Παπαδημητρίου (ΣΦΕΕ): Θέμα χρόνου η Ελλάδα να «κλείσει την πόρτα» σε καινοτόμες θεραπείες
«Θέμα χρόνου είναι η χώρα μας να κλείσει την πόρτα σε νέες καινοτόμες θεραπείες, στερώντας τες από τους ασθενείς και τη δημόσια υγεία, ενώ ας ελπίσουμε να μην κινδυνεύσουν και άλλα φάρμακα, με αποσύρσεις.
Και αυτό, διότι στη φαρμακευτική πολιτική διανύουμε μια περίοδο παρατεταμένης απραξίας αφού τα δυο βασικά ζητήματα που αφορούν στην πορεία της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης δεν φαίνεται να απασχολούν την κυβέρνηση: Η συνεχής υποχρηματοδότηση της δαπάνης και ο πλημμελής έλεγχος των πρακτικών συνταγογράφησης. Είναι προφανές πως το φάρμακο δεν αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για το Υπουργείο Υγείας και την Κυβέρνηση».
Η σκληρή αυτή κριτική για την πορεία της φαρμακευτικής πολιτικής, προέρχεται από τον πρόεδρο του ΣΦΕΕ – Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος- κ. Ολύμπιο Παπαδημητρίου, ο οποίος δεν έχει μάθει να χαϊδεύει τα αυτιά των συνομιλητών του εδώ και χρόνια. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, στην συνέντευξη στο αφιέρωμα «Η Υγεία στην επόμενη ημέρα» ΥΓΕΙΑ του CNN Greece, «αντί η Κυβέρνηση να θέσει ως προτεραιότητα, την συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης με όρους πραγματικής κατανάλωσης και ζήτησης ή την ορθολογική χρηματοδότηση της δημόσιας δαπάνης, ασχολείται με την ανακατανομή των υπερβάσεων μεταξύ των εταιρειών, προχωρώντας σε κατάτμηση της δημόσιας δαπάνης με λογιστικούς όρους, δημιουργώντας ευνοούμενους και αδικούμενους. Θα πρέπει να γίνει επαναπροσδιορισμός της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης βάσει των πραγματικών αναγκών του πληθυσμού και των δημογραφικών στοιχείων. Άλλωστε αυτό έχει συμβεί σε όλες τις χώρες στη μετά πανδημίας εποχή», όπως σημειώνει.
Στην συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Παπαδημητρίου, επισημαίνει ακόμη, πώς «είναι παράλογο, όλα τα τελευταία χρόνια να εντάσσονται και νέα φάρμακα στην αποζημίωση, χωρίς να καθορίζονται πρόσθετα κονδύλια», αναφέρεται στο στην ανάγκη δημιουργίας του «Ταμείου Καινοτομίας» για την κάλυψη νέων φαρμάκων ή τεχνολογιών υγείας, καθώς και στην μεγάλη πρόκληση, που είναι η έγκαιρη αξιολόγηση και εισαγωγή φαρμάκων.
Για το περιβόητο clawback, τονίζει ότι το πρόβλημα είναι τεράστιο, διότι αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Ως μηχανισμός, το clawback υπάρχει σε 13 χώρες, αλλά μόνο στην Ελλάδα είναι τόσο μεγάλο.
Ερωτηθείς για το καλύτερο και το χειρότερο σενάριο τα επόμενα χρόνια, ο συνομιλητής μας υπογραμμίζει πώς «το χειρότερο είναι να παραμείνει η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη σταθερή, να ‘παγώσει’, να γίνει εκ νέου ανακατανομή clawback και να αυξηθούν ακόμα περισσότερο οι επιστροφές. Το καλύτερο σενάριο αφορά στη σταδιακή χρηματοδότηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης και στη μείωση φυσικά του clawback».
Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Η απραξία της κυβέρνησης και η άδικη υπερφορολόγηση
Κ. Παπαδημητρίου, για ακόμη μία φορά βλέπουμε ότι το φάρμακο και ο κλάδος, βρίσκονται σε μία εκρηκτική- για να μην πω εμπόλεμη- κατάσταση με την κυβέρνηση, η οποία όπως έχετε τονίσει πολλαπλώς, δεν κατανοεί τις ανάγκες των ασθενών. Ο προϋπολογισμός της δαπάνης δεν φαίνεται να είναι ικανοποιητικός, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σχεδόν ακάλυπτοι οι ασθενείς και να απειλείται η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Που βρισκόμαστε και πώς θα χαρακτηρίζατε την περίοδο αυτή;
Όσον αφορά στην φαρμακευτική πολιτική διανύουμε μια περίοδο παρατεταμένης απραξίας αφού τα δυο βασικά ζητήματα που αφορούν στην πορεία της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης δεν φαίνεται να απασχολούν την κυβέρνηση: Η συνεχής υποχρηματοδότηση της δαπάνης και ο πλημμελής έλεγχος των πρακτικών συνταγογράφησης. Αφενός η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη παραμένει σταθερή τα τελευταία 9 χρόνια και δεν επαρκεί να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού της χώρας μας. Αφετέρου ο έλεγχος της ζήτησης παραμένει μια θεωρητική έννοια, οπότε η υπέρβαση της δαπάνης αυξάνει υπέρογκα και την επωμίζονται αφενός οι φαρμακευτικές εταιρείες μέσω της υποχρεωτικής και -επιτρέψτε μου- άδικης υπερφορολόγησής τους (clawback και rebates) και αφετέρου οι ασθενείς με την αυξημένη συμμετοχή τους.
Αντί λοιπόν η Κυβέρνηση να θέσει ως προτεραιότητα, την συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης με όρους πραγματικής κατανάλωσης και ζήτησης ή την ορθολογική χρηματοδότηση της δημόσιας δαπάνης, ασχολείται με την ανακατανομή των υπερβάσεων μεταξύ των εταιρειών, προχωρώντας σε κατάτμηση της δημόσιας δαπάνης με λογιστικούς όρους, δημιουργώντας ευνοούμενους και αδικούμενους.
Είναι προφανές πως το φάρμακο δεν αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για το Υπουργείο Υγείας και την Κυβέρνηση. Το Υπουργείο Υγείας θεωρεί τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις αποκλειστικά υπεύθυνες για την ανοδική πορεία της φαρμακευτικής δαπάνης και δεν βλέπει την ανάγκη αναπροσαρμογής της συνεισφοράς του δημοσίου σε αυτήν, με αποτέλεσμα να καταλογίζει ολοένα και μεγαλύτερες υποχρεωτικές επιστροφές στις επιχειρήσεις, επιστροφές που ξεπερνούν κατά περίπτωση το 70% των πωλήσεών τους. Δυστυχώς είναι θέμα χρόνου αυτή η κατάσταση να κλείσει την πόρτα στις νέες θεραπείες στην Ελλάδα, στερώντας τες από τους ασθενείς. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα συμβούν και αποσύρσεις υπαρχόντων φαρμάκων… Δεν αντιλαμβάνεται η Κυβέρνηση ότι οι Έλληνες ασθενείς πρέπει να έχουν πρόσβαση στην καινοτομία και να απολαμβάνουν το όφελος νέων θεραπειών;
Το δυσθεώρητο πρόβλημα του clawback
Ποια η άποψή σας για τα νέα όρια των δύο προϋπολογισμών που έθεσε η ηγεσία του υπουργείου Υγείας; Μεγάλη μερίδα της φαρμακοβιομηχανίας αντιδρά ήδη, θεωρώντας ότι μπαίνει φρένο στις επενδύσεις. Ασπάζεστε την άποψη ότι όποιος προκαλεί τη φαρμακευτική δαπάνη πρέπει να επιβαρύνεται ανάλογα;
Το πρόβλημα είναι το τεράστιο σε όγκο clawback που αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Σαν μηχανισμός το clawback υπάρχει σε 13 χώρες, αλλά μόνο στην Ελλάδα είναι τόσο μεγάλο. Και εφόσον δεν μειώνεται, οποιαδήποτε ανακατανομή του δημιουργεί πρόβλημα. Η ανακατανομή του όμως δεν έχει καμία σχέση με τον περιορισμό του μεγέθους του, απλά μεταφέρει βάρος από τις πλάτες κάποιων στις πλάτες κάποιων άλλων, με μάλλον αδιαφανή κριτήρια. Με αυτόν τον τρόπο η βιωσιμότητα του συστήματος υγείας και η πρόσβαση των ασθενών στα μελλοντικά καινοτόμα ή ακόμη και σε παρόντα φάρμακα, τίθεται εν αμφιβόλω.
Να αυξηθεί ο προϋπολογισμός στη μετά COVID εποχή
Είναι γεγονός ότι η πανδημία δημιούργησε νέες αυξημένες ανάγκες, φαρμακευτικές και ιατρικές όσον αφορά στη νοσηλεία και στην περίθαλψη των ασθενών, που είτε νόσησαν είτε υποφέρουν από το σύνδρομο long COVID. Με τι ύψους προϋπολογισμό θα ήσασταν ευχαριστημένοι και θα νοιώθατε πιο δικαιωμένοι, μιλώντας πάντα από την πλευρά των ασθενών και όχι μόνο των εταιρειών;
H συνολική δημόσια δαπάνη για φάρμακα ακόμη και στην post COVID εποχή κινείται στα ίδια επίπεδα που βρίσκεται και τα τελευταία 10 χρόνια, λίγο πιο πάνω από 2,5 δις ευρώ, όταν οι ανάγκες οι πραγματικές αυξάνονται φέτος συνολικά με ποσοστό 8%, στα ιδιωτικά φαρμακεία με 6,3% (στοιχεία IQVIA) και στα Νοσοκομεία με 12,5% φέτος έναντι πέρσι. Αυτό που δεν αυξάνεται είναι η συνεισφορά του δημοσίου σε αυτήν! Θα πρέπει να γίνει επαναπροσδιορισμός της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης βάσει των πραγματικών αναγκών του πληθυσμού και λαμβάνοντας υπόψη τις αυξημένες ανάγκες λόγω των δημογραφικών στοιχείων και των νέων δεδομένων (γηράσκων πληθυσμός, αύξηση χρονίως νοσούντων, long COVID περιστατικά κοκ). Άλλωστε, μετά την πανδημία της COVID-19 όλες οι χώρες αυξάνουν τους προϋπολογισμούς τους για την υγεία και το φάρμακο και το ίδιο πρέπει να κάνει και η Ελλάδα.
Το Ταμείο Καινοτομίας και η πρόκληση της έγκαιρης αξιολόγησης φαρμάκων
Κ. πρόεδρε, όπως αναφέρει η Nathalie Moll, Γενική Διευθύντρια EFPIA στην πρόσφατη έκθεση ανασκόπησης του φαρμακευτικού pipeline 2022, η καινοτομία έχει νόημα μόνο αν φθάνει στους ασθενείς. Μετά από χρόνια έρευνας και ανάπτυξης, οι εταιρείες θέλουν τα φάρμακά τους να βοηθούν τους ανθρώπους όσο το δυνατό νωρίτερα. Εκτιμάτε ωστόσο ότι με μία ελλειμματική φαρμακευτική δαπάνη και με τις υπέρογκες επιστροφές που καλείστε να πληρώσετε, απειλείται η πρόσβαση των ασθενών στην καινοτομία; Από τα 8.000 φάρμακα που βρίσκονται σε ανάπτυξη αυτή την στιγμή σε όλη την Ευρώπη, εκτιμάτε ότι οι ασθενείς και δη οι Έλληνες θα μπορέσουν να έχουν άμεση πρόσβαση στις θεραπείες αυτές;
Η φαρμακευτική καινοτομία θα εκφράζεται στο μέλλον, ήδη έχει ξεκινήσει σε κάποιο βαθμό, με γονιδιακές θεραπείες και προσωποποιημένες θεραπείες, οι οποίες θα αποτελέσουν πρόκληση για όλα τα συστήματα υγείας. Ποιοι θα είναι οι οικονομικοί πόροι που θα διαθέσει η πολιτεία για να την προσφέρει στους πάσχοντες; Πρέπει να βρεθεί λύση για επαρκή χρηματοδότηση. Είναι παράλογο, όλα τα τελευταία χρόνια, να εντάσσονται και νέα φάρμακα στην αποζημίωση, χωρίς να καθορίζονται πρόσθετα κονδύλια. Έχουμε κατ’ επανάληψη κάνει αναφορά στην ανάγκη δημιουργίας «ταμείου καινοτομίας» για την κάλυψη νέων φαρμάκων ή τεχνολογιών υγείας.
Επιπλέον, μεγάλη πρόκληση είναι η έγκαιρη αξιολόγηση και εισαγωγή φαρμάκων. Αναφορικά στην αξιολόγηση της καινοτομίας θα πρέπει να αξιοποιηθεί το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (EUnetHTA).
Επιδίωξη των φαρμακευτικών εταιρειών είναι η κατά το δυνατόν πρώιμη πρόσβαση των ασθενών στα νέα φάρμακα μετά την ολοκλήρωση του πλάνου κλινικής ανάπτυξής τους. Ως Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των Φαρμακευτικών Βιομηχανιών (EFPIA) έχουμε δεσμευθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι θα καταθέσουμε αίτημα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες για τιμολόγηση και αποζημίωση των καινούριων φαρμάκων το πολύ μέσα σε δύο (2) χρόνια από την κεντρική έγκριση (ΕΜΑ), με την προϋπόθεση βέβαια ότι το επιτρέπει η νομοθεσία των κρατών μελών.
Πώς βλέπετε τέλος την επόμενη 5ετία τον φαρμακευτικό κλάδο αλλά και τη δημόσια υγεία στη χώρα μας, κυρίως μετά την υλοποίηση των 53 σημαντικών επενδυτικών σχεδίων- ενταγμένων στο Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης- από την πλευρά των εγχώριων φαρμακευτικών επιχειρήσεων;
Η τοπική παραγωγή πιθανότατα θα ενισχυθεί. Επίσης, η Ευρώπη θα μειώσει την εξάρτησή της από άλλες χώρες (π.χ. Κίνα, Ινδία) σε πρώτες ύλες και δραστικές ουσίες φαρμάκων.
Στο Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης έχει προβλεφθεί συνολικά 1,5 δισ. ευρώ για την Υγεία που περιλαμβάνει 278 εκατ. ευρώ για ψηφιακές αναβαθμίσεις στα Νοσοκομεία, ενώ πάνω από 317 εκατ. ευρώ θα δαπανηθούν για αναβαθμίσεις στα Νοσοκομεία και 271 εκατ. για την Πρωτοβάθμια περίθαλψη. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός στο χώρο της υγείας και ειδικότερα του φαρμάκου είναι πολυαναμενόμενος και απόλυτα απαραίτητος. Ειδικά έχουμε υψηλές προσδοκίες για τα έργα ψηφιοποίησης και πρωτοβάθμιας περίθαλψης, καθώς αναμένουμε ότι θα βελτιώσουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα και τον έλεγχο της δαπάνης. Φοβάμαι όμως πως δεν κινούμαστε με ικανοποιητική ταχύτητα και ο χρόνος εξαντλείται…
Τα δύο σενάρια για το μέλλον των ασθενών και του φαρμάκου
Ποιο είναι το καλύτερο και ποιο το χειρότερο σενάριο το επόμενο διάστημα για την πορεία της δημόσιας υγείας, την πορεία των ασθενών και το μέλλον των επιχειρήσεων;
Το χειρότερο σενάριο είναι να παραμείνει η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη σταθερή, να «παγώσει», να γίνει εκ νέου ανακατανομή clawback και να αυξηθούν ακόμα περισσότερο οι επιστροφές. Το σενάριο αυτό το απευχόμαστε, γιατί θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε απειλή των ασθενών στην πρόσβαση στην καινοτομία και στη μείωση των επενδύσεων των εταιρειών, που συνεπάγεται και τη μείωση της απασχόλησης.
Το καλύτερο σενάριο είναι να γίνει σταδιακή χρηματοδότηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης βάσει των πραγματικών αναγκών των Ελλήνων ασθενών, να μειωθεί το clawback, μέσω του ελέγχου της ζήτησης, να γίνουν πιο δίκαιες και με βάση την αξία διαπραγματεύσεις, να αναγνωριστεί η καινοτομία και να θεσπιστεί ειδικό κονδύλι για τα νέα φάρμακα. Με αυτό το σενάριο θα ανακτηθεί η εμπιστοσύνη στην αγορά, θα εδραιωθεί η προβλεψιμότητα, θα ενισχυθούν οι επενδύσεις και η απασχόληση και το κυριότερο θα διασφαλιστεί η πρόσβαση των ασθενών στα νέα φάρμακα, όπως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.