Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου: Τα επικίνδυνα είδη, οι θεραπείες, η πρόληψη

Ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ) επισημαίνει την ανάγκη συνεχούς βελτίωσης στις παροχές της Πολιτείας προς τους πολίτες σε όλα τα επίπεδα, από την πρώιμη διάγνωση που προωθείται στις μέρες μας με τα προγράμματα «Απόστολος Δοξιάδης και «Φώφη Γεννηματά», ως και την απρόσκοπτη πρόσβαση βαριά πασχόντων σε καινοτόμα φάρμακα και θεραπείες αιχμής. Ο ΠΙΣ τονίζει την ανάγκη επίλυσης των όποιων προβλημάτων προκύπτουν με τα καινοτόμα φάρμακα για δύσκολα είδη καρκίνου, αλλά και την επάρκεια των θεραπευτικών ιατροτεχνολογικών μηχανημάτων τα οποία χρησιμοποιούνται θεραπευτικά ώστε να μην υπάρχουν αναμονές στην έναρξη των θεραπευτικών πρωτοκόλλων.

Επισημαίνει εξάλλου ότι καθήκον της Πολιτείας είναι να παρέχει αποτελεσματικές και αξιοπρεπείς συνθήκες νοσηλείας και αποκατάστασης στους ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο, στελεχώνοντας τα δημόσια Νοσοκομεία που τείνουν να αποψιλωθούν από ογκολόγους και προχωρώντας με γοργά βήματα στην ανέγερση νέων Ογκολογικών Νοσοκομείων, όπως αυτό που έχει ανάγκη η Θεσσαλονίκη, αλλά καρκινοβατεί εδώ και δεκαετίες.

Χρόνια νόσος πλέον…

Ο 21ος αιώνας καθορίζεται από δεκάδες νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις κατά διαφόρων ειδών καρκίνου καθιστώντας τα «χρόνιες νόσους». Τα νέα είναι εξάλλου, το ίδιο αισιόδοξα στο πεδίο της διάγνωσης καθώς η τεχνολογία δημιουργεί τις προϋποθέσεις για λεπτομερέστερη απεικόνιση.
Είναι σημαντικό επίσης να γνωρίζουμε ότι σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κώδικα κατά του Καρκίνου, πολλοί θάνατοι θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής και με εμβόλια στις περιπτώσεις που αυτά υπάρχουν: Το κάπνισμα, η χρήση αλκοόλ, η ανθυγιεινή διατροφή, καθώς και οι χρόνιες λοιμώξεις από ηπατίτιδα Β (HBV), ηπατίτιδα C (HCV) και ορισμένα είδη του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι κύριοι παράγοντες για την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου σε χώρες μεσαίου εισοδήματος.
Οι επικίνδυνοι καρκίνοι
Τα είδη καρκίνου με την πιο υψηλή θνησιμότητα είναι κατά σειρά:
- καρκίνος του πνεύμονα
- καρκίνος του μαστού
- καρκίνος του προστάτη
- καρκίνος του παχέος εντέρου
- καρκίνος ουροδόχου κύστεως.
Στην Ελλάδα με βάση επιδημιολογικά στοιχεία του 2020 από τη Globocan, 8.960 ασθενείς νοσούν κάθε χρόνο από τον καρκίνο του πνεύμονα ενώ το 2020 σημειώθηκαν 7.662 θάνατοι. Ομοίως τα νέα περιστατικά καρκίνου μαστού ανέρχονται σε 7.770 ετησίως και οι θάνατοι από αυτό το είδος καρκίνου ανέρχονται σε 2.330. Ως εκ τούτου, η διακοπή του καπνίσματος, η μαστογραφία και το TEST PAP στις γυναίκες και το PSA στους άνδρες, όπως και η κολονοσκόπηση μετά τα 50 έτη και για τα δύο φύλα, είναι η ελάχιστη πρόληψη που μπορούμε και πρέπει όλοι να έχουμε στο πρόγραμμά μας, με τη σύμφωνη γνώμη και παραπομπή ειδικού ιατρού.
Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν, σύμφωνα με τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο, ότι Επιστήμη προσφέρει διαρκώς περισσότερες δυνατότητες ίασης και βελτίωσης της ποιότητας ζωής στα άτομα που παρουσιάζουν κάποιο είδος καρκίνου και ότι το μέλλον διαγράφεται αισιόδοξο για την πλήρη ίαση ή τη μετατροπή σε χρόνιες νόσους όλων των ειδών καρκίνου.
Παραμέληση προσυμπτωματικού ελέγχου
Εξάλλου, όπως επισημαίνει η Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ογκολογίας, η παραμέληση του προσυμπτωματικού ελέγχου οδήγησε σε μείωση ιδιαίτερα κατά τον πρώτο χρόνο της πανδημίας της έγκαιρης διάγνωσης νέων κρουσμάτων καρκίνου που έφτασε το 40% στη χώρα μας σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο (2019) με βάση στοιχεία της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου. Αντίστοιχα στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες αναδεικνύουν ότι έως το τέλος του 2021 υπήρξαν καθυστερημένες διαγνώσεις καρκίνου μαστού σε 29.400 ασθενείς, καρκίνου παχέος εντέρου σε 25.000 ασθενείς, καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σε 4.200 ασθενείς και καρκίνου του πνεύμονα σε μόλις 109 ασθενείς, ως αποτέλεσμα της πανδημίας.
Τα αποτελέσματα των καθυστερήσεων στη διάγνωση του καρκίνου κατά τα χρόνια της πανδημίας αλλά και τα χρόνια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης στη χώρα μας, θα αποτυπωθούν στους δείκτες νοσηρότητας και θανάτων τα προσεχή χρόνια.
Το 2020 στην Ευρώπη καταγράφηκαν 4.400.000 νέα κρούσματα καρκίνου και 1.955.000 θάνατοι. Ο καρκίνος έχει αυξητικές τάσεις σε όλες τις χώρες του κόσμου και υπολογίζεται ότι μέχρι το 2035 θα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου εκτοπίζοντας τα καρδιαγγειακά νοσήματα με μία αύξηση των θανάτων από καρκίνο κατά 24% και πλέον. Το 2012 καταγράφηκαν παγκοσμίως 14,1 εκατομμύρια νέα κρούσματα, το 2018 18 εκατομμύρια ενώ εκτιμάται ότι το 2025 θα φθάσουν στα 19,3 εκατομμύρια. Υπολογίζεται ακόμη ότι οι θάνατοι από καρκίνο παγκοσμίως πλησιάζουν τα 10 εκατομμύρια ετησίως.
100 δις ευρώ ετησίως, το κόστος του καρκίνου στην Ευρώπη
Εξάλλου, ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος του καρκίνου στην Ευρώπη εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο. Έτσι καθίσταται επιτακτική ανάγκη η ανάληψη πολλαπλών δράσεων για την ολιστική αντιμετώπιση του καρκίνου από την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση μέχρι τη βέλτιστη θεραπευτική αντιμετώπιση αλλά και τη φροντίδα της ποιότητας ζωής των ασθενών και των επιβιωσάντων από καρκίνο.
Έχει υπολογιστεί ότι το 40-50% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί με μέτρα υγιεινής διατροφής και διαβίωσης, όπως η αποφυγή/διακοπή του καπνίσματος, του αλκοόλ και της ζάχαρης, η μεσογειακού τύπου διατροφή σε συνδυασμό με τη σωματική άσκηση και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και ο εμβολιασμός έναντι ιών (ηπατίτιδας B και C, ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV). Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαθέτει 4 δισεκατομμύρια ευρώ για δράσεις για την πρόληψη, αντιμετώπιση και διαχείριση του καρκίνου.
Ελλάδα και καρκίνος
Στη χώρα μας σχεδόν το ένα τέταρτο των θανάτων οφείλεται στον καρκίνο. Κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περίπου 65.000 νέα κρούσματα καρκίνου και καταγράφονται 32.000 θάνατοι από τη νόσο. Ακόμα και σήμερα, ο καρκίνος αποτελεί για την Ελλάδα τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Αποτελεί, όμως, την πρώτη αιτία θανάτου για την ηλικιακή ομάδα από 65 μέχρι 74 ετών.
Στην Ελλάδα διαγνώστηκαν το 2020 (έκθεση Globocan) 6.217 νέα κρούσματα και 1.835 θάνατοι. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί την 3η αιτία θανάτου από καρκίνο και για τα δύο φύλα, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και του προστάτη για τους άνδρες, και τον καρκίνο του πνεύμονα και του μαστού για τις γυναίκες. Στην Ελλάδα το 2020 διαγνώστηκαν 6.529 νέα κρούσματα καρκίνου παχέος εντέρου και 3.431 θάνατοι (Globocan). Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία σημαντική αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως στην Ελλάδα με 5.645 νέα κρούσματα ετησίως και 1.543 θανάτους το 2020 (Globocan). Αυξητικές τάσεις καταγράφονται εξάλλου στον καρκίνο του παγκρέατος, των χοληφόρων, της μήτρας και των ωοθηκών, του νεφρού και το μελάνωμα.
Το έλλειμμα του Μητρώου Νεοπλασιών
Η έλλειψη Εθνικού Μητρώου Νεοπλασιών δυστυχώς δεν επιτρέπει την ακριβή καταγραφή στη χώρα μας των νέων κρουσμάτων καρκίνου, τους θανάτους αλλά και την επιβίωση των ασθενών και γενικότερα τα αποτελέσματα της θεραπευτικής αντιμετώπισης του καρκίνου. Σοβαρή συνέπεια αυτού είναι η αδυναμία χάραξης μίας εθνικής στρατηγικής-σχεδίου για την ολιστική αντιμετώπιση του καρκίνου και την ορθολογική κατανομή των διατιθέμενων πόρων γι’ αυτήν.
Το Κέντρο Ημέρας Π. Σακελλαρόπουλος
Το Κέντρο Ημέρας για την Ψυχολογική Υποστήριξη Ασθενών με Καρκίνο (ΚΗΨΥΑΚ) της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος, συνεχίζει για περισσότερα από 20 χρόνια να προσφέρει δωρεάν υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης σε άτομα με καρκίνο και τις οικογένειές τους.
Σύμφωνα με την Κατιαλένα Σουρβίνου, ψυχοθεραπεύτρια στο Κέντρο Ημέρας για την Ψυχολογική Υποστήριξη Ασθενών με Καρκίνο της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος: «Καθ’ όλη τη διάρκεια των θεραπειών για τον καρκίνο, το σώμα είναι στο προσκήνιο. Κλυδωνίζεται συνεχώς από χειρουργικές επεμβάσεις, νοσηλείες, παρενέργειες θεραπειών, πολλαπλές εξετάσεις και η ανάγκη για ιατρική φροντίδα είναι καθημερινή και πολλές φορές επώδυνη. Οι συνέπειες του καρκίνου όμως είναι το ίδιο επώδυνες και για το συναισθηματικό κόσμο - φόβος, αγωνία για το μέλλον, θλίψη, αίσθημα ευαλωτότητας - καθώς και για την κοινωνική κατάσταση του ασθενή. Συχνά, οι ασθενείς καλούν στο ΚΗΨΥΑΚ χωρίς να έχουν ένα διαμορφωμένο αίτημα αλλά με έντονη την ανάγκη για εκφραστούν, «δεν ξέρω τι να πω αλλά ξέρω ότι πρέπει να μιλήσω». Η θεραπευτική ομάδα προσφέρει σταθερά για πάνω από 20 χρόνια και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τη δυνατότητα στους ασθενείς και τους οικείους τους, να μιλήσουν συναισθηματικά, έτσι ώστε να μπορέσουν να διαχειριστούν τις μεγάλες αλλαγές και απώλειες που ήρθαν βίαια στη ζωή, μετά τη διάγνωση. Οι σύγχρονες αποτελεσματικές αγωγές για τον καρκίνο αλλά και τα συνεχώς αυξανόμενα αιτήματα στο ΚΗΨΥΑΚ για ψυχοθεραπεία, μας βοηθούν να συνεχίζουμε να προσφέρουμε το χρόνο στους ασθενείς μας, έτσι ώστε να δώσουν νόημα στη νέα καθημερινότητα με ή μετά την ασθένεια».
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του καρκίνου – 4 Φεβρουαρίου, είναι μια σημαντική ημέρα για την ευαισθητοποίηση σχετικά με την πρόληψη, την πρώιμη ανίχνευση και τη θεραπεία του καρκίνου. Παράλληλα, όμως, αποτελεί μια αφορμή να υπογραμμίσουμε την ανάγκη ευαισθητοποίησης αναφορικά με τα οφέλη της παράλληλης ψυχολογικής υποστήριξης τόσο σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, ως ένα αναπόσπαστο μέρος της θεραπείας για τον καρκίνο.
Πάνω από 8.200 δωρεάν θεραπευτικές πράξεις
To ΚΗΨΥΑΚ παρέχει δωρεάν όλες τις υπηρεσίες του σε όλους τους ασθενείς που το έχουν ανάγκη, ανεξάρτητα του τόπου κατοικίας, της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης και σεβόμενοι τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΚΗΨΥΑΚ για το 2022 (Ιαν-Δεκ 2022) συνολικά πραγματοποιήθηκαν 8.214 θεραπευτικές πράξεις. Η πλειοψηφία των συνεδριών αφορά σε ασθενείς με καρκίνο σε ποσοστό 75%, ενώ το υπόλοιπο 25% αφορά στην υποστήριξη στο συγγενικό και οικείο περιβάλλον του ασθενή. Το μεγαλύτερο ποσοστό (78%), των ανθρώπων που λαμβάνουν τις υπηρεσίες του ΚΗΨΥΑΚ είναι γυναίκες, αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό των ανδρών που αναζητούν βοήθεια αυξάνεται σε σχέση με προηγούμενα χρόνια. Η διάγνωση που συναντάται πιο συχνά στους ωφελούμενους του ΚΗΨΥΑΚ είναι ο καρκίνος μαστού, σε ποσοστό 40%. Ακολουθούν οι γυναικολογικοί καρκίνοι με ποσοστό 10% και ο καρκίνος στους πνεύμονες με ποσοστό 9%.
Οι υπηρεσίες του ΚΗΨΥΑΚ παρέχονται δωρεάν σε άτομα άνω των 18 ετών κατόπιν ραντεβού και χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από το Υπουργείο Υγείας.