AIDS: Το τέλος της επιδημίας είναι και στα δικά μας χέρια
Ήταν το 2012 – πριν από 10 χρόνια – όταν η αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ για την καταπολέμηση του AIDS (UNAIDS) μίλησε επισήμως για πρώτη φορά για το «τέλος της επιδημίας». Στην ετήσια έκθεση εκείνης της χρονιάς αναφερόταν πως το τέλος της επιδημίας του AIDS «δεν είναι πλέον απλώς ένα όραμα, μπορεί να γίνει πραγματικότητα».
Η εκτίμηση αυτή δεν αφορούσε φυσικά σε «ευχολόγιο» εκ μέρους των αρμοδίων, αλλά βασιζόταν στα επιστημονικά δεδομένα και τα στατιστικά στοιχεία που έδειχναν κατά βάση το εξής: Οι αντιρετροϊκές θεραπείες είχαν αποτέλεσμα στην ποιότητα της ζωής των ασθενών και παράλληλα μείωναν τις πιθανότητες μετάδοσης του ιού. Αυτό σημαίνει πως πλέον οι θάνατοι από AIDS μειώθηκαν κατακόρυφα, την ώρα που ξεκινούσε ο έλεγχος της μετάδοσης να είναι πιο αποτελεσματικός από ποτέ.
Σήμερα, εν έτη 2022, το τέλος της επιδημίας μπορεί να βρίσκεται και στα χέρια του καθενός από εμάς: Αρκεί να κάνουμε στην άκρη τον φόβο του κοινωνικού στίγματος και να εξεταστούμε. Διότι, εφόσον εξεταστούμε, μπορούμε να ελέγξουμε τον ιό, να ελαχιστοποιήσουμε και να μηδενίσουμε τις επιπτώσεις του στον οργανισμό και να τον κάνουμε μη ανιχνεύσιμο. Μη ανιχνεύσιμος ιός, σημαίνει ιός που δεν μεταδίδεται και αυτό είναι το πιο σημαντικό βήμα στον περιορισμό και τελικά την εξάλειψη κάθε επιδημίας. Εν είδη συμπεράσματος, θα μπορούσαμε να πούμε πως εξαλείφοντας το κοινωνικό στίγμα, «εξαλείφουμε» το AIDS.
Οι σταθμοί στην προσπάθεια καταπολέμησης του AIDS
Ήταν τον Ιούνιο του 1981, πριν από 41 χρόνια, όταν εντοπίστηκαν τα πρώτα κρούσματα του AIDS στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Επρόκειτο για μία άγνωστης μέχρι τότε ασθένεια, που εμφανίστηκε ως σπάνια πνευμονία σε ομοφυλόφιλους άντρες στην Καλιφόρνια. Ο όρος AIDS (που στα ελληνικά μεταφράζεται ως Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας) εμφανίστηκε το 1982, ενώ μόλις το 1986 οι επιστήμονες κατόρθωσαν να εντοπίσουν και να ταυτοποιήσουν τον ρετροϊό που προκαλούσε το AIDS και ονομάστηκε HIV (ιός ανοσοεπάρκειας του ανθρώπου). Το 2008, 22 χρόνια μετά οι επιστήμονες Φρανσουάζ Μπαρέ - Σινουσί και Λυκ Μοντανιέ, βραβεύτηκαν με Νόμπελ Ιατρικής για την ανακάλυψή τους αυτή.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΔΥ, η πρώτη περίπτωση AIDS εμφανίστηκε το 1981, ο πρώτος θάνατος από AIDS καταγράφηκε το 1983 και τα πρώτα δηλωθέντα περιστατικά μόλυνσης HIV το 1984.
Η πρώτη αντιρετροϊκή θεραπεία με στόχο την αντιμετώπιση των συνεπειών του AIDS στον οργανισμό εγκρίθηκε στις ΗΠΑ, το 1987 και τότε ήταν εξαιρετικά ακριβή και με πολλές παρενέργειες για τους ασθενείς. Κατά τη δεκαετία του 1990, το AIDS ήταν μια πολύ σοβαρή ασθένεια που οδηγούσε τότε στον θάνατο εκατομμύρια ανθρώπους – μεταξύ αυτών ο Φρέντι Μέρκιουρι (1991) αλλά και ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ (1993). Το 1994 το AIDS ήταν η πρώτη αιτία θανάτου για τους Αμερικανούς ηλικίας 25 με 44 ετών. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 άρχισαν να χρησιμοποιούνται συνδυασμοί φαρμάκων για τη θεραπεία των ασθενών για να οδηγηθούμε τελικά στη χρήση αντιρετροϊκών φαρμάκων, που καταγράφουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2012 για να εγκριθεί και πάλι στις ΗΠΑ η πρώτη προληπτική θεραπεία κατά του AIDS, ένα αντιρετροϊκό κοκτέιλ που επέτρεπε σε άτομα υψηλού κινδύνου να προστατευθούν λαμβάνοντάς το προληπτικά. Το 2017, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 50% των ασθενών παγκοσμίως λάμβανε θεραπεία, ένα ποσοστό που σήμερα κινείται στο 75%, ενώ παγκοσμίως υπολογίζεται πως 37,7 εκατομμύρια είναι οι φορείς HIV, σύμφωνα με τη UNAIDS.
Το τέλος της επιδημίας
Ο επόμενος μεγάλος σταθμός στην αντιμετώπιση του AIDS ήρθε το 2019, όταν επιστημονική μελέτη επιβεβαίωσε ότι άνδρες των οποίων η λοίμωξη από τον ιό HIV καταστέλλεται πλήρως από αντιρετροϊκά φάρμακα, δεν μπορούν να μολύνουν τον σύντροφό τους. Αυτό ακολούθως σημαίνει ότι εφόσον όλοι οι φορείς του ιού υποβληθούν στη θεραπεία αυτή, τότε το AIDS δεν θα μεταδίδεται πια και θα εκλείψει – επομένως η επιδημία του AIDS θα τερματιστεί. Η μελέτη διενεργήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, μεταξύ σχεδόν 1.000 ζευγαριών αντρών σε όλη την Ευρώπη: Εφόσον ο ένας σύντροφος με HIV έλαβε θεραπεία για την καταστολή του ιού, δεν υπήρξαν περιπτώσεις μετάδοσης της λοίμωξης στον σύντροφό του, κατά τη διάρκεια του σεξ χωρίς προφυλακτικό. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι η θεραπεία προστατεύει τα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια, όπου ένας σύντροφος έχει HIV.
Πλέον, σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί πως το μεγάλο ζήτημα βρίσκεται στην έγκαιρη διάγνωση, που θα οδηγήσει στη μη μετάδοση. Η ενημέρωση είναι το κλειδί και οφείλουμε όλοι να κάνουμε τώρα την εξέταση που θα οδηγήσει στο πραγματικό τέλος της επιδημίας του AIDS.
