Γιατί η Ελλάδα ξεμένει από μεταγωγικά αεροσκάφη - «Καμπανάκι» για τις Ένοπλες Δυνάμεις
Η βλάβη που καθήλωσε το C-130 το οποίο μετέφερε τη 2η ελληνική αποστολή από τη Θεσσαλονίκη στα Άδανα, φέρνει στο φως ένα μείζον πρόβλημα που απειλεί να υποβαθμίσει την επιχειρησιακή ικανότητα των Ενόπλων Δυνάμεων αλλά και τη δυνατότητα της χώρας να αντιδρά γρήγορα και αποτελεσματικά σε περιπτώσεις κρίσεων ή φυσικών καταστροφών.
Τα μεταγωγικά αεροσκάφη είναι πολύτιμα, τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό πολέμου. Και μια χώρα με το ανάγλυφο της Ελλάδας, με εκατοντάδες μεγάλα νησιά και δεκάδες αεροδρόμια στο Αρχιπέλαγος, είναι αδιανόητο να μη διαθέτει αξιόμαχο στόλο μεταγωγικών αεροσκαφών.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τι θα συνέβαινε, αν ένας σεισμός χτυπούσε κάποιο από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα πυροσβεστικά οχήματα έπρεπε να μεταφερθούν με το πλοίο της γραμμής ή αν η Τουρκία έκανε πράξη τις απειλές της και απαιτούνταν η ταχεία μεταφορά προσωπικού και μέσων σε κάποιο ακριτικό νησί. Πληροφορίες μάλιστα, αναφέρουν περιπτώσεις στο παρελθόν, όπου ακόμη και κινητήρες μαχητικών αεροσκαφών κόστους πολλών εκατομμυρίων ευρώ, χρειάστηκε να μεταφερθούν στις Σμηναρχίες Μάχης με το συμβατικό πλοίο καθώς δεν υπήρχε διαθέσιμο μεταγωγικό.
Που βρίσκονται τα ελληνικά μεταγωγικά;
Η Πολεμική Αεροπορία διαθέτει δύο τύπους μεταγωγικών αεροσκαφών. Τα C-130 και τα C-27J. Τα C-130 είναι τετρακινητήρια με δυνατότητα μεταφοράς βαρέων οχημάτων, εξοπλισμού και προσωπικού. Η Πολεμική Αεροπορία παρέλαβε 10 αεροσκάφη την περίοδο 1975 – 1977. Πρόκειται για τα C-130H. Στη συνέχεια, το 1992, η Ελλάδα απέκτησε ακόμη πέντε C-130B από το απόθεμα των ΗΠΑ, τα οποία όμως είχαν κατασκευαστεί στα μέσα της δεκαετίας του 60. Από τα 15 μεταγωγικά αυτού του τύπου, δύο «χάθηκαν» το 1991 στο όρος Όθρυς και το 1997 στην Οινόη. Μένουν 13, εκ των οποίων έξι βρίσκονται στην πίστα της ΕΑΒ στην Τανάγρα, εκτεθειμένα στις καιρικές συνθήκες, τρία στα υπόστεγα της ΕΑΒ, ένα στην Πορτογαλία για συντήρηση, ένα στο εργοστάσιο της Πολεμικής Αεροπορίας, ένα στην Ελευσίνα με βλάβη και ένα λειτουργικό με τις ώρες του σχεδόν συμπληρωμένες, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές.
Τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα με τα C-27J Spartan. Από τα οκτώ που διαθέτει η Πολεμική Αεροπορία, διαθέσιμα είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, τρία αεροσκάφη. Και αυτό κατέστη δυνατό μετά την υπογραφή της σύμβασης εν συνεχεία υποστήριξης για πέντε έτη, έναντι 55 εκατομμυρίων ευρώ, ανάμεσα στη ΓΔΑΕΕ και την κατασκευάστρια εταιρεία. Και οι «Σπαρτιάτες», όμως, πέρασαν δύσκολες εποχές με τις διαθεσιμότητες να είναι ακόμη και μηδενικές. Ωστόσο, τα C-27J είναι δικινητήρια μεταγωγικά με περιορισμένες δυνατότητες μεταφοράς φορτίου σε σχέση με τα μεγαλύτερα και ισχυρότερα C-130.
Γιατί φτάσαμε εδώ;
Το βέβαιο είναι ότι υπάρχουν διαχρονικές ευθύνες για την απαξίωση των πολύτιμων για τις Ένοπλες Δυνάμεις και συνολικά για τη χώρα, μεταγωγικών αεροσκαφών. Το πρόβλημα γιγαντώθηκε κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης όταν η έλλειψη κονδυλίων αλλά και συμβάσεων υποστήριξης, δηλαδή ανταλλακτικών, οδήγησε τα αεροσκάφη σε καθήλωση. Την ίδια ώρα, η αδυναμία της ΕΑΒ να συντηρήσει τα μεταγωγικά που βρίσκονται στους χώρους της, έφερε δραματική πτώση στις διαθεσιμότητες. Παρά τις σημαντικές προσπάθειες που ακολούθησαν από την Ελληνική Αεροδιαστημική Βιομηχανία, οι αριθμοί παραμένουν χαμηλοί.
Η ΕΑΒ προχώρησε στη σύναψη συμφωνίας με ιδιωτική εταιρεία προκειμένου να ανταποκριθεί στις πιεστικές ανάγκες για την επαναφορά των αεροσκαφών σε πτήσιμη κατάσταση. Πλέον, στα τρία C-130 που βρίσκονται στα υπόστεγα της, εργάζονται 30 τεχνικοί, μισοί από την ΕΑΒ και μισοί από την ιδιωτική εταιρεία, με τη διοίκηση να εκτιμά ότι μέχρι το τέλος του έτους μπορούν να αποδοθούν τρία C-130 στην Πολεμική Αεροπορία. Το μέλλον των υπολοίπων έξι που παραμένουν στην πίστα της Τανάγρας όμως, μοιάζει αβέβαιο. Υπεράνθρωπες προσπάθειες καταβάλλουν και οι τεχνικοί της Πολεμικής Αεροπορίας στο Κρατικό Εργοστάσιο Αεροσκαφών προκειμένου να επαναφέρουν ένα από τα C-130 ενώ με αγωνία αναμένεται και ο «Ηρακλής» που συντηρείται στην Πορτογαλία στο πλαίσιο του προγράμματος NATO Support and Procurement Agency. Ακόμη και αν όλα τα αεροσκάφη που βρίσκονται σε διαδικασία υποστήριξης επιστρέψουν στην Πολεμική Αεροπορία, ο αριθμός θα αυξηθεί από ένα σε επτά. Δηλαδή λίγο πάνω από 50%.
Το ελληνικό παράδοξο
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΑΒ είναι το μοναδικό πιστοποιημένο από την κατασκευάστρια Lockheed Martin «συνεργείο» στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Ωστόσο, η ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας έφτασε στο σημείο να αναζητεί λύσεις στο Ισραήλ, με τη μεταφορά των αεροσκαφών σε κομμάτια. Ένα έργο υψηλού ρίσκου, κόστους σχεδόν 60 εκατομμυρίων ευρώ. Το σχέδιο αυτό «ναυάγησε» αφού κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι μετά την αποσυναρμολόγηση τους και κυρίως την αφαίρεση των πτερύγων, τα αεροσκάφη θα μπορέσουν να ξαναπετάξουν.
Το παράδοξο βέβαια, είναι ότι η Ελλάδα και συγκεκριμένα η ΕΑΒ, κατασκευάζει το 70% της ατράκτου του σύγχρονου C-130J αλλά η χώρα δεν διαθέτει μεταγωγικό νεότερο του 1977. Το Αεροπορικό Επιτελείο έχει γνωστοποιήσει εδώ και καιρό στην ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων το ενδιαφέρον του για την απόκτηση μεταχειρισμένων C-130J από τη Μεγάλη Βρετανία, ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει και πάλι αξιόπιστο μεταγωγικό.