Γ. Κωτσιόπουλος στο CNN Greece: Η στρατηγική επιλογή του Ψηφιακού Μετασχηματισμού στο σύστημα υγείας

Γράφει ο Ιωάννης Κωτσιόπουλος, Γενικός Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας

Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός προβάλλεται συχνά ως η πανάκεια για τις χρόνιες παθογένειες του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Παρόλο που αυτή η αντίληψη ενισχύθηκε από την πραγματικά, καθοριστική συμβολή της Ψηφιακής Τεχνολογίας στην οργάνωση της ζωής μας, στις συνθήκες της πανδημίας, δυστυχώς δεν είναι ορθή.

Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός δεν είναι ο στόχος. Είναι μια στρατηγική πολιτική επιλογή και ταυτόχρονα αποτελεί ένα ισχυρό μέσο για την επίτευξη του στόχου που δεν μπορεί να είναι άλλος από τη διαμόρφωση ενός διαφορετικού, ασφαλούς και βιώσιμου Συστήματος Υγείας, που θα προσφέρει:

• Τη δυνατότητα ανάπτυξης νέων μοντέλων παροχής υπηρεσιών υγείας που θα διασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών αλλά κυρίως των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας.

Μια από τις καινοτόμες δράσεις σε αυτόν τον άξονα, που μάλιστα βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι η δυνατότητα νοσηλείας στο σπίτι (Hospital@home), για ειδικές κατηγορίες ασθενών που χρήζουν συνεχούς νοσοκομειακής περίθαλψης. Η τεχνολογία, η οποία θα χρησιμοποιείται από το κατάλληλα εκπαιδευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό καθώς και από τους φροντιστές του ασθενούς, θα διασφαλίσει συνθήκες ασφαλούς νοσηλείας στο σπίτι ανάλογες με αυτές του Νοσοκομείου. Εντός των επόμενων μηνών αναμένεται η αρχική πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος σε παιδιά με σοβαρές παθήσεις και σε ογκολογικούς ασθενείς για τη χορήγηση ανοσοθεραπείας.

• Τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε μια νέα ψηφιακή εμπειρία για τον πολίτη, ο οποίος θα μπορεί πλέον εύκολα από το κινητό του τηλέφωνο, να κλείσει ένα ραντεβού σε ένα Νοσοκομείο ή τον προσωπικό του γιατρό, να δει τα αποτελέσματα των εξετάσεών του, να ανεβάσει τα δεδομένα από μια έξυπνη συσκευή ή να δει το γιατρό του μέσα από μια συνεδρία τηλεσυμβουλευτικής.

Δεν στεκόμαστε όμως μόνο σε αυτό, αξίζει να τονιστεί συμπληρωματικά ότι με τις υπηρεσίες τηλεδιάγνωσης ένας ακτινολόγος από ένα κεντρικό Νοσοκομείο της Αθήνας θα έχει τη δυνατότητα να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε ένα Κέντρο Υγείας της νησιωτικής χώρας καταργώντας τις ανισότητες της πρόσβασης που δημιουργούν οι γεωγραφικές ιδιαιτερότητες της χώρας μας. Γι’ αυτό άλλωστε έχουμε θέσει ως προτεραιότητα την ολοκλήρωση του έργου της τηλεϊατρικής που, σε συνδυασμό με τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου, θα μας παρέχουν την ευκαιρία να προσθέσουμε νέες και ρηξικέλευθες υπηρεσίες στον υγειονομικό χάρτη.

• Τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε ένα νέο πλαίσιο εργασίας για τον επαγγελματία υγείας, ο οποίος θα έχει πλέον στη διάθεσή του ισχυρά εργαλεία που, με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης, θα τον υποστηρίζουν στο έργο του. Μπορούμε πλέον να μιλήσουμε για προηγμένα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Αυτά θα προσφέρουν τη δυνατότητα αυτόματης διάγνωσης, με υψηλό βαθμό αξιοπιστίας, περιορίζοντας κατά αυτό τον τρόπο τον όγκο εργασίας του ειδικού γιατρού, ο οποίος θα μπορεί να εστιάσει μόνο στα σοβαρά περιστατικά. Τέτοιες υπηρεσίες αναμένεται να δούμε στο Έργο της Διαχείρισης των Ογκολογικών Ασθενών που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Ασφαλώς, πρόκειται για ένα εξαιρετικά φιλόδοξο εγχείρημα, ωστόσο είναι σημαντικό να τονιστεί ότι είναι η πρώτη φορά που η χώρα έχει φροντίσει να έχει στη διάθεσή της τους πόρους, οι οποίοι απαιτούνται τουλάχιστον για την εκκίνησή του. Τα περίπου 350 εκατ. ευρώ προερχόμενα από το Ταμείο Ανάκαμψης, σε συνδυασμό με άλλες πηγές χρηματοδότησης, προσφέρουν στη χώρα τη μοναδική ίσως ευκαιρία να θέσει τις βάσεις του Ψηφιακού Μετασχηματισμού της Υγείας μέσα στα επόμενα χρόνια. Οι διαδικασίες για την προκήρυξη των έργων έχουν ήδη ξεκινήσει από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης που έχει αναλάβει την υλοποίησή τους.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ, ότι στη Γενική Γραμματεία Υπηρεσιών Υγείας επιχειρούμε μια νέα προσέγγιση στη διαδικασία διαμόρφωσης των Ψηφιακών Έργων, τα οποία δεν σχεδιάζονται «κεκλεισμένων των θυρών» στα γραφεία των Συμβούλων, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, αλλά σε ένα πλαίσιο συνεργασίας, εξωστρέφειας και συμπερίληψης, με την ενεργή συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερομένων. Για παράδειγμα, το Έργο της Διαχείρισης των Ογκολογικών Ασθενών, που αναμένεται να προκηρυχθεί πολύ σύντομα από την Η.ΔΙ.Κ.Α., διαμορφώθηκε από κοινού με τις ιατρικές επιστημονικές εταιρείες, τους συλλόγους ασθενών και τους ανθρώπους των Νοσοκομείων, ενώ αξιοποιήθηκε και η σχετική εμπειρία ευρωπαϊκών χωρών μέσω βέλτιστων πρακτικών.

Στη Γενική Γραμματεία Υπηρεσιών Υγείας γνωρίζουμε πολύ καλά πως, για ένα επιτυχημένο σύστημα υγείας, οι προτεραιότητες καθορίζονται με βάση τις πραγματικές υγειονομικές ανάγκες του πληθυσμού, η ανίχνευση των οποίων προϋποθέτει την ύπαρξη επαρκών και αξιόπιστων δεδομένων. Από την ανάλυση των δεδομένων οι πολιτικοί καθοδηγούνται στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων όπως για παράδειγμα η πολιτική φαρμάκου. Δεν πρέπει ταυτόχρονα όμως να λησμονούμε ότι τόσο οι επιστήμονες όσο και η φαρμακοβιομηχανία, στηρίζουν τις ερευνητικές τους δραστηριότητες στην αξιοποίηση των υφιστάμενων δεδομένων (στοιχεία κλινικών μελετών, real world data κ.λ.π.) για να καταλήξουν σε σημαντικά συμπεράσματα (π.χ. για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των θεραπειών).

Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό ότι ενώ σήμερα υπάρχουν στη χώρα μας δεδομένα υγείας σε ψηφιακή μορφή (όπως για παράδειγμα στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση και στα πληροφοριακά συστήματα των νοσοκομείων) αυτά παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητα λόγω τεχνικών αλλά κυρίως θεσμικών προβλημάτων.

Η δημιουργία ενός σύγχρονου, ασφαλούς πλαισίου για την αξιοποίηση των δεδομένων υγείας, αποτελεί κυρίαρχη προτεραιότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ο κανονισμός για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Δεδομένων Υγείας (European Health Data Space) αναμένεται να ψηφιστεί εντός του 2023 και θα ρυθμίζει το σύνολο των θεμάτων που αφορούν στις υποδομές και τις διαδικασίες για τη συλλογή, την επεξεργασία και την ασφαλή διάθεση των δεδομένων υγείας. Η Ελλάδα επιδιώκει να συμμετέχει ενεργά στις ευρωπαϊκές διεργασίες και επεξεργάζεται τον ορισμό ενός Φορέα υπεύθυνου για τη συγκέντρωση των δεδομένων από πολλαπλές πηγές, την ασφαλή επεξεργασία τους και τελικά τη διάθεσή τους στους ενδιαφερόμενους, εφόσον πληρούνται αυστηρά καθορισμένες προϋποθέσεις.

Η μεταρρύθμιση του Συστήματος Υγείας μέσω του Ψηφιακού Μετασχηματισμού είναι μια τεράστια πρόκληση που ασφαλώς δεν ολοκληρώνεται μέσα στα επόμενα 3 χρόνια που θα υπάρχει το Ταμείο Ανάκαμψης. Για την ακρίβεια δεν ολοκληρώνεται ποτέ, είναι μια συνεχής, δυναμική και δαπανηρή διαδικασία που αποδίδει σταδιακά καρπούς και συγχρόνως θέτει νέους στόχους. Απαιτεί τεχνογνωσία, πολιτική βούληση, πνεύμα συνεργασίας και πολύ σκληρή δουλειά από όλους, ξεκινώντας από την εκάστοτε ηγεσία των Υπουργείων Υγείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης και φτάνοντας μέχρι τον απλό εργαζόμενο στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Έχουμε κάνει μόλις τα πρώτα βήματα και έχουμε κερδίσει την εμπιστοσύνη του πολίτη, ο οποίος θα είναι και το στήριγμα μας στον μακρύ και δύσκολο δρόμο που έχουμε μπροστά μας να διανύσουμε.

Δείτε εδώ το αφιέρωμα του CNN Greece «Η Υγεία στην επόμενη ημέρα»