Ινστιτούτο Prolepsis: Βελτίωση του ψηφιακού αλφαβητισμού υγείας για τους ευάλωτους πολίτες
Πόσο μορφωμένοι και εκπαιδευμένοι ψηφιακά είμαστε οι Έλληνες και ειδικότερα σε θέματα υγείας; Πόσο προσβάσιμο στην πραγματικότητα είναι το διαδίκτυο; Έχουν τις ίδιες ψηφιακές ευκαιρίες οι μετανάστες με τους υπόλοιπους πολίτες;
Στην ίση πρόσβαση στην πληροφορία μέσω Διαδικτύου για θέματα υγείας και στις νέες τεχνολογίες με τη συμβολή δύο ευρωπαϊκών προγραμμάτων στοχεύει το Ινστιτούτο Prolepsis.
Ο ψηφιακός αναλφαβητισμός μεταξύ πολιτών, οι οποίοι ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, είναι μείζον πρόβλημα, πολύ δε περισσότερο, όταν σχετίζεται με υπηρεσίες υγείας. Ηλικιωμένοι, μετανάστες, άνθρωποι που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας δεν γνωρίζουν πώς να διαχειριστούν το Διαδίκτυο, προκειμένου να ενημερωθούν για θέματα υγείας, πάρα πολλοί από αυτούς εξάλλου, δεν έχουν καν, υπολογιστή ή δεν ξέρουν να τον χειρίζονται.
Το θέμα συζητήθηκε στο πλαίσιο ημερίδας, που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Prolepsis, τον περασμένο μήνα. Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν τα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά προγράμματα, iHERE (Digital HEalth liteRacy Education for vulnerable groups) και MIG-DHL, τα οποία χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα ERASMUS+ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και έχουν στο επίκεντρο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Εκτός από το Ινστιτούτο Prolepsis, στα ευρωπαϊκά προγράμματα συμμετέχουν από την Ελλάδα ο ερευνητικός φορέας «Ξένιος Πόλις» (στο πρόγραμμα iHERE) και το Ακαδημαϊκό Διαδίκτυο (GUnet), (στο πρόγραμμα MIG-DHL).
Στην εκδήλωση χαιρετισμούς απηύθυναν η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Σοφία Βούλτεψη, ο Γενικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής, Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Αλέξανδρος Κόπτσης, ο Ιωάννης Κωτσιόπουλος, Γενικός Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας και ο Γενικός Γραμματέας Υποδοχής Αιτούντων Άσυλο, Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, Εμμανουήλ Λογοθέτης.
Το διαδίκτυο μη προσβάσιμο αγαθό
Την ημερίδα προλόγισε η κυρία Αθηνά Λινού, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και πρόεδρος του Ινστιτούτου Prolepsis. Όπως ανέφερε ειδικότερα:
«Η χρήση του Διαδικτύου αποτελεί επανάσταση για τον σύγχρονο άνθρωπο. Συγκεκριμένα στον χώρο της υγείας, οι υπηρεσίες του Διαδικτύου παρέχουν λύσεις και προσφέρουν πλήθος λειτουργιών, οι οποίες δεν φάνταζαν δυνατές πριν από μία δεκαετία. Δυστυχώς όμως, για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, το Διαδίκτυο παραμένει μη προσβάσιμο αγαθό. Δυσκολίες στην πρόσβαση, οι οποίες δημιουργούνται είτε από κοινωνικοοικονομικούς είτε από ηλικιακούς παράγοντες, διευρύνουν τις ανισότητες, ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας. Τα δύο ευρωπαϊκά προγράμματα, στα οποία συμμετέχει το Ινστιτούτο Prolepsis, στοχεύουν στη μείωση του χάσματος, που τείνει να δημιουργηθεί μεταξύ ευάλωτων και μη ευάλωτων πληθυσμών, ως προς την πρόσβαση στην πληροφορία μέσω των νέων τεχνολογιών».
Ο κ. Κόπτσης, από την πλευρά του, υπογράμμισε την ιδιαίτερη σημασία της ψηφιακής στρατηγικής κάθε χώρας, αφού η χρήση καινοτόμων εφαρμογών των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και ο ευρύτερος ψηφιακός μετασχηματισμός του τομέα της υγείας έχει επιφέρει ριζικές αλλαγές, στον τρόπο παροχής πληροφοριών και πρόσβασης σε ενημερωτικούς κόμβους στην καθημερινότητα των πολιτών. Συμπλήρωσε πως είναι ζητούμενο και η πρόσβαση σε ψηφιακές υπηρεσίες αλλά και η κατάλληλη επιμόρφωση για τη χρήση των εργαλείων αυτών, η οποία πρέπει να είναι ανοικτή και προσβάσιμη προς όλους. Ολοκλήρωσε τον χαιρετισμό του, τονίζοντας πως το ψηφιακό χάσμα θα αμβλυνθεί με την ενδυνάμωση των πολιτών μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, καθώς δίνεται προτεραιότητα στην κατάρτιση των ηλικιωμένων και άλλων ευάλωτων ομάδων.
Ασφαλές και βιώσιμο σύστημα υγεία για όλους
Ο κ. Κωτσιόπουλος ανέφερε μεταξύ άλλων: «Στο Υπουργείο Υγείας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, έχουμε υλοποιήσει μία σειρά ψηφιακών δράσεων που έχουν αλλάξει τον χάρτη της υγείας, υπηρεσίες που δημιουργήθηκαν εν μέσω πανδημίας και είχαν αντίκτυπο στην καθημερινότητα των συμπολιτών μας. Πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση στο να συμπεριλάβουμε όλους τους συμπολίτες μας σε αυτές τις διαδικασίες και να ενισχύσουμε τέτοιες σημαντικές πρωτοβουλίες, καθώς το μέλλον της υγείας δεν μπορεί να είναι άλλο παρά ψηφιακό. Χρειάζεται να αξιοποιήσουμε αυτά τα ψηφιακά εργαλεία για να φτιάξουμε ένα ασφαλές και βιώσιμο σύστημα υγείας για όλους».
Ο κ. Λογοθέτης απί δήλωσε: «Είναι σπουδαίο το έργο, που επιτελεί το Ινστιτούτο Prolepsis στον χώρο της δημόσιας υγείας και ειδικότερα στον τομέα του ψηφιακού αλφαβητισμού. Θέλω να συγχαρώ θερμά την πρόεδρό του, Αθηνά Λινού, καθώς και όλους τους συνεργάτες και τις συνεργάτριές του. Καμία συνθήκη ευαλωτότητας δεν καθιστά περιττή την ψηφιακή κατάρτιση για θέματα υγείας. Αντιθέτως, ο εξοπλισμός των ευάλωτων ομάδων με ψηφιακές δεξιότητες είναι κρίσιμος, καθώς συντείνει στην προσωπική ενδυνάμωσή τους και στην κοινωνική τους ένταξη. Τα καινοτόμα εκπαιδευτικά εργαλεία του Ινστιτούτου Prolepsis συνιστούν το κατάλληλο όχημα για την άμβλυνση των ανισοτήτων μεταξύ των ευάλωτων και του γενικού πληθυσμού. Αποτελούν έτσι, ανάχωμα στην παραπληροφόρηση και προσανατολίζουν στις σωστές αποφάσεις, προς όφελος των ίδιων και του κοινωνικού συνόλου».
Οι ψηφιακές γνώσεις των Ελλήνων
Στην ημερίδα παρουσιάστηκαν οι στόχοι και τα ερευνητικά δεδομένα των δύο ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Τα στοιχεία από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος iHERE και παρουσίασε η κυρία Πάνια Καρνάκη, διευθύντρια Ευρωπαϊκών και Διεθνών Προγραμμάτων του Ινστιτούτου Prolepsis, προκαλούν προβληματισμό. Η Ελλάδα βρίσκεται πιο χαμηλά από τον μέσο όρο της ΕΕ σε ό,τι αφορά στις ψηφιακές δεξιότητες - 23η μεταξύ των 27 κρατών μελών στο Δείκτη Ψηφιακών Δεξιοτήτων (Digital Skills Index - Pouliopoulos et al., 2018). Είναι χαρακτηριστικό ότι το 46% των Ελλήνων έχουν βασικές ψηφιακές γνώσεις, ενώ ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 57%.
Στα εκπαιδευτικά εργαλεία και τις ψηφιακές πλατφόρμες κατάρτισης που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο των δύο ευρωπαϊκών προγραμμάτων αναφέρθηκαν επίσης η συντονίστρια ευρωπαϊκών προγραμμάτων του ερευνητικού φορέα «Ξένιος Πόλις» Κατερίνα Χαροκόπου, η Δρ Νικολέττα Παπαευγενίου, ανώτερη ερευνήτρια του Ινστιτούτου Prolepsis και ο Δρ Παντελής Μπαλαούρας από το Κέντρο Υποστήριξης e-Μάθησης του Ακαδημαϊκού Διαδικτύου (GUnet).
Ευρύτερη ανασκόπηση σε ζητήματα ψηφιακής εγγραμματοσύνης των συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων και πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας μέσω της εξοικείωσης με ψηφιακές πηγές και εργαλεία πραγματοποίησαν με εισηγήσεις η Δρ Αρετή Ευθυμίου ψυχολόγος ακαδημαϊκή υπότροφος στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο και ο κ. Θεόδωρος Φούσκας, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας, στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.
Σχετικά με τα προγράμματα
Το MIG-DHL αποσκοπεί στη βελτίωση του ψηφιακού αλφαβητισμού υγείας σε μετανάστες και πρόσφυγες μέσω της ανάπτυξης και εφαρμογής ενός σχετικού εκπαιδευτικού προγράμματος– π.χ. πλοήγηση στο διαδίκτυο και στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του συστήματος υγείας κάθε χώρας, πώς βρίσκω έγκυρες πληροφορίες για θέματα υγείας – και την ενδυνάμωση της ομάδας στόχου. Το πρόγραμμα απευθύνεται παράλληλα και σε επαγγελματίες υγείας που εργάζονται με μετανάστες. Η κοινοπραξία του προγράμματος MIG-DHL αποτελείται από 7 εταίρους από 4 Ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, Γερμανία). Η ηλεκτρονική πλατφόρμα εκπαίδευσης βρίσκεται στο https://training.mig-dhl.eu/ και περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα μπορείτε να βρείτε στο https://mig-dhl.eu/.
Το iHERE στοχεύει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και κατάλληλου εκπαιδευτικού εργαλείου για την αύξηση του ψηφιακού αλφαβητισμού ευάλωτων ομάδων. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες – ηλικιωμένους, μετανάστες, πρόσφυγες, άνεργους, πληθυσμούς με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό εισόδημα, κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες. Η κοινοπραξία του προγράμματος iHERE αποτελείται από 8 εταίρους που προέρχονται από 6 Ευρωπαϊκές χώρες (Βέλγιο, Ελλάδα, Κύπρο, Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία). Η ηλεκτρονική πλατφόρμα εκπαίδευσης βρίσκεται στο https://ihere-digitalhealthed.eu/login/ και περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα μπορείτε να βρείτε στο https://ihere-digitalhealthed.eu/.