Αλήθειες και παράδοξα στοv χώρο του φαρμάκου
Γράφει ο Σπύρος Φιλιώτης, Αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής Φαρμασέρβ – Λίλλυ
Διανύουμε μία περίοδο έντασης στον κλάδο του φαρμάκου. Η Πολιτεία δυστυχώς αρνείται να ακούσει τις κραυγές αγωνίας μας και δεν αντιλαμβάνεται τους ρεαλιστικούς κινδύνους που υπάρχουν, για τους ασθενείς, τη δημόσια υγεία και τις επιχειρήσεις. Μία βιομηχανία που αναγκάζεται να «δωρίζει» 6 στα 10 φάρμακα που λαμβάνουν οι ασθενείς στη χώρα εσαεί και που συνεχώς αιφνιδιάζεται με αναδρομικής ισχύoς αποφάσεις, απλά δεν μπορεί να είναι βιώσιμη. Προσθέτουμε σε αυτό την εκτίναξη του πληθωρισμού, την αύξηση του κόστους στην ενέργεια και στις πρώτες ύλες που επιβαρύνουν, όπως είναι φυσικό, με αντίστοιχο τρόπο το κόστος παραγωγής και διακίνησης κάθε φαρμάκου και καταλαβαίνετε ότι η εξίσωση δεν βγαίνει.
Εάν ο στόχος είναι να καταρρεύσει η φαρμακευτική βιομηχανία στην Ελλάδα, οι εταιρείες να καταγράφουν ζημίες, να χαθούν θέσεις εργασίας και η πρόσβαση στα φάρμακα να δυσκολέψει, τότε να συνεχίσουμε στον δρόμο που είμαστε.
Οι τιμές όλων των φαρμάκων στην Ελλάδα καθορίζονται από το κράτος μέσω ενός συγκεκριμένου μηχανισμού, στις χαμηλότερες τιμές των χωρών της Ευρωζώνης. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές των φαρμάκων στην Ελλάδα αφενός είναι οι πλέον φθηνότερες στην Ευρωζώνη, αφετέρου δεν μπορούν να αυξηθούν στη χώρα μας γιατί το απαγορεύει η νομοθεσία.
Όπως είναι γνωστό, στα χρόνια της οικονομικής κρίσης θεσμοθετήθηκε ένας αυθαίρετος προϋπολογισμός για τα φάρμακα που δεν αντανακλά τις πραγματικές υγειονομικές ανάγκες των πολιτών και από τότε ο προϋπολογισμός παραμένει αμετάβλητος! Παράλληλα επιβλήθηκε ο μηχανισμός του clawback, ως ένα αναγκαίο, αλλά προσωρινό μέτρο για τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας. Την ανάγκη αυτή στήριξε η φαρμακευτική βιομηχανία με τεράστιες επιστροφές άνω των 11 δισ. ευρώ, για μία ολόκληρη δεκαετία, βάζοντας πλάτη για το καλό της χώρας και των ασθενών. Όμως σε αυτή τη χώρα ουδέν μονιμότερο του προσωρινού. Ενώ η χώρα βγήκε από τα μνημόνια και διακηρύσσεται με κάθε ευκαιρία η αναπτυξιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας, το άδικο και «προσωρινό» μέτρο του clawback παραμένει νομοθετημένο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο του ανεπαρκέστατου προϋπολογισμού αναγκάζεται η κάθε επιχείρηση να υπερφορολογείται και να επιστρέφει τεράστια ποσά στο κράτος μέσω διαφόρων μηχανισμών όπως τα rebates, τα clawback, οι «εθελοντικές» εκπτώσεις και άλλα.
Διαπιστώνουμε πως η Πολιτεία δεν αντιλαμβάνεται πως έχουν ξεπεραστεί όλα τα όρια βιωσιμότητας των επιχειρήσεων. Αντίθετα, επικρατεί μια ψευδής πεποίθηση, ότι υπάρχουν δυνατότητες περαιτέρω πίεσης των φαρμακευτικών εταιρειών και απαιτούνται ακόμα μεγαλύτερες εκπτώσεις μέσω των διαδικασιών «διαπραγμάτευσης», παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες να εξηγήσουμε την πραγματική κατάσταση.
Η αποστράγγιση ωστόσο και η πλήρης εξουθένωση των εταιρειών δεν μπορεί να θεωρείται ως επιτυχία μιας Κυβέρνησης που προβάλλει σε όλους τους τόνους ότι εργάζεται με γνώμονα την ανάπτυξη της χώρας. Πολύ δε περισσότερο όταν βάζει παράλληλα σε κίνδυνο την πρόσβαση των ασθενών σε σημαντικές, καινοτόμες και απαραίτητες για τη ζωή τους θεραπείες. Να χρεοκοπήσουν εταιρείες και να εξαφανιστούν φάρμακα από την αγορά δεν είναι και δεν πρέπει να είναι ο στόχος!
Η Πολιτεία αντί να καταβάλει κάποιες ουσιαστικές προσπάθειες επίλυσης της παράλογης αυτής συνθήκης, αυξάνοντας προοδευτικά τον ελλιπή και καθηλωμένο για χρόνια προϋπολογισμό με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα και τις πραγματικές ανάγκες των ασθενών της χώρας, και αντί να προχωρήσει επιτέλους σε όλες εκείνες τις διαρθρωτικές αλλαγές που χρόνια προτείνουμε για την μετεξέλιξη και τον εξορθολογισμό του συστήματος με βάση δεδομένα, παλινωδεί με καταλόγους αποζημιούμενων φαρμάκων που εκδίδονται και αποσύρονται και μέτρα που είτε συνεχώς αναβάλλονται είτε δημιουργούν ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα. Πρόσφατα προχώρησε το κράτος σε δημιουργία τριών διαφορετικών κλειστών προϋπολογισμών, γεγονός που προκαλεί ανισότητες στη μεταχείριση μεταξύ των εταιρειών, των θεραπειών και τελικά των ασθενών.
(Μια σκέψη… αν το clawback είναι μία τόσο πετυχημένη και βιώσιμη διαδικασία τότε γιατί δεν επεκτείνεται η εφαρμογή του και σε άλλους τομείς της οικονομίας; Ενέργεια, τρόφιμα.. Θα μπορούσαμε για παράδειγμα να επισκεπτόμαστε ένα supermarket να αγοράζουμε όλα τα απαραίτητα προϊόντα για 12 μήνες και να πληρώνουμε μόνο για τα τρόφιμα 4-5 μηνών. Τα υπόλοιπα θα είχαμε την απαίτηση να τα χρηματοδοτεί το ίδιο το supermarket ή οι παραγωγοί...)
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, τον Μάϊο - με αναδρομική ισχύ από την 1/1/2022!! - υπήρξε εισαγωγή πρόσθετης υποχρεωτικής έκπτωσης 5% στα μοναδικά φάρμακα, ενώ την 1η Νοεμβρίου, εισήγαγε μια ακόμη έκπτωση της τάξης του 3% με την ίδια αναδρομικότητα!! σε άλλη κατηγορία φαρμάκων. Η επιβολή τέτοιων αναδρομικών μέτρων καθιστά το επιχειρηματικό πεδίο υπερβολικά απρόβλεπτο, στερώντας κάθε δυνατότητα προγραμματισμού και επιχειρηματικού σχεδιασμού.
Επάνω σε όλα αυτά, η ενεργειακή κρίση αποτελεί ένα σημαντικό επιπρόσθετο πρόβλημα που έρχεται να συσσωρευτεί σε ένα ήδη εξαιρετικά δυσμενές επιχειρηματικό περιβάλλον.
Ο συνδυασμός χαμηλών τιμών, υποχρεωτικών επιστροφών της τάξεως του 50%, 60% και άνω και οι ραγδαίες αυξήσεις στις τιμές πρώτων υλών, ενέργειας και διακίνησης φαρμάκων αποτελούν μια πραγματική καταιγίδα. Ήδη ελλείψεις σε φάρμακα έχουν αρχίσει να παρουσιάζονται. Δυστυχώς είναι θέμα χρόνου το πρόβλημα που βιώνει πολύ βαθιά η φαρμακευτική βιομηχανία να φτάσει στο φαρμακείο και στους ασθενείς με το χειρότερο τρόπο. Εάν συμβεί αυτό, θα είναι πολύ δύσκολο να το επαναφέρουμε.
Η φαρμακευτική βιομηχανία εκ της φύσεως της είναι μια βιομηχανία με επίκεντρο τον ασθενή και την υγεία. Στόχος της φαρμακευτικής βιομηχανίας είναι να ερευνά, να αναπτύσσει, να παράγει και να διασφαλίζει την πρόσβαση των ασθενών στις κατάλληλες θεραπείες. Όπως σε όλες τις βιομηχανίες αιχμής, αλλά πολύ δε περισσότερο στον τομέα του φαρμάκου, η καινοτομία έρχεται ως επακόλουθο πολυετούς έρευνας και είναι αυτή που βελτιώνει το θεραπευτικό αποτέλεσμα, τη ζωή των ανθρώπων και την παραγωγικότητα τους. Με την πανδημία της Covid-19 έγινε ευρέως αντιληπτή η αξία της καινοτομίας και ο ρόλος των φαρμακευτικών επιχειρήσεων. Όμως για να έχουμε πρόσβαση σε αυτήν πρέπει να επενδύσουμε και τους κατάλληλους πόρους. Είμαστε υπερήφανοι που απασχολούμαστε σε έναν τομέα που πραγματικά βελτιώνει τη ζωή των συνανθρώπων μας. Για αυτό το λόγο εξαντλούμε όλα τα περιθώρια ώστε να μην μείνουν ασθενείς χωρίς φάρμακα που τα έχουν ανάγκη και να μην πληγούν οι θέσεις των εργαζομένων. Αλλά οι δυνάμεις μας δεν είναι απεριόριστες. Πρέπει το σύστημα υγείας να επενδύσει στην φαρμακευτική περίθαλψη των ανθρώπων στην Ελλάδα. Πρέπει να γίνει η Υγεία των Πολιτών βασικός και πρωταρχικός πυλώνας των πολιτικών αποφάσεων.
