Η απάντηση στην ενδοσχολική βία και τον εκφοβισμό: «Μίλα Τώρα!»
Bullying ή «ενδοσχολική βία και εκφοβισμός», σε μια προσπάθεια απόδοσης στα ελληνικά. Ένα φαινόμενο που ταλαιπωρεί ιδιαίτερα τα παιδιά, απασχολεί και προβληματίζει την εκπαιδευτική κοινότητα ενώ φοβίζει, τρομάζει τους γονείς και τους κηδεμόνες.
Γράφει ο Στέφανος Αλεβίζος*
Ένα φαινόμενο που είναι κυρίαρχο, τόσο στον δημόσιο όσο και στον επιστημονικό διάλογο, για πάνω από δύο δεκαετίες. Ανάμεσα σε γεγονότα διασυρμού παιδιών, απομόνωσης, ακραίων περιστατικών βίας γεννάται το ερώτημα «υπάρχει λύση;» ή είναι θέμα τύχης και απλώς κάποιος, κάποια θα παρακαλεί να μην συμβεί στον ίδιο, στην ίδια ή στο δικό του, στο δικό της παιδί;
Το bullying είναι ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας με σημαντικές συνέπειες και αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών, επιπτώσεις που τα συνοδεύουν και στη ζωή τους ως ενήλικες. Πέρα απο την καταγραφή και την ανάλυση των δεδομένων, το ζητούμενο είναι η πρόληψη και η αποτελεσματική διαχείριση των προβλημάτων στο σχολικό πλαίσιο.
«Το Χαμόγελο του Παιδιού» προεδρεύει του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Σχολικού Εκφοβισμού (European Anti-Bullying Network - EAN), το οποίο ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2014 με πρωτοβουλία του Οργανισμού. Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά του Σχολικού Εκφοβισμού, στο οποίο συμμετέχουν 21 φορείς-μέλη από 14 χώρες της ΕΕ, έχει ανακοινώσει μια σειρά από συστάσεις που πρέπει να ακολουθήσουν τα Κράτη Μέλη προς μια αποτελεσματική διαχείριση του φαινομένου και αυτές είναι:
- Λήψη νομοθετικών πρωτοβουλιών αλλά και κατευθύνσεων μέσω υπουργικών εγκυκλίων
- Υλοποίηση προγραμμάτων με διαπολιτισμική διάσταση
- Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα
- Ειρηνική Επίλυση Συγκρούσεων
- Σχολική Ολιστική Προσέγγιση
- Κοινωνική Ολιστική Προσέγγιση
- Έκδοση Εγχειριδίων και Κατευθύνσεων
- Έρευνα
- Αξιολόγηση Προγραμμάτων
- Δημιουργία Βάσης Δεδομένων
- Δικτύωση Φορέων
- Συνειδησιακή Αφύπνιση της Κοινότητα
Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Σχολικού Εκφοβισμού δημιουργήθηκε για τα Σχολεία το Ευρωπαϊκό Πρότυπο Πιστοποίησης κατά του Εκφοβισμού. Το Ευρωπαϊκό Πρότυπο Πιστοποίησης κατά του Εκφοβισμού είναι αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας κοινωνικών επιστημόνων από πολλές χώρες της Ευρώπης, μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Εκφοβισμού (European Antibullying Network - ΕΑΝ) και της EUROCERT, ενώ αποτελεί διεθνή καινοτομία για την αντιμετώπιση αυτού του πολύπλοκου φαινομένου. Το Πρότυπο κωδικοποιεί τις απαιτήσεις, τις οποίες θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη μία Οργανωμένη Δομή, να τις εντάσσει σε ένα Σύστημα Διαχείρισης, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη και στη διαμόρφωση ενός συνεκτικού πλαισίου αντιμετώπισης του εκφοβισμού. Το Πρότυπο, παρέχει τη δυνατότητα σε σχολεία ή άλλες Οργανωμένες Δομές τυπικής ή άτυπης εκπαίδευσης, εφόσον το εφαρμόσουν, να ζητήσουν την αξιολόγησή τους από το ΕΑΝ και την EUROCERT και να πιστοποιηθούν, έχοντας τη δυνατότητα μετά από αυτό, να χρησιμοποιούν το Ευρωπαϊκό Σήμα Πιστοποίησης κατά του Εκφοβισμού.
Παράλληλα, και τα ίδια τα παιδιά δίνουν τις δικές τους απαντήσεις για την πρόληψη και διαχείριση του φαινομένου. Οι μαθητές και οι μαθήτριες μέλη του Ευρωπαϊκού Εθελοντικού Μαθητικού Δικτύου “YouSmile” του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού», ανακοίνωσαν τις Προτάσεις και Θέσεις της Ομάδας Δικαιωμάτων των Παιδιών για την πρόληψη και αντιμετώπιση του Bullying στα σχολεία. Τα παιδιά προτείνουν:
- Βιωματικές συναντήσεις ειδικών με καθηγητές και γονείς
- Ομάδα παιδιών διαμεσολάβησης και ευαισθητοποίησης σε κάθε σχολείο
- Πανελλήνια μαθητικά συνέδρια ενάντια στο Bullying
- Παρουσία εξειδικευμένου ψυχολόγου σε κάθε σχολείο
- Προστασία ανωνυμίας μαθητών κατά την επίσκεψή τους στους Ψυχολόγους
- Online πλατφόρμα παραπόνων/καταγγελιών
- Υποχρεωτικές ημερίδες σε κάθε σχολείο
- Πιστοποίηση υλικών επικοινωνίας και «υποχρεωτική» προβολή τους
- Εκπαίδευση και επιμόρφωση καθηγητών
- Εξειδικευμένο δίκτυο εκπαιδευτικών πρόληψης και αντιμετώπισης θεμάτων εκφοβισμού.
Τέλος, και οι ίδιοι οι γονείς που αντιλαμβάνονται περιστατικά εκφοβισμού είναι σημαντικό:
- Να διαχειριστούν με ψυχραιμία την πληροφορία που τους δίνεται και να είναι καλά ενημερωμένοι για την έννοια του εκφοβισμού
- Να προσπαθήσουν να μάθουν όσα περισσότερα στοιχεία γίνεται
- Να εξηγήσουν στο παιδί ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιες όχι. Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους και να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων
- Να θέσουν όρια στις αντιδράσεις των παιδιών. Τα όρια βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν τους κανόνες, καλλιεργούν την υπευθυνότητα, βοηθούν την αναγνώριση των δυνατοτήτων τους, εξασφαλίζουν τη σωματική και ψυχική ασφάλεια, ενισχύουν την αυτοπεποίθηση και την ανεξαρτησία
- Να συζητήσουν για την ενσυναίσθηση, την ηθική, τον σεβασμό και τη διαφορετικότητα και ότι αυτά υπάρχουν τόσο στην πραγματική, όσο και στην εικονική διάσταση.
Είναι σημαντικό να μιλούν όλοι και όλες γι’ αυτά τα φαινόμενα. Όταν ένα πρόβλημα, μια δυσκολία είναι στο φως τότε μπορείς να δεις καλύτερα τις λύσεις. Η βασική συμβουλή πρέπει να είναι πάντα το ΜΙΛΑ ΤΩΡΑ. «Το Χαμόγελο του Παιδιού» και το «YouSmile», το Ευρωπαϊκό Εθελοντικό Δίκτυο Μαθητών και Μαθητριών του Οργανισμού με τη συνεργασία του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Σχολικού Εκφοβισμού (E.A.N) υλοποιεί την πανελλαδική, ετήσια εκστρατεία “Μίλα Τώρα”. Η εκστρατεία εστιάζει στην ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση ενάντια στο φαινόμενο της Ενδοσχολικής Βίας και τον Εκφοβισμό / Bullying.
Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111» ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας ή να στείλετε μήνυμα στην εφαρμογή CHAT 1056.
*Στέφανος Αλεβίζος
Ψυχολόγος (M.Ed, PhDc)
Εθνικό Κέντρο Για Τις Εξαφανίσεις Και Τα Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης