Το ριφιφί του αιώνα: 30 χρόνια από τη μεγάλη ληστεία στην Τράπεζα Εργασίας το 1992

Εκείνο το πρωί της Δευτέρας, 21 Δεκεμβρίου 1992 οι υπάλληλοι του υποκαταστήματος της Τράπεζας Εργασίας στην οδό Καλλιρόης 19, βρήκαν μία τρύπα στο υπόγειο και 301 από τις συνολικά 1151 θυρίδες, άδειες.

Το ριφιφί

Το Σαββατοκύριακο που είχε προηγηθεί (19-20 Δεκεμβρίου 1992) η τράπεζα ήταν κλειστή για το κοινό. Οι δράστες είχαν σκάψει ένα τούνελ 23 μέτρων κάτω από την οδό Καλλιρόης, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι εκεί βρισκόταν η κοίτη του ποταμού Ιλισσού, όπου αποτέλεσε και την είσοδό του.

Εκείνο που προξένησε τη μεγαλύτερη εντύπωση ήταν το μέγεθος του έργου που έφεραν εις πέρας οι, το οποίο ήταν αδιανόητο. Ακολούθησαν όλους τους κανόνες στατικής και ασφάλειας, έλυσαν με κάποιον τρόπο, που δεν θα μάθουμε ποτέ, το πρόβλημα του εξαερισμού και με υποστυλώματα κρατούσαν το έδαφος χωρίς να υποχωρήσει, ενώ κατά μήκος του 23 μέτρων τούνελ είχαν εγκαταστήσει ράγες πάνω στις οποίες κινούταν ένα μικρό βαγόνι. Πάνω σε αυτό έβαζαν τα μπάζα από την εκσκαφή και τα μετέφεραν έξω απ’ το τούνελ.

Μάλιστα, οι ειδικοί αργότερα έκαναν λόγο για «μπάζα που ισοδυναμούσαν με δέκα αυτοκίνητα», οπότε άλλο ένα μυστήριο είναι το πού μεταφέρθηκαν όλα αυτά τα μπάζα. Πάντως, κανείς δεν είδε τους δράστες να βγάζουν το χώμα, όπως δεν έμαθε και ποτέ κανείς που το πήγαν.

Οι δράστες χρειάστηκαν πάνω από δέκα μέρες για να σκάψουν το τούνελ, ενώ αργότερα θα γινόταν αναφορές για περίεργους ήχους που άκουγαν οι κάτοικοι της περιοχής. Εντούτοις, οι άνδρες ντυμένοι ως υπάλληλοι της ΕΥΔΑΠ, δεν κίνησαν υποψίες. Μέχρι που έγινε γνωστό ότι η «αποχέτευση» την οποία υποτίθεται πως επισκεύαζαν, ήταν η είσοδος του τούνελ.

Τα μόνα ευρήματα που άφησαν πίσω τους, ήταν μία ηλεκτρογεννήτρια, το μικρό βαγόνι, μερικά εργαλεία και έναν χάρτη της περιοχής. Εντούτοις, κανένα ίχνος από τα παραπάνω δεν μπορούσε να οδηγήσει στη σύλληψή τους.

Οι δράστες όταν ολοκλήρωσαν το σκάψιμο, βρέθηκαν μπροστά σε έναν τοίχο από ατσάλι σχεδόν πέντε εκατοστών. Κατάφεραν να τον διαρρήξουν και να εισέλθουν στο υπόγειο, χρησιμοποιώντας ένα επαγγελματικό σετ οξυγονοκόλλησης, ενώ εντύπωση προξένησε ότι οι ληστές δεν ανησύχησαν για την ενεργοποίηση του συναγερμού.

Μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στο 1992, όπου τα μέτρα ασφαλείας ήταν πολύ πιο χαλαρά σε σχέση με σήμερα. Έτσι, ο διευθυντής της τράπεζας και ο υπεύθυνος ασφαλείας θεώρησαν ότι ο συναγερμός είχε πάθει κάποια βλάβη, και για αυτό χτύπησε τέσσερις φορές μέσα στο σαββατοκύριακο. Την πεποίθηση αυτή, ενίσχυσε και το ότι δεν υπήρχε ένδειξη παραβίασης της κεντρικής εισόδου. Μάλιστα αυτό ο διευθυντής το διαπίστωσε με τα μάτια του, καθώς την πρώτη φορά που ήχησε ο συναγερμός πήγε ο ίδιος να δει τι συμβαίνει.

Όσο, λοιπόν, οι υπεύθυνοι αγνοούσαν τον συναγερμό, οι δράστες άνοιγαν 301 θυρίδες από τις 1151 συνολικά, και άρπαζαν χρήματα, ράβδους χρυσού και κοσμήματα συνολικής αξίας σχεδόν 5 δισεκατομμυρίων δραχμών που αντιστοιχούν σε περίπου 15 εκατομμύρια ευρώ.

Το γεγονός όμως που προξένησε τη μεγαλύτερη εντύπωση και παράλληλα το στοιχείο που έδειχνε εμπλοκή μελών του προσωπικού της τράπεζας, ήταν ότι οι θυρίδες δεν ανοίχτηκαν τυχαία καθώς δεν τις άνοιξαν με τη σειρά. Η επιλογή τους ήταν στοχευμένη, γεγονός που φανέρωνε ότι οι δράστες δεν έψαχναν στα τυφλά.

Οι έρευνες

Οι έρευνες της αστυνομίας δεν οδηγούσαν πουθενά, και χρειάστηκαν 22 ημέρες ώστε να προκύψει κάποιο καινούργιο στοιχείο. Τελικά, στις 12 Ιανουαρίου του 1993 ανακαλύφθηκαν τυχαία σε μια παραλία της Βραυρώνας ομόλογα και επιταγές που προέρχονταν από το υποκατάστημα του Νέου Κόσμου.

Ο τότε αρχηγός ΕΛ.ΑΣ., Στέφανος Μακρής, θα δηλώσει μπροστά στις κάμερες:

«Βρέθηκαν επιπλέοντα της θαλάσσης, κουτιά που είχανε μέσα διάφορα αντικείμενα, πιθανώς κοσμήματα, βρέθηκαν διάφορες σακούλες, γραμμάτια και συναλλαγματικές. Γίνονται στον ίδιο χώρο και έρευνες περεταίρω για ανεύρεση τυχόν και άλλων αντικειμένων ή εντοπισμό του σκάφους».

Αυτή η πιθανότητα, οι ληστές να το έσκασαν με σκάφος ακόμη και προς το εξωτερικό, είναι και η πλέον επικρατούσα μέχρι και σήμερα. Επιπλέον, τα 200 εκατομμύρια δραχμές με τα οποία επικήρυξε η τράπεζα τους ληστές δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα.

Εντούτοις, σχεδόν 2 χρόνια μετά, τον Ιούλιο του 1994, ο Σύρος κρατούμενος στον Κορυδαλλό, Τζουμάχ Χαλίντ, θα ισχυριστεί ότι γνώριζε τους δράστες της ληστείας.

Είχε πάρει και ο ίδιος μέρος «κρατώντας τσίλιες» όπως θα πει στην κάμερα μέσα από την κλούβα της αστυνομίας. Θα πει επίσης ότι είχε αναλάβει να σχεδιάσει τα υποστυλώματα που χρησιμοποιήθηκαν στο τούνελ, έναντι 30 εκ. δραχμών, χρήματα που δεν πήρε ποτέ. Αντίθετα, μετά το ριφιφί του έδωσαν μόνο τρία εκατομμύρια, κάτι που τον έκανε να ανοίξει το στόμα του.

Επιπλέον, ο Χαλίντ υπέδειξε ως συνεργούς του τον υποδιευθυντή του υποκαταστήματος, Αναγνώστη Καλαφάτη, τον υπάλληλο των ΕΛΤΑ, Λάμπρο Κότσαλο και τους επιχειρηματίες, Στέλιο Κολοβό, Διονύσιο Παπασταματάτο και Εμμανουήλ Σπανουδάκη. Συνολικά κατονόμασε 17 άτομα. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους όμως ο Χαλίντ θα πάρει πίσω τους ισχυρισμούς του, μιλώντας και πάλι στην τηλεόραση.

Τελικά, το 1995, το Συμβούλιο Εφετών με βούλευμά του, απάλλαξε από όλες τις κατηγορίες όλους τους παραπάνω.

Οι θεωρίες

Μετά από 30 χρόνια, οι θεωρίες είναι πάρα πολλές για το ποιος τελικά οργάνωσε και διέπραξε τη ληστεία του αιώνα.

Ένα από τα σενάρια που διακινήθηκαν ευρέως εκείνες τις ημέρες, ήταν η στενή συγγένεια μελών της τρομοκρατικής οργάνωσης, Επαναστατικός Λαϊκός Αγώνας, (ΕΛΑ), με υπαλλήλους άλλων υποκαταστημάτων της Τράπεζας Εργασίας, οι οποίοι βοήθησαν την οργάνωση ώστε να κάνει τη ληστεία.

Άλλοι μίλησαν για μέλη της ιταλικής μαφίας, που χρησιμοποιώντας κάποιον Έλληνα ως σύνδεσμο ήρθαν στη χώρα μας και μετέφεραν αυτήν την «τεχνογνωσία» που απαιτούταν.

Υπενθυμίζεται πως λίγο καιρό μετά εξαρθρώθηκε σπείρα που δρούσε αναλόγως στη γειτονική χώρα, χωρίς όμως να αποδειχτεί κάποια ανάμειξη στο ελληνικό ριφιφί.

Κυκλοφόρησε επίσης η φήμη ότι μέσα στις θυρίδες κρυβόταν κοκαΐνη και αυτός ήταν ο λόγος που η τράπεζα έκανε τα στραβά μάτια και δεν βοήθησε την αστυνομία με περισσότερα στοιχεία, ενώ κάποια περισσότερο ευφάνταστα σενάρια, ήθελαν υψηλά ιστάμενα στελέχη της αστυνομίας αναμεμειγμένα στη ληστεία.

Τελικά, μέχρι και σήμερα, 30 χρόνια μετά, κανείς δεν ξέρει τι πραγματικά συνέβη με το ριφιφί του αιώνα, καθώς δεν υπήρξαν ποτέ περισσότερα στοιχεία που να οδηγήσουν στη σύλληψη κάποιου προσώπου.