Χαμένοι και κερδισμένοι του ΕΚΑΣ - ποιοι δικαιούνται το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης

Εντός του προσεχούς διαστήματος αναμένεται σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών, ενώ διακηρυγμένη είναι και η πρόθεση για άνοιγμα στην κοινωνία σε επίπεδο κομματικών δράσεων.

Έχοντας βρεθεί υπό την ασφυκτική πίεση των δανειστών για το θέμα του Επιδόματος Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΚΑΣ), η κυβέρνηση δεν θα ζητήσει την αναδρομική επιστροφή του από τους χαμηλοσυνταξιούχους που με τα νέα κριτήρια βγήκαν εκτός της χορήγησης του επιδόματος, αλλά θα επισπεύσει την καθολική γρηγορότερη καθολική κατάργηση του βοηθήματος το 2018 αντί για το 2019 που προέβλεπε η αρχική ρύθμιση του νέου ασφαλιστικού νόμου και η τροπολογία που είχε κατατεθεί στις 20 Μαΐου.

Στην πρώτη περίπτωση, περίπου 100.000 συνταξιούχοι θα έπρεπε να επιστρέψουν του ΕΚΑΣ με παρακράτηση από τη σύνταξή τους και μάλιστα αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2016.

Στη δεύτερη περίπτωση, και με βάση την τροπολογία που κατατέθηκε χθες το βράδυ στη Βουλή, το επίδομα θα περικοπεί σε περίπου 80.000 δικαιούχους (οι οποίοι το εισέπραξαν τελευταία φορά με τις πληρωμές συντάξεων του Ιουνίου), καθώς τα νέα εισοδηματικά κριτήρια του ΕΚΑΣ θα εφαρμοστούν από την 1η Ιουνίου και όχι από την 1η Ιανουαρίου.

Άμεση ήταν η δημοσίευση σήμερα και της σχετικής εγκυκλίου (βλ. παρακάτω) του υπουργείου Εργασίας (με χθεσινή ημερομηνία) σε εφαρμογή των νέων εισοδηματικών κριτηρίων του ΕΚΑΣ, το οποίο χαρακτηρίζεται ως ειδικό προνοιακό επίδομα, η δαπάνη για την καταβολή του οποίου βαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό.

Για να αντισταθμίσει την απώλεια του ΕΚΑΣ η κυβέρνηση είχε καταθέσει στις 20 Μαΐου την πρόταση για το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης, το οποίο αφορά 40.000 φτωχά νοικοκυριά που ζουν σε τριάντα επιλεγμένους δήμους.

Η πρώτη φάση της καταβολής του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης ξεκίνησε χθες Τετάρτη, με το υπουργείο Εργασίας να ανακοινώνει ότι θα εφαρμοστεί με βάση αυστηρά εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια για όσους ζουν σε συνθήκες «ακραίας φτώχειας».

Σύμφωνα με το σχεδιασμό, το ετήσιο πραγματικό εισόδημα του ατόμου ή της οικογένειας πρέπει να είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο κατώφλι εισοδήματος. Δηλαδή, το ένα άτομο 200 ευρώ, το ζευγάρι 300 ευρώ, ενώ το ποσό αυτό προσαυξάνεται για κάθε ενήλικο μέλος με 100 ευρώ και για κάθε ανήλικο μέλος με 50 ευρώ. Για μονογονεϊκές οικογένειες το πρώτο ανήλικο μέλος θεωρείται ενήλικο.

Αναλυτικότερα:

• Άγαμος χωρίς παιδιά 200 ευρώ μηνιαίο, 2.400 ευρώ ετήσιο.
• Ζευγάρι χωρίς παιδιά 300 ευρώ μηνιαίο, 3.600 ευρώ ετήσιο.
• Ζευγάρι με 1 ανήλικο παιδί 350 ευρώ μηνιαίο, 4.200 ευρώ ετήσιο.
• Ζευγάρι με 2 ανήλικα παιδιά 400 ευρώ μηνιαίο, 4.800 ευρώ ετήσιο.
• Ζευγάρι με 3 ανήλικα παιδιά 450 ευρώ μηνιαίο, 5.400 ευρώ ετήσιο.
• Ζευγάρι με 4 ανήλικα παιδιά 500 ευρώ μηνιαίο, 6.000 ευρώ ετήσιο.
• Ζευγάρι με 1 ενήλικο παιδί 400 ευρώ μηνιαίο, 4.800 ευρώ ετήσιο.
• Ζευγάρι με 1 ανήλικο και 1 ενήλικο παιδί 450 ευρώ μηνιαίο, 5.400 ευρώ ετήσιο.
• Ζευγάρι με 2 ενήλικα παιδιά 500 ευρώ μηνιαίο, 6.000 ευρώ ετήσιο.
• Ζευγάρι με 2 ανήλικα και 1 ενήλικο παιδί 500 ευρώ μηνιαίο, 6.000 ευρώ ετήσιο.
• Μονογονεϊκή οικογένεια με 1 ανήλικο ή ενήλικο 300 ευρώ μηνιαίο, 3.600 ευρώ ετήσιο.
• Μονογονεϊκή οικογένεια με 2 ανήλικα παιδιά 350 ευρώ μηνιαίο, 4.200 ευρώ ετήσιο.
• Μονογονεϊκή οικογένεια με 1 ενήλικο παιδί 300 ευρώ μηνιαίο, 3.600 ευρώ ετήσιο.
• Μονογονεϊκή οικογένεια με 2 ενήλικα παιδιά 400 ευρώ μηνιαίο, 4.800 ευρώ ετήσιο.

Για τον προσδιορισμό του πραγματικού εισοδήματος λαμβάνονται υπόψη όλα τα εισοδήματα από οποιαδήποτε πηγή με εξαίρεση:

• Το 20% από μισθωτές υπηρεσίες, εισόδημα με δελτίο παροχής υπηρεσιών ή εργόσημο καθώς και τα ποσά από πηγές κατάρτισης
• Των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, αλληλεγγύης.
• Των επιδομάτων αναπηρίας, διατροφικό ΑΜΕΑ ,επιμέλειας με δικαστική απόφαση.

Οι δε δήμοι που επιλέχθηκαν είναι οι:

• Ορεστιάδας και Καβάλας στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης,
• Νέας Ιωνίας, Ασπροπύργου, Ελευσίνας, Φυλής, Αγίων Αναργύρων-Καματερού, Αιγάλεω, Κερατσινίου-Δραπετσώνας, Νίκαιας-Αγ. Ιωάννου Ρέντη και Περάματος στην Περιφέρεια Αττικής,
• Λέσβου στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου,
• Καστοριάς στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας,
• Αιγιαλείας και Πύργου στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, Αρταίων στην Περιφέρεια Ηπείρου,
• Ελασσόνας και Τρικκαίων στην Περιφέρεια Θεσσαλίας,
• Ζακύνθου στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων,
• Βέροιας, Παύλου Μελά, Κιλκίς και Κατερίνης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας,
• Λαμιαίων στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας,
• Γόρτυνας και Ρεθύμνης στην Περιφέρεια Κρήτης,
• Καλυμνίων και Λέρου στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
• Σικυωνίων και Καλαμάτας στην Περιφέρεια Πελοποννήσου.

Η εγκύκλιος του ΕΚΑΣ

Η εγκύκλιος ορίζει τα νέα εισοδηματικά κριτήρια δικαιούχων του ΕΚΑΣ και παρέχει οδηγίες για την έναρξη διακοπής του σε περίπου 80.000 δικαιούχους. Υπογράφεται από τον υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Τάσο Πετρόπουλο και αποστέλλεται σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία, παρέχοντας οδηγίες για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 92 του ν.4387/2016 (ΦΕΚ 85, Α').

Α. Δικαιούχοι

1. Το ΕΚΑΣ καταβάλλεται (εφόσον ,επιπρόσθετα, πληρούνται οι ηλικιακές προϋποθέσεις, τα εισοδηματικά κριτήρια και οι λοιπές προϋποθέσεις που ακολουθούν):

α) σε όσους λαμβάνουν ήδη κατά την ημερομηνία δημοσίευσης του ν.4387/2016 σύνταξη (γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου) των εντασσόμενων στον ΕΦΚΑ φορέων κύριας ασφάλισης (πλην ΟΓΑ), καθώς και της Τράπεζας της Ελλάδος,

β) σε όσους δικαιούνται σύνταξης (γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου) από τους ανωτέρω οργανισμούς κύριας ασφάλισης, η καταβολή της οποίας - σύμφωνα με την απόφαση συνταξιοδότησης του αρμόδιου φορέα κύριας ασφάλισης - αρχίζει πριν από την έναρξη ισχύος του ν.4387/2016 (ήτοι μέχρι και 12/5/2016).

Επομένως, όσοι καταστούν συνταξιούχοι των ανωτέρω φορέων κύριας ασφάλισης από την 13/5/2016 και εφεξής δεν δικαιούνται το ΕΚΑΣ (ανεξαρτήτως αν πληρούν ή όχι τα κριτήρια της παραγράφου Β του παρόντος).

Β. Προϋποθέσεις καταβολής του ΕΚΑΣ για το έτος 2016

Για να λάβουν το ΕΚΑΣ έτους 2016 τα πρόσωπα της παραγράφου Α θα πρέπει να πληρούν αθροιστικά τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

α) να έχουν συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους. Το προαναφερόμενο όριο ηλικίας δεν απαιτείται για τους συνταξιούχους λόγω αναπηρίας με ποσοστό 80% και άνω και για τα τέκνα που λαμβάνουν σύνταξη λόγω θανάτου του γονέα τους. Στην περίπτωση που κάποιος, ο οποίος υπάγεται στα δικαιούχα πρόσωπα της ανωτέρω παραγράφου Α του παρόντος, συμπληρώσει το απαιτούμενο όριο ηλικίας (65ο) εντός του 2016 δικαιούται το ΕΚΑΣ 2016 και αυτό καταβάλλεται από την πρώτη του επόμενου της συμπλήρωσης του 65ου έτους της ηλικίας μήνα.

β) το συνολικό καθαρό ετήσιο εισόδημά τους από συντάξεις (κύριες, επικουρικές και βοηθήματα καταβαλλόμενα σε χρήμα) μισθούς, ημερομίσθια και λοιπά επιδόματα να μην υπερβαίνει το ποσό των 7.972 ευρώ.

Προκειμένου να προσδιορισθεί το εισόδημα αυτό δεν λαμβάνονται υπόψη:

• τα ποσά που αντιστοιχούν σε σύνταξη θυμάτων πολέμου και αναπήρων πολεμικής περιόδου κατά την εκτέλεση στρατιωτικής υπηρεσίας καθώς και θυμάτων τρομοκρατίας. Στο σημείο αυτό και για την αποφυγή παρερμηνειών σημειώνεται, ότι ως προς τα θύματα πολεμικής περιόδου και κατά την εκτέλεση της στρατιωτικής υπηρεσίας, σχετική αναλυτική ερμηνεία έχει δοθεί με το έγγραφο του Υπουργείου Φ80000/126/24.6.2015,
• τα ποσά που αντιστοιχούν στα προνοιακά επιδόματα αρμοδιότητας Γενικής Διεύθυνσης Πρόνοιας του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης που χορηγούνται από τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης .Αντίθετα, συνυπολογίζονται στο κριτήριο αυτό το επίδομα απόλυτης αναπηρίας, το επίδομα παραπληγίας - τετραπληγίας, το καθαρό ποσό από συντάξεις και μισθούς αλλοδαπής προέλευσης, τα ποσά στρατιωτικής σύνταξης που χορηγούνται σε αναπήρους ειρηνικής περιόδου.
  
  

γ) Το συνολικό ετήσιο ατομικό φορολογητέο καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημα του συνταξιούχου να μην υπερβαίνει το ποσό των 8.884 ευρώ.

δ) Το συνολικό ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημα να μην υπερβαίνει το ποσό των 11.000 ευρώ. Τα ποσά που ορίζονται στις ανωτέρω περιπτώσεις β, γ, δ αφορούν εισοδήματα που δηλώθηκαν κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος, δηλαδή εξετάζονται τα εισοδήματα που αποκτήθηκαν από 1.1.2014 έως 31.12.2014.

ε) Το συνολικό ακαθάριστο ποσό κύριας και επικουρικής σύνταξης που καταβάλλεται στο συνταξιούχο κατά το μήνα έναρξης ισχύος της κοινοποιούμενης διάταξης (ήτοι, σύνταξη μηνός Μαΐου 2016), συμπεριλαμβανομένων των πάσης φύσεως επιδομάτων να μην υπερβαίνει τα 664 ευρώ.

Διευκρινίζεται στο σημείο αυτό ότι για την εξέταση του κριτηρίου αυτού ο κρίσιμος μήνας (Μάιος 2016) πρέπει να είναι μήνας πλήρους συνταξιοδότησης. Τα καταβληθέντα από οποιονδήποτε ασφαλιστικό φορέα ποσά ΕΚΑΣ δεν λαμβάνονται υπόψη κατά την εξέταση των ανωτέρω εισοδηματικών κριτηρίων.

στ) Ειδικά όσον αφορά στους αλλοδαπούς - πολίτες τρίτων χωρών - δικαιούχους του ΕΚΑΣ, εκτός από τον όρο της μόνιμης διαμονής τους στην Ελλάδα και με σκοπό τη διασφάλιση χορήγησής του σε νόμιμα διαμένοντες, απαιτείται πλέον ρητώς η διαμονή τους στη χώρα να είναι και νόμιμη.

Γ. Ποσά ΕΚΑΣ για το έτος 2016

Τα καταβαλλόμενα μηνιαίως ποσά του ΕΚΑΣ στους δικαιούχους, ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος από συντάξεις, κύριες και επικουρικές, μισθούς, ημερομίσθια και λοιπά επιδόματα ή βοηθήματα, απεικονίζονται αναλυτικά ως εξής:

• Για ποσό εισοδήματος από συντάξεις (κύριες και επικουρικές), μισθούς, ημερομίσθια και λοιπά επιδόματα έως 7.216,00 ευρώ, ποσό ΕΚΑΣ 230,00 ευρώ.
• Από 7.216,01 μέχρι 7.518,00 ευρώ εισόδημα, ποσό ΕΚΑΣ 172,50 ευρώ. Από 7.518,01 μέχρι 7.720,00 εισόδημα, ποσό ΕΚΑΣ 115,00 ευρώ
• Από 7.720,01 μέχρι 7.972,00 ευρώ εισόδημα, ποσό ΕΚΑΣ 57,50 ευρώ.

Τα ανωτέρω ποσά επιδόματος χορηγούνται στους συνταξιούχους λόγω γήρατος και αναπηρίας που λαμβάνουν πλήρη σύνταξη. Αντίθετα, το ΕΚΑΣ ισούται με τα 2/3 των αναφερόμενων στον ανωτέρω πίνακα ποσών για τους συνταξιούχους:

α) λόγω γήρατος και αναπηρίας που λαμβάνουν μειωμένη σύνταξη (δηλαδή είτε έχουν συνταξιοδοτηθεί σε όριο ηλικίας μικρότερο του αντίστοιχου πλήρους ή με ποσοστό αναπηρίας χαμηλότερο εκείνου που κατά περίπτωση και ασφαλιστικό φορέα προβλέπεται για χορήγηση πλήρους σύνταξης),

β) που δεν θεμελιώνουν αυτοτελές δικαίωμα συνταξιοδότησης με χρόνο ασφάλισης που έχουν πραγματοποιήσει στην Ελλάδα. Ειδικά, για τα πρόσωπα της ανωτέρω περίπτωσης β), η τυχόν μη καταβληθείσα πριν από την έναρξη ισχύος της κοινοποιούμενης διάταξης διαφορά του 1/3 του ποσού ΕΚΑΣ, δεν χορηγείται. Στις περιπτώσεις των συνταξιούχων λόγω αναπηρίας οποιαδήποτε μεταβολή του ποσοστού αναπηρίας τους (αυξητική ή μειωτική) εντός του ίδιου ημερολογιακού έτους στο οποίο καταβάλλεται το ΕΚΑΣ, δεν επιφέρει καμία μεταβολή στο ποσό αυτού.

Ενδεικτικό παράδειγμα:΅συνταξιούχος αναπηρίας του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ετών 66 με ποσοστό 80% - δικαιούχος ΕΚΑΣ 2016 - επανακρίνεται από τις Υγειονομικές Επιτροπές του ΚΕΠΑ το Σεπτέμβριο 2016 με ποσοστό αναπηρίας 70%. Ο συνταξιούχος αυτός θα συνεχίσει να λαμβάνει πλήρες ποσό ΕΚΑΣ για όλο το 2016 και η μείωση κατά 1/3 του δικαιούμενου ποσού θα επέλθει το 2017 (εφόσον, βέβαια, δικαιούται βάσει εισοδηματικών κριτηρίων το ΕΚΑΣ του 2017).

2. Στις περιπτώσεις προσώπων που είναι συνδικαιούχοι σύνταξης λόγω θανάτου, τα ποσά του ΕΚΑΣ επιμερίζονται κατά το ίδιο ποσοστό επιμερισμού της σύνταξης, όπως προβλέπεται από τις διατάξεις του οικείου ασφαλιστικού φορέα τους, άλλως από την κληρονομική μερίδα τους.

3. Όσον αφορά στις περιπτώσεις των συνταξιούχων που ενώ πληρούσαν τις προϋποθέσεις για χορήγηση του ΕΚΑΣ στο μέχρι 31/12/2015 χρονικό διάστημα, δεν άσκησαν το δικαίωμά τους αυτό ή δεν τους καταβλήθηκε το επίδομα και εφόσον δεν έχει επέλθει παραγραφή σύμφωνα με το άρθρο 137 του ν.3655/2008 και την παρ. 6 του άρθρου 40 του α.ν.1846/1951, έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 24 του ν.2556/1997, όπως ισχύουν μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου ν.4387/2016, τόσο για τις ηλικιακές προϋποθέσεις χορήγησης του επιδόματος όσο και ως προς το ύψος των εισοδηματικών κριτηρίων.

4. Διευκρινίζεται ότι τα ποσά του ΕΚΑΣ δεν υπόκεινται σε ασφαλιστικές εισφορές υπέρ του Κλάδου Ασθένειας και Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων του αρ. 38 του ν.3863/2010, όπως ισχύει (παρ. 7 του κοινοποιούμενου άρθρου)