Βασίλης Καραστάθης: Οι πιο καταστροφικοί σεισμοί στην Ελλάδα

Την τελευταία εβδομάδα, και με αφορμή τους ισχυρούς σεισμούς που εκδηλώθηκαν στην Τουρκία κοντά στα σύνορα με τη Συρία με αποτέλεσμα οι νεκροί να ξεπερνούν τις 34.000 και στις δύο χώρες, Έλληνες επιστήμονες καλούνται να σχολιάσουν το ρήγμα της Ανατολίας αλλά και να απαντήσουν στους Έλληνες πολίτες που έντρομοι τηλεφωνούν στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο για να ενημερωθούν σχετικά με το αν θα γίνει ή όχι, μια αντίστοιχη δόνηση στον ελληνικό χώρο.

Ο Αναπληρωτής Διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, Δρ. Βασίλης Καραστάθης μιλάει στο CNN Greece για τους πιο καταστροφικούς σεισμούς στον ελλαδικό χώρο, τα μεγέθη τους και απαντά στο εάν θα πρέπει να ανησυχούν οι Έλληνες πολίτες.

PHOTO 1 / 5

Photo 1/5

Photo 2/5

Photo 3/5

Photo 4/5

Photo 5/5

Ολόκληρη η συνέντευξη του Βασίλη Καραστάθη στο CNN Greece

Πώς κρίνετε την αντίδραση των Ελλήνων μετά τον σεισμό της Τουρκίας; Είναι δικαιολογημένος ο φόβος;

«Συγκλονιστικές εικόνες που προκαλούν φόβο, βαθύτατη θλίψη αλλά και θυμό έρχονται καθημερινά από την ανείπωτη τραγωδία του σεισμού της 6ης Φεβρουαρίου στη γειτονική μας χώρα. Είναι αλήθεια ότι στο άκουσμα κάποιας κακής είδησης, ο κάθε απλός άνθρωπος εισέρχεται στη θέση του πάσχοντα, χωρίς καν να το καταλάβει. Τις μέρες αυτές τα τηλέφωνα του Γεωδυναμικού κατακλύζονται από αναστατωμένες φωνές από έντρομους συμπολίτες μας. "Πείτε μας ότι δεν θα γίνει κάτι τέτοιο και σε μας!".

Οι άνθρωποι αυτοί για να ησυχάσουν, δεν χρειάζονται τίποτα περισσότερο, παρά μόνο την αλήθεια. Ποτέ στα όρια του ελληνικού χώρου δεν υπήρξαν τόσα θύματα από μια σεισμική δόνηση. Ακόμη και σε μια περίπτωση που υπήρχαν πολλά θύματα, στο μεγάλο σεισμό του 365 μΧ. στην Κρήτη, προκλήθηκαν από τσουνάμι και αφορούσαν κυρίως τις ακτές της Αλεξάνδρειας».

Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για τον σεισμό αυτό; Τι ακριβώς συνέβη με το τσουνάμι;

Μεγάλη συζήτηση έχει γίνει τελευταία για το σεισμό του 365 μΧ., που έγινε ανοιχτά της Δυτικής Κρήτης, με μέγεθος που υπολογίστηκε βάσει των ιστορικά αναφερόμενων αποτελεσμάτων, περίπου 8,3 Ρίχτερ. Προκάλεσε, μάλιστα, ανύψωση της δυτικής ακτής του νησιού μέχρι και 9 μέτρα. Αυτή η περίπτωση ήταν η μόνη, που αναφέρεται μεγάλος αριθμός θυμάτων, αλλά ωστόσο, τα θύματα ήταν στη συντριπτική τους πλειοψηφία, όχι από τον ίδιο τον σεισμό αλλά εξαιτίας του φονικού κύματος τσουνάμι, που ακολούθησε και ερήμωσε τις ακτές της Αλεξάνδρειας, της Σικελίας και άλλων περιοχών. Συγγραφείς της εποχής παρουσιάζουν με λεπτομερείς περιγραφές την απόσυρση της θάλασσας και τον κόσμο πού έσπευσε να επωφεληθεί μαζεύοντας θαλασσινά, ενώ λίγο μετά ήρθε το φονικό κύμα παρασύροντας τα πάντα, οδηγώντας δε στο θάνατο πολλές χιλιάδες κόσμο, κυρίως στο Δέλτα του Νείλου και την Αλεξάνδρεια, όπου οι ανθρώπινες απώλειες έφθασαν τις 50.000.

Ένας παρόμοιος αλλά μικρότερος σεισμός της τάξης μεγέθους 8.0 Ρίχτερ έγινε ανοιχτά της Ρόδου το 1303, ο οποίος προκάλεσε επίσης καταστρεπτικό τσουνάμι. Για τα θύματα στην Κρήτη έχουμε μια αναφορά ότι έφτασαν τις 4.000, χωρίς όμως άλλες ειδικότερες πληροφορίες για τις συνολικές απώλειες.

Σήμερα, ωστόσο, έχουμε τον τρόπο και προειδοποιούμε για το τσουνάμι. Το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο επαγρυπνεί όλο το 24ωρο, αναλύει τη σεισμικότητα και όταν εντοπίζεται αυτόματα ένας υποθαλάσσιος ή παράκτιος σεισμός με μέγεθος πάνω από 5.5, άμεσα στέλνεται προειδοποίηση στην Πολιτική μας Προστασία, η οποία φτάνει στα κινητά μας, εφόσον κριθεί απαραίτητο, μέσω του συστήματος 112. Η ίδια προειδοποίηση στέλνεται επίσης και σε άλλες χώρες της Μεσογείου. Δεν περιμένουμε να διαπιστώσουμε το τσουνάμι με τους παλιρροιογράφους μας γιατί τότε θα ήταν αργά. Έτσι πριν έρθει το κύμα ο κόσμος απομακρύνεται από την ακτή, και αν σε λίγο παρατηρηθεί από τους παλιρροιογράφους, ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, η κανονικότητα επανέρχεται».

Σε τι επίπεδα έφθασαν οι απώλειες που είχαμε από σεισμούς στο παρελθόν;

«Στοιχεία υπάρχουν από τον 16ο αιώνα μέχρι σήμερα και μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις είχαμε περισσότερα από 600 θύματα. Το πλέον σοβαρό συμβάν αναφέρεται σε μια εποχή που οι ιστορικές πηγές δεν είναι απολύτως αξιόπιστες αλλά σε κάθε περίπτωση, οι κατοικίες τότε ήταν εντελώς διαφορετικές από ότι σήμερα. Το 1545 σε σεισμό με εκτιμώμενο μέγεθος 6,8 Ρίχτερ στην περιοχή της Λαμίας αναφέρονται πολλά θύματα, της τάξης των 4.000 ανθρώπων.

Τέσσερις άλλοι σεισμοί είχαν επίσης θύματα πάνω από 600 αλλά πάλι συζητάμε για εποχές πολύ πριν το σύγχρονο κράτος μας. Οι λίγοι αυτοί σεισμοί ήταν το 1750 στα Κύθηρα με μέγεθος 7,2 Ρίχτερ, το 1810 στο Ηράκλειο με μέγεθος 7.5 Ρίχτερ το 1881 στη Χίο με μέγεθος 6.5 Ρίχτερ και ανοιχτά της Κρήτης το 1856 με μέγεθος 7,7 Ρίχτερ οι οποίοι άφησαν αντίστοιχα 2000, 2500, 3600 και 618 απώλειες σε ανθρώπινες ζωές αντίστοιχα. Μικρότερες απώλειες είχαμε στους σεισμούς της Χάλκης το 1840 με μέγεθος 6,5 Ρίχτερ και της Μυτιλήνης το 1867, με 600 και 550 θύματα αντίστοιχα.

Βλέπουμε ότι ακόμα και τον 17ο αιώνα, και παρά το ότι οι υλικές ζημιές ήταν πολύ μεγάλες, οι αριθμοί των θυμάτων ποτέ δεν έφτασαν στο παραμικρό την τραγωδία της Τουρκίας και θα ήταν συντριπτικά μικρότεροι αν υπήρχαν οι σημερινές προδιαγραφές στις κατοικίες. Οι μειωμένες απώλειες σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στο ότι οι μεγαλύτερες ρηξιγενείς ζώνες είναι σε θαλάσσιο χώρο και σε απόσταση από τις πόλεις μας.

Στον 20ο αιώνα, που οι κατοικίες βελτιώθηκαν, ακόμα και αυτοί οι αριθμοί φαντάζουν εξωπραγματικοί, αφού υπάρχει μόνο μια περίπτωση, αυτή του σεισμού της Κεφαλονιάς, το 1953 με μέγεθος 7,2 Ρίχτερ που προκάλεσε 476 απώλειες, ενώ όλοι οι άλλοι σεισμοί προκάλεσαν απώλειες που περιορίζονται κάτω από 200 θύματα.

Για την ακρίβεια οι περισσότεροι, περίπου το 90% δεν ξεπέρασαν καν το όριο των 50 θυμάτων, και μιλάμε για σεισμούς μεγάλους ακόμα και στη τάξη μεγεθών 7,5 Ρίχτερ και 7,6 Ρίχτερ. Από την αρχή του 20ου αιώνα και μετά έχουμε περίπου χίλια πεντακόσια περίπου θύματα από σεισμούς, άρα δεν μπορούμε να συγκριθούμε σε καμία με τις καταστάσεις που βιώνουν στη γειτονική χώρα.

Ωστόσο, το στοίχημα είναι να μην υπάρχει ούτε ένας νεκρός. Κάθε απώλεια ανθρώπινης ζωής είναι απόλυτα σημαντική. Κάθε απώλεια επίσης θεωρείται ήττα για το σημερινό σύγχρονο κράτος. Πρέπει ο πολίτης να αισθάνεται απολύτως ασφαλής στο σπίτι του. Δεν μιλάω για ζημιές, μιλάω για ανθρώπινες ζωές. Οι καταρρεύσεις κτηρίων είναι απολύτως μη αποδεκτές.

Στην Αθήνα το 1999 είχαμε μια τέτοια τεράστια ήττα, όταν είχαμε καταρρεύσεις κτηρίων και χάσαμε 143 συνανθρώπους μας από τον ισχυρό σεισμό μεγέθους 5,9 Ρίχτερ με επίκεντρο το ρήγμα της Πάρνηθας. Ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι οι περισσότεροι ήταν σε βιομηχανικούς χώρους.

Όμως αντιδράσαμε, κάναμε αλλαγές και ακόμα προσπαθούμε για το καλύτερο.

Στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο παρακολουθούμε τη σεισμικότητα με τους πλέον σύγχρονους τρόπους, φτιάχνουμε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης σεισμού και τσουνάμι, συστήματα άμεσου εντοπισμού πληγείσης περιοχής, μικροζωνικές μελέτες με αποτύπωση της εδαφικής ενίσχυσης και πολλά άλλα.

Οι μηχανικοί μας επίσης προσπαθούν. Το στοίχημα της μηδενικής απώλειας είναι ο κοινός μας στόχος μας. Πρέπει όμως και ο πολίτης να σέβεται τους κανονισμούς και να μην κάνει αυθαιρεσίες. Έτσι μόνο θα πετύχουμε».