Ζωή Ράπτη στο CNN Greece: Προωθούμε την ευημερία για να έχουμε βιώσιμες, ανθεκτικές κοινωνίες

Η προώθηση της κοινωνικής ευημερίας συμβάλλει στη δημιουργία ενεργών, ανθεκτικών και βιώσιμων κοινωνιών σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, γι’ αυτό, άλλωστε, η Ψυχική Υγεία τέθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ένας από τους τέσσερις πυλώνες της πολιτικής του για την περίοδο 2020-2025, επισημαίνει η υφυπουργός εμφατικά.

Στην συνέντευξη που ακολουθεί, η κυρία Ράπτη αναφέρεται στα «απόνερα» της πανδημίας, όπως γυναικοκτονίες, κακοποιητικές συμπεριφορές, ενδοοικογενειακή βία, αλλά και στο στίγμα της ψυχικής νόσου, που η Ελλάδα παλεύει να διώξει.

«Να διώξουμε επιτέλους το στίγμα που συνοδεύει τις ψυχικές διαταραχές. Και όπως δεν ντρέπεται κάποιος να απευθυνθεί στον γιατρό του όταν έχει ένα πρόβλημα υγείας, έτσι δεν πρέπει να νιώθει κανείς άσχημα όταν έχει την ανάγκη ενός ψυχιάτρου ή ενός ψυχολόγου», τονίζει χαρακτηριστικά η υφυπουργός.

Αναφέρεται ακόμη στην ενίσχυση του υγειονομικού μας συστήματος με παιδοψυχολόγους αλλά και Παιδοψυχιατρικά τμήματα, αλλά και στη δημιουργία 104 νέων σύγχρονων κοινοτικών δομών Ψυχικής Υγείας σε ολόκληρη την Επικράτεια, όπως Κέντρα Ημέρας για παιδιά και εφήβους, τον ενήλικο πληθυσμό, τις οικογένειες, αλλά και Κέντρα Ημέρας για εργαζόμενους και μετανάστες, οικοτροφεία, και ξενώνες, Κινητές Μονάδες για παιδιά και εφήβους, ηλικιωμένους και φυσικά τον γενικό πληθυσμό.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη της Ζωής Ράπτη στο αφιέρωμα «Η Υγεία στην επόμενη ημέρα» του CNN Greece:

Κυρία υπουργέ, πριν από μερικές ημέρες, τιμήθηκε σε όλο τον κόσμο, η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνετε στην επιστημονική κοινότητα, αλλά και στην κοινωνία την εποχή αυτή, με τις πολλαπλές κρίσεις και υγειονομικές προκλήσεις;

Το φετινό σύνθημα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας ήταν «Να κάνουμε την Ψυχική Υγεία και Ευεξία για όλους Παγκόσμια Προτεραιότητα».

Αυτό είναι και το μήνυμα που στέλνουμε στην κοινωνία. Είναι η κατάλληλη στιγμή να επιδιώξουμε την ολιστική ευεξία και ευημερία, τόσο σε ατομικό, όσο και σε και συλλογικό επίπεδο.

Το δώρο της ζωής είναι μοναδικό, είναι ανεπανάληπτο και οφείλει ο καθένας μας να το προστατεύει και να το φροντίζει. Η ευεξία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη.

Παράλληλα, η προώθηση της κοινωνικής ευημερίας συμβάλλει στη δημιουργία ενεργών, ανθεκτικών και βιώσιμων κοινωνιών σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Η πανδημία και ο πρόσφατος βάναυσος πόλεμος στην περιοχή μας ανέτρεψαν κάθε ατζέντα, αναδιαμόρφωσαν τις κοινωνικές συμπεριφορές, διατάραξαν τα συστήματα υγείας παγκοσμίως.

Όλες οι ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού μας επηρεάστηκαν ανεξαιρέτως. Και δυστυχώς δεν έχουμε τελειώσει με τις σοβαρές επιπτώσεις της πανδημίας στην Ψυχική Υγεία.

Η κρίση αυτή ωστόσο, μας έδωσε τη δυνατότητα, παγκοσμίως, να επαναπροσδιορίσουμε τη σημασία του αγαθού της υγείας, η οποία καταλάβαμε, περισσότερο από ποτέ, πόσο πολύτιμη είναι.

Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν υπάρχει υγεία χωρίς την Ψυχική Υγεία. Για αυτό, άλλωστε, η Ψυχική Υγεία τέθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ένας από τους τέσσερις πυλώνες της πολιτικής του για την περίοδο 2020-2025.

Αυτό σημαίνει πως καλούμαστε να ενισχύσουμε την καλή μας Ψυχική Υγεία, να καλλιεργήσουμε και να αναδείξουμε τις υγιείς πλευρές του εαυτού μας.

Γιατί, όταν αισθανόμαστε ψυχικά καλά, μπορούμε να συνειδητοποιούμε τις ικανότητές μας, να εργαζόμαστε παραγωγικά, να απολαμβάνουμε τον ελεύθερο χρόνο μας, και να συνεισφέρουμε ενεργά στις κοινότητές μας. Σε αυτή τη βάση, η προαγωγή της ψυχικής υγείας αποτελεί ζωτικό μέλημα της Πολιτείας μας.

Η πανδημία του COVID-19, ανέδειξε μία δεύτερη πανδημία, αυτή της ψυχικής υγείας, με πολλές αυτοκτονίες, γυναικοκτονίες, ενδοοικογενειακή βία, κακοποιητικές συμπεριφορές. Πώς μπορεί όλο αυτό το τσουνάμι να μαζευτεί, πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε τα οχυρά εκείνα, ώστε να προστατεύσουμε τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τους ευάλωτους, όπως μητέρες, βρέφη, παιδιά και ηλικιωμένους; Και κυρίως, με ποιο τρόπο οι ψυχικά ασθενείς μπορούν να βρουν ιατρική και προνοιακή υποστήριξη, ενθάρρυνση αλλά και θεραπεία, εγκαίρως;

Στην περίοδο της πανδημίας, η καθημερινότητά μας άλλαξε ραγδαία και επηρεάστηκε η ζωή όλων των πληθυσμιακών ομάδων, ανεξαιρέτως. Οι πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώσαμε με τα lockdown και τα περιοριστικά μέτρα δεν άφησαν κανέναν αλώβητο.

Στη χώρα μας, ο Πρωθυπουργός διέβλεψε από τα πολύ αρχικά στάδια της πανδημίας την ανάγκη βελτίωσης της ανθεκτικότητας του γενικού πληθυσμού και των ευάλωτων ομάδων και δημιούργησε άμεσα ειδικό χαρτοφυλάκιο για την Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις.

Αυτά τα δύο χρόνια, καταφέραμε να ενισχύσουμε το ΕΣΥ σε υποδομές και προσωπικό, αυξάνοντας τη χρηματοδότηση, να νομοθετήσουμε καινοτόμες υπηρεσίες και να δημιουργήσουμε νέες δομές και προγράμματα που απαντούν στις νέες αναδυόμενες ανάγκες μας.

Ενισχύσαμε άμεσα το ΕΣΥ με μόνιμους και επίκουρους ψυχιάτρους και παιδοψυχιάτρους. Νομοθετήσαμε 215 θέσεις ειδικευόμενων νοσηλευτών ψυχικής υγείας.

Εντάξαμε στο Ταμείο Ανάκαμψης τη χρηματοδότηση νέων δομών και υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε όλη τη χώρα, με προτάσεις συνολικού ύψους 55 εκατ. ευρώ. Έτσι, σήμερα, δημιουργούμε 104 νέες σύγχρονες κοινοτικές δομές Ψυχικής Υγείας σε ολόκληρη την Επικράτεια, όπως Κέντρα Ημέρας για παιδιά και εφήβους, τον ενήλικο πληθυσμό, τις οικογένειες, αλλά και Κέντρα Ημέρας για εργαζόμενους και μετανάστες. Επίσης, οικοτροφεία, και ξενώνες, Κινητές Μονάδες για παιδιά και εφήβους, ηλικιωμένους και φυσικά τον γενικό πληθυσμό.

Στο σχεδιασμό μας έχουμε μεριμνήσει ειδικά για τον αυτισμό, την άνοια και το Αλτσχάιμερ, τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, το εργασιακό Burnout, την ενδοοικογενειακή βία και την κακοποίηση.

Ήδη από την έναρξη της πανδημίας, λειτουργούμε την 24ωρη, δωρεάν Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης 10306, που έως σήμερα έχει λάβει πάνω από 480.000 κλήσεις και παρέχει ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους συμπολίτες μας που το έχουν ανάγκη.

Για την υποστήριξη των παιδιών και των εφήβων τους, παράλληλα με τις νέες δομές, αναπτύσσουμε και εξειδικευμένες δράσεις και υπηρεσίες.

Νομοθετήσαμε για πρώτη φορά και δημιουργούμε 8 Κέντρα Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση, καθώς 3.500 κάθε έτος νέοι διαγιγνώσκονται με ψυχωσικές διαταραχές.

Ενισχύσαμε το ΕΣΥ με νέες κλίνες στα Παιδοψυχιατρικά Τμήματα των Νοσοκομείων μας με ίδιους πόρους, αλλά και δωρεές για να αντιμετωπίσουμε νέες ανάγκες

Αναπτύσσουμε Προγράμματα Ψυχογηριατρικής Υποστήριξης, σε συνεργασία με το Αιγινήτειο Νοσοκομείο, με Κινητές Μονάδες, σε απομακρυσμένες νησιωτικές και ακριτικές περιοχές της χώρας.

Επίσης, αναπτύσσουμε Δίκτυο Τηλεψυχιατρικής, ξεκινώντας από το Καστελόριζο και τη Σύμη, και συνεχίζουμε σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, ενώ ήδη, λειτουργούμε Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής και Τηλεψυχιατρικής στη 2η Υγειονομική μας Περιφέρεια Πειραιώς και Νήσων.

Από την μέχρι σήμερα εμπειρία σας, θεωρείτε ότι οι ψυχικά ασθενείς, είναι σε θέση να μιλήσουν και να αναζητήσουν λύσεις και βοήθεια; Ή συνεχίζει να επικρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη το περιβόητο στίγμα;

Αυτό το οποίο σίγουρα πρέπει να κάνουμε είναι να ενθαρρύνουμε όλους να ζητούν βοήθεια όταν αισθάνονται ότι βρίσκονται σε κάποιο αδιέξοδο. Να διώξουμε επιτέλους το στίγμα που συνοδεύει τις ψυχικές διαταραχές. Και όπως δεν ντρέπεται κάποιος να απευθυνθεί στον γιατρό του όταν έχει ένα πρόβλημα υγείας, έτσι δεν πρέπει να νιώθει κανείς άσχημα όταν έχει την ανάγκη ενός ψυχιάτρου ή ενός ψυχολόγου.

Στόχος μας είναι να αλλάξουμε αυτή την νοοτροπία και στάση ζωής απέναντι στους ψυχικά ασθενείς με την ενημέρωση και την κατανόηση του περιβάλλοντός μας. Με την προσφυγή στις συμβουλές και την βοήθεια των ειδικών επιστημόνων και των κρατικών δομών και υπηρεσιών, που είναι προσβάσιμες δωρεάν σε όλους. Με την αύξηση των επιπέδων αλληλεγγύης και κοινωνικής ευθύνης. Αυτά είναι τα όπλα μας στην καταπολέμηση του στίγματος της ψυχικής ασθένειας.

Στις 10 Οκτωβρίου 2022, στο Ζάππειο Μέγαρο, πραγματοποιήθηκε το 1ο Wellbeingr Φόρουμ για ζητήματα Ψυχικής Υγείας. Ποια τα διδάγματα που άφησε; Μιλήσατε επίσης για μία ολιστική αλλαγή του τρόπου ζωής, αλλά και για πολιτικές βιωσιμότητας. Πώς συνδέεται η καλή ψυχική υγεία με τη βιωσιμότητα του πλανήτη;

Όπως ανέφερε και ο Πρωθυπουργός κατά την ομιλία του στο συνέδριο αυτό, ο προβληματισμός μας θα πρέπει να είναι ευρύτερος στο πώς θα μπορέσουμε να διαμορφώσουμε τις συνθήκες της ζωής μας, εγκαθιστώντας έναν νέο, έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, με περισσότερο σεβασμό για το περιβάλλον, με περισσότερο σεβασμό για την ίδια τη φύση του ανθρώπου, από την οποία συχνά απομακρυνόμαστε.

Με την κλιματική αλλαγή να τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα και τις επιπτώσεις της καθημερινά να είναι παραπάνω από ορατές, έχουμε ζήσει και στη χώρα μας ακραία φυσικά φαινόμενα.

Στις φυσικές καταστροφές που μας ταλαιπώρησαν, πλημμύρες, πυρκαγιές και σεισμοί στην Αττική, την Ελασσόνα, την Εύβοια και την Κρήτη, παρείχαμε άμεση και επί τόπου ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους πληγέντες, με κινητά κλιμάκια επαγγελματιών ψυχικής υγείας, σε στενή συνεργασία με τα Τοπικά Κέντρα Υγείας και τις κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων.

Όσον αφορά στο σημαντικότερο δίδαγμα που μας άφησε το συνέδριο, αυτό είναι ότι πρέπει να προσδώσουμε ιδιαίτερη αξία στην Ψυχική Υγεία ως άτομα, κοινότητες και κυβερνήσεις.

Οραματιζόμαστε έναν κόσμο όπου η ψυχική υγεία εκτιμάται και προστατεύεται, με ίση πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, με μηδενική ανοχή στο στίγμα και τις διακρίσεις.

Γι’ αυτό προχωράμε όλοι μαζί προς την επόμενη ημέρα που θα είναι χτισμένη σε γερά θεμέλια, μια μέρα πιο ελπιδοφόρα, μια ημέρα πιο «φωτεινή».

Όταν εμείς είμαστε καλά μπορούμε να βοηθήσουμε το περιβάλλον μας, να ομορφύνουμε τον κόσμο γύρω μας και να σταθούμε αλληλέγγυοι για μην αφήσουμε κανέναν μόνο του, να μην αφήσουμε κανένα πίσω.

Δείτε εδώ το αφιέρωμα του CNN Greece «Η Υγεία στην επόμενη ημέρα»