημάτων πρόσβασης. Τα ψηφιακά εργαλεία μπορούν να φτάσουν σε όλους, ενώ μπορούν να βελτιώσουν την επικοινωνία με τους ειδικούς. Η σύγχρονη, ασφαλής, ψηφιακή επικοινωνία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία γεφυρών μεταξύ των ατόμων και των υπηρεσιών ψυχικής υγείας για την παροχή αναγκαίας ολοκληρωμένης φροντίδας. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συσκευές και εφαρμογές σχεδόν καθημερινά, επομένως οι ψηφιακές πλατφόρμες μπορούν εύκολα να ενσωματωθούν στην καθημερινή ρουτίνα ενός ασθενούς ως μέρος της θεραπείας του. Η τεχνολογία επιτρέπει την παροχή ψυχικής υγείας σε γεωγραφικά διασκορπισμένους ασθενείς, ενώ συμβάλλει στην ισότιμη πρόσβαση των ευάλωτων ατόμων να λαμβάνουν τη φροντίδα που χρειάζονται.

Τι σημαίνει στην πράξη για μια ψυχιατρική κλινική η υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών; Ποια είναι η δική σας εμπειρία;

Το μοντέλο της λειτουργίας του θεραπευτηρίου δεν αλλάζει, το κενό που χρειαζόμασταν να γεφυρώσουμε είναι η επαφή μας και η σύνδεση μας με τον ασθενή, αφού λάβει το εξιτήριό του. Σκοπός του θεραπευτηρίου δεν είναι η ιδρυματοποίηση του ασθενή, αλλά η παροχή εργαλείων που θα τον κάνουν ικανό να αυτοδιαχειρίζεται τη καθημερινότητά του και να παραμένει σε σύνδεση με τον ειδικό που τον παρακολουθεί.

Είμαστε ένα θεραπευτήριο με 50 έτη παρουσίας στον χώρο και ξέρουμε καλά ότι η υγειονομική περίθαλψη έχει να κάνει με την ασφάλεια και τα αποτελέσματα. Οφείλουμε να υιοθετούμε πρακτικές που είναι αξιόπιστες, βασίζονται σε κλινικά αποτελέσματα και έχουν μετρήσιμους δείκτες αποτελεσματικότητας. Για εμάς το διακύβευμα είναι μεγάλο. Εάν κάποιος αναζητά θεραπεία και έχει αρνητική εμπειρία με ένα ψηφιακό εργαλείο ψυχικής υγείας, αυτό είναι μια χαμένη ευκαιρία και θα μπορούσε να οδηγήσει σε καθυστέρηση στη φροντίδα. Ως θεραπευτήριο δεσμευόμαστε για φροντίδα υψηλής ποιότητας και αυτό ανεβάζει τον πήχη για όλους μας.

Ως εκ τούτου στο Θεραπευτήριο Τζεράνη ΨΥΧΗΣ ΟΜΜΑ έχουμε αναπτύξει και λειτουργούμε στο site μας ηλεκτρονική πλατφόρμα τηλεσυνεδριών που επιτρέπει τη σύνδεση ειδικού με ασθενή οπουδήποτε κι αν βρίσκεται. Επίσης, χρησιμοποιούμε για την παρακολούθηση των ασθενών μας το app Monsenso. H ψηφιακή λύση Μοnsenso αποτελεί μια ιατρική συσκευή κλάσης Ι με πιστοποίηση ΤGA και Cyber Essentials, η οποία παρέχει προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των υψηλοτέρων προτύπων ασφαλείας.

Αναφερθήκατε στην ψηφιακή λύση Monsenso. Θέλετε να μας εξηγήσετε πώς την χρησιμοποιούν οι γιατροί και οι ασθενείς του θεραπευτηρίου σας και ποιες ανάγκες καλύπτονται;

Μετά το εξιτήριο σε μεγάλο ποσοστό οι ασθενείς δεν δεσμεύονται στη θεραπεία και την πραγματοποίηση συνεδριών. Το app της Monsenso λύνει αυτό το υπαρκτό πρόβλημα. H ψηφιακή λύση Monsenso είναι ένα ολοκληρωμένο προϊόν διασύνδεσης του ειδικού με τον ασθενή. Αποτελείται από την εφαρμογή smartphone για τους ασθενείς ή τους φροντιστές τους και τη διαδικτυακή πύλη για τους ειδικούς ψυχικής υγείας. Επιτρέπει τη συλλογή δεδομένων των ασθενών σε πραγματικό χρόνο και την άμεση οπτικοποίησή τους. Με την οπτικοποίηση των δεδομένων οι ειδικοί ψυχικής υγείας έχουν συνεχή ενημέρωση για την πορεία των ασθενών τους, μπορούν να αναλύουν τα δεδομένα, να αναγνωρίζουν συμπεριφορές που δρουν ως πιθανά εναύσματα και να παρεμβαίνουν έγκαιρα, δημιουργώντας εξατομικευμένα πλάνα θεραπείας. Οι ασθενείς μαθαίνουν για την ασθένειά τους μέσα από εκπαιδευτικό υλικό στην εφαρμογή, έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν τη πρόοδό τους και διαχειρίζονται καλύτερα την ψυχική τους υγεία. Να επισημάνω ότι οι ασθενείς και οι οικογένειές τους δεν επιβαρύνονται οικονομικά για τη χρήση της εφαρμογής.

Τι σας έκανε να επιλέξετε τη συγκεκριμένη ψηφιακή λύση;

Χρειαζόμασταν ένα δοκιμασμένο εργαλείο εστιασμένο στην ψυχική υγεία και εφαρμοσμένο στην πράξη με απτά αποτελέσματα που βασίζονται σε κλινικά επικυρωμένες μελέτες. H λύση Monsenso είναι ένα προϊόν έρευνας, που χρησιμοποιείται σε περισσότερες από 15 χώρες, με περισσότερους από 10.000 χρήστες και συμπεριλαμβάνεται στις συνταγογραφούμενες ψηφιακές λύσεις υγείας (DiGA) που αποζημιώνονται από το γερμανικό σύστημα περίθαλψης ή από ασφαλιστικές εταιρείες.

Ως θεραπευτήριο επενδύσαμε χρόνο, για να επιβεβαιώσουμε με επαναλαμβανόμενη αξιολόγηση ότι η λύση είναι βιώσιμη για το περιβάλλον και τα δεδομένα μιας κλινικής στην Ελλάδα. Συνεργάτης μας σε αυτή τη διαδικασία ήταν η ελληνική εταιρεία που παρέχει τη λύση. Να τονίσω ότι είναι η πρώτη εγκεκριμένη λύση ψηφιακής ψυχικής υγείας που έχει ενταχθεί στο εθνικό πρόγραμμα «Ψηφιακά εργαλεία ΜΜΕ» Ελλάδα 2.0.

Ποια είναι τα αποτελέσματα της εφαρμογής της ψηφιακής λύσης μέχρι στιγμής;

Παρακολουθούμε ασθενείς με αυτή τη μέθοδο τους τελευταίους έξι μήνες με ενθαρρυντικά ευρήματα, τα οποία ευχαρίστως να μοιραστούμε με φορείς και επαγγελματίες στον χώρο ψυχικής υγείας. Εξάλλου, θα κάνουμε μια εκτενή παρουσίαση των αποτελεσμάτων με τη συμμετοχή μας στο 31ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής τον Μάιο.

Τι θυσιάζουμε στην κλιμάκωση της τεχνολογίας που μπορεί να μετανιώσουμε αργότερα, όταν πρόκειται για τη θεραπεία στην ψυχική υγεία;

Δεν παραγκωνίζουμε την αξία των αναγνωρισμένων πρακτικών θεραπείας και τους τρόπους με τους οποίους οι επιστήμονες προσεγγίζουμε την ψυχική υγεία σε επίπεδο κλινικής παρακολούθησης. Μία εφαρμογή δεν αντικαθιστά τις δια ζώσης συνεδρίες, αλλά λειτουργεί παράλληλα και συμπληρωματικά με αυτές, διασφαλίζοντας ότι εμείς οι ειδικοί θα έχουμε τα δεδομένα που χρειαζόμαστε και οι ασθενείς θα λαμβάνουν την απαιτούμενη υποστήριξη. Θα πρέπει να αποδεχθούμε ότι ο τομέας της ψυχιατρικής θα συνεχίσει να «διαταράσσεται» από ψηφιακά εργαλεία που συνδυάζουν γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, ανάλυση ύπνου και ψυχολογική καθοδήγηση.

Η αποδοχή της ψυχικής φροντίδας μέσα από κινητές συσκευές που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν διαρκώς με κάνει αισιόδοξο για το μέλλον της ψυχικής υγείας. Στο όχι μακρινό μέλλον οι λύσεις Healthtech θα συνεχίσουν να γίνονται βασικός τρόπος ζωής. Οι άνθρωποι δεν θα κάνουν διάκριση μεταξύ του τρόπου ζωής και της υγειονομικής περίθαλψης, όπως έκαναν στο παρελθόν. Εμείς όμως οι ειδικοί ψυχικής υγείας θα πρέπει να δεσμευθούμε ότι θα εργαστούμε για την ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας στους χώρους κλινικής φροντίδας και ότι δεν θα την αφήσουμε σε ένα κυρίως καταναλωτικό χώρο.

*Ο δρ Σπύρος Τζεράνης είναι ειδικός Ψυχίατρος με πολυετή επαγγελματική παρουσία στα ψυχιατρικά δρώμενα και παρεμβάσεις τόσο στον ασθενή όσο και στην οικογένεια και την κοινότητα.

INFO!

Θεραπευτήριο Τζεράνη – ΨΥΧΗΣ ΟΜΜΑ

Λεωφ. Πεντέλης 1

Νέα Πεντέλη

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 8044332 & 210 8047624

info@tzeranis.gr