Ζωή Ράπτη - Ψυχική Υγεία: Μηδενική ανοχή στο στίγμα και στις διακρίσεις

Όπως τόνισε, η ευεξία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη και η προώθηση της κοινωνικής ευημερίας, συμβάλλει στη δημιουργία ενεργών, ανθεκτικών και βιώσιμων κοινωνιών σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Πρόσθεσε ότι είναι χρέος όλων να προσδοθεί ιδιαίτερη αξία στην ψυχική υγεία ως άτομα, κοινότητες και κυβερνήσεις. «Οραματιζόμαστε έναν κόσμο όπου η ψυχική υγεία εκτιμάται και προστατεύεται, με ίση πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, με μηδενική ανοχή στο στίγμα και τις διακρίσεις».

«Θέλω να υπογραμμίσω πόσο σημαντική είναι αυτή η εκδήλωση αφορά στο επίκαιρο θέμα της ευεξίας, γιατί η ψυχική υγεία και η ευεξία, συμβάλλουν σε αυτό που ορίζεται ως well-being, ως μια θετική κατάσταση της ύπαρξης μας» ξεκίνησε την ομιλία της η υφυπουργός και συνέχισε:

«Η ευεξία περιλαμβάνει την ποιότητα ζωής και την ικανότητα των ανθρώπων και των κοινωνιών να συνεισφέρουν στον κόσμο με μια αίσθηση νοήματος και σκοπού. Η πανδημία και ο πρόσφατος βάναυσος πόλεμος στην περιοχή μας ανέτρεψαν κάθε ατζέντα, αναδιαμόρφωσαν τις κοινωνικές συμπεριφορές, διατάραξαν τα συστήματα υγείας παγκοσμίως.

Όλες οι ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού μας επηρεάστηκαν ανεξαιρέτως, με το υγειονομικό προσωπικό να φτάνει στην εξουθένωση, καλούμενο να στηρίξει ολόκληρη την κοινωνία.

Η Κυβέρνησή μας, όμως, πρωτοστάτησε στην αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και η χώρα μας αναδείχθηκε ως παράδειγμα καλής πρακτικής στις προκλήσεις για τα συστήματα υγείας, που έθεσε η πανδημία.

Η κρίση αυτή μας έδωσε τη δυνατότητα, παγκοσμίως, να επαναπροσδιορίσουμε τη σημασία του αγαθού της υγείας, η οποία καταλάβαμε, περισσότερο από ποτέ, πόσο πολύτιμη είναι.

Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν υπάρχει υγεία χωρίς την ψυχική υγεία. Για αυτό, άλλωστε, η ψυχική υγεία τέθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ένας από τους τέσσερις πυλώνες της πολιτικής του για την περίοδο 2020-2025.

Το φετινό σύνθημα του ΠΟΥ για την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας είναι «Να κάνουμε την ψυχική υγεία και ευεξία για όλους παγκόσμια προτεραιότητα».

Είναι λοιπόν, η κατάλληλη στιγμή να επιδιώξουμε την ολιστική ευεξία και ευημερία, τόσο σε ατομικό, όσο και σε και συλλογικό επίπεδο.

Άλλωστε, η διασφάλιση της καλής υγείας και της ευημερίας για όλους, και η προώθηση της ψυχικής υγείας αποτελεί τον 3ο από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.

Αυτό σημαίνει πως καλούμαστε να ενισχύσουμε την καλή μας ψυχική υγεία, να καλλιεργήσουμε, και να αναδείξουμε τις υγιείς πλευρές του εαυτού μας. Γιατί όταν αισθανόμαστε ψυχικά καλά, μπορούμε να συνειδητοποιούμε τις ικανότητές μας, να εργαζόμαστε παραγωγικά, να απολαμβάνουμε τον ελεύθερο χρόνο μας, και να συνεισφέρουμε ενεργά στις κοινότητές μας.

Σε αυτή τη βάση, η προαγωγή της ψυχικής υγείας αποτελεί ζωτικό μέλημά της Πολιτείας μας.

Αναγνωρίζουμε, ότι το να εστιάσουμε στον Άνθρωπο καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας ζωής του, συμβάλλει στην ενίσχυση της υγείας και της ευημερίας όλων, μειώνει τις ανισότητες, και δημιουργεί ένα περιβάλλον που προάγει τους ευημερούντες και ανθεκτικούς πληθυσμούς.

Γι’ αυτό και οφείλουμε να διατηρούμε υγιές το αστικό, φυσικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και οικονομικό περιβάλλον».

Το χαρτοφυλάκιο ψυχικής υγείας & εξαρτήσεων – 2 χρόνια δράσης

Αναφερόμενη αναλυτικά στο ευρύ χαρτοφυλάκιο της ψυχικής υγείας, η κυρία Ράπτη επεσήμανε:

«Στην χώρα μας, οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας ήταν χρόνια υποχρηματοδοτούμενες.
Γι’ αυτό, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δημιούργησε ειδικό χαρτοφυλάκιο για την Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις, στο πλαίσιο ενίσχυσης της ψυχικής ανθεκτικότητας των πολιτών για την αντιμετώπιση της πανδημίας αλλά και μετά το πέρας αυτής. Αυτά τα δύο χρόνια, καταφέραμε ειδικότερα:

Α) να ενισχύσουμε το ΕΣΥ σε υποδομές και προσωπικό, αυξάνοντας τη χρηματοδότηση,

Β) να νομοθετήσουμε καινοτόμες υπηρεσίες, και

Γ) να δημιουργήσουμε νέες δομές και προγράμματα που απαντούν στις νέες αναδυόμενες ανάγκες μας.

Σύμφωνα με τις οδηγίες του Πρωθυπουργού μας, δώσαμε έμφαση στις ευάλωτες ομάδες, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους μας.

• Ενισχύσαμε άμεσα το ΕΣΎ με μόνιμους και επίκουρους Ψυχιάτρους, και παιδοψυχιάτρους.

• Νομοθετήσαμε 215 θέσεις ειδικευόμενων νοσηλευτών ψυχικής υγείας.

• Εντάξαμε στο Ταμείο Ανάκαμψης τη χρηματοδότηση νέων δομών και υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε όλη τη χώρα, με προτάσεις συνολικού ύψους 55 εκατ. ευρώ.
Έτσι σήμερα, δημιουργούμε 104 νέες σύγχρονες κοινοτικές δομές ψυχικής υγείας σε ολόκληρη την Επικράτεια, όπως Κέντρα Ημέρας για παιδιά και εφήβους, τον ενήλικο πληθυσμό, τις οικογένειες, αλλά και Κέντρα Ημέρας για εργαζόμενους, και μετανάστες.
Οικοτροφεία, και ξενώνες, Κινητές μονάδες για παιδιά και εφήβους, ηλικιωμένους, και φυσικά τον γενικό πληθυσμό.

Στο σχεδιασμό μας έχουμε μεριμνήσει ειδικά για τον αυτισμό, την άνοια και το Αλτσχάιμερ, τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, το εργασιακό Burnout, την ενδοοικογενειακή βία, και την κακοποίηση.

• Ήδη από την έναρξη της πανδημίας, λειτουργούμε την 24ωρη, δωρεάν Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης 10306, που έως σήμερα έχει λάβει πάνω από 450.000 κλήσεις.

• Είναι αλήθεια ότι παιδιά και οι έφηβοι αναδείχθηκαν ως μία από τις ομάδες που βίωσε τις πιο σοβαρές ψυχικές επιπτώσεις από την πανδημία.

Κέντρα για την ψύχωση και την ανορεξία

Για την υποστήριξη τους, παράλληλα με τις νέες δομές, αναπτύσσουμε και εξειδικευμένες δράσεις και υπηρεσίες.

• Νομοθετήσαμε για πρώτη φορά και δημιουργούμε 8 Κέντρα Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση, καθώς 3.500 κάθε έτος νέοι διαγιγνώσκονται με ψυχωσικές διαταραχές.

• Ενισχύσαμε το ΕΣΥ με νέες κλίνες στα Παιδοψυχιατρικά Τμήματα των Νοσοκομείων μας με ίδιους πόρους, αλλά και δωρεές για να αντιμετωπίσουμε νέες ανάγκες, όπως:

- Στο «ΚΑΡΑΜΑΝΔΑΝΕΙΟ» Νοσοκομείο Πάτρας,

- Στην Ψυχιατρική Κλινική Εφήβων στο Νοσοκομείο Νίκαιας – Δυτικής Αττικής «Αγία Βαρβάρα», και δημιουργήσαμε

- Την πρώτη Μονάδα Ψυχογενούς Ανορεξίας για εφήβους στο ΕΣΥ στο «Σισμανόγλειο».

- Επενδύσαμε σε διεθνείς συνεργασίες για να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας για τα παιδιά μας.

Για το λόγο αυτό, συνεργαζόμαστε με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), και το “Child Mind Institute” της Νέας Υόρκης, αξιοποιώντας σχετική δωρεά, για τη δημιουργία ολοκληρωμένου Εθνικού Δικτύου Αναφοράς για το παιδί, σε όλη την Επικράτεια.
Νομοθετήσαμε και λειτουργούμε άμεσα Κέντρα Ψυχικής Υγείας στα Πανεπιστήμιά μας για την ψυχολογική υποστήριξή τους, το πρώτο από τα οποία θα δημιουργηθεί στο ΠΑΔΑ.

• Μία άλλη ομάδα με μεγάλο ψυχικό κόστος από την πανδημία ήταν οι ηλικιωμένοι μας που βίωσαν απομόνωση, άγχος, μοναξιά, και κατάθλιψη.

Δομές για την άνοια & το αλτσχάιμερ

Για την υποστήριξη των ασθενών, αλλά και των οικογενειών τους, δημιουργούμε νέες δομές και προγράμματα για την άνοια και το αλτσχάιμερ σε όλη τη χώρα.
Εγκαινιάσαμε τη λειτουργία δύο Κέντρων Ημέρας στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης και στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου Κρήτης.

Αναπτύσσουμε Προγράμματα Ψυχογηριατρικής Υποστήριξης, σε συνεργασία με το Αιγινήτειο Νοσοκομείο, με Κινητές Μονάδες, σε απομακρυσμένες νησιωτικές και ακριτικές περιοχές της χώρας.

Η δύναμη των ψηφιακών εργαλείων

Εξάλλου, σε άλλο σημείο της ομιλίας της και αναφερόμενη στη δύναμη των ψηφιακών εργαλείων, η υφυπουργός τόνισε:

Η πανδημία επίσης, μας οδήγησε στη αύξηση χρήσης ψηφιακών εργαλείων, για την εξ αποστάσεως παροχή φροντίδας ψυχικής υγείας, τη συνταγογράφηση, και την έκδοση πιστοποιητικών.

Σήμερα, αναπτύσσουμε Δίκτυο Τηλεψυχιατρικής, ξεκινώντας από το Καστελόριζο και τη Σύμη, και συνεχίζουμε σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, ορεινές και νησιωτικής, ενώ ήδη, λειτουργούμε Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής και Τηλεψυχιατρικής στη 2η Υγειονομική μας Περιφέρεια Πειραιώς και Νήσων.

Μέσα στο 2022, δεχθήκαμε 1214 ραντεβού, εκ των οποίων 493 αφορούν παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες.

Για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των πολιτών στις μονάδες ψυχικής υγείας, δημιουργήσαμε ψηφιακό χάρτη υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ο οποίος είναι αναρτημένος στο site του Υπουργείου.

Ένα ακόμη δίδαγμα της πανδημίας ήταν η ενίσχυση της διασύνδεσης με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις υπηρεσίες των Δήμων.

Στις φυσικές καταστροφές που ταλαιπώρησαν τη χώρα μας, πλημμύρες, πυρκαγιές και σεισμοί στην Αττική, την Ελασσόνα, την Εύβοια και την Κρήτη, παρείχαμε άμεση και επί τόπου ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους πληγέντες, με κινητά κλιμάκια επαγγελματιών ψυχικής υγείας, σε στενή συνεργασία με τα Τοπικά Κέντρα Υγείας και τις κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων.

Τέλος, για να πλαισιώσουμε τους στόχους και τις πολιτικές μας, δημιουργήσαμε Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία, με ορίζοντα δεκαετίας, με έμφαση στη φωνή και τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών.

1 στις 3 χώρες με εθνική στρατηγική για τη ψυχική υγεία

Σύμφωνα με τον WHO Mental Health Atlas, μόνο μία στις τρεις χώρες της περιοχής της Ευρώπης έχει Εθνική Στρατηγική για την ψυχική υγεία που εναρμονίζεται με τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Κλείνοντας την παρέμβασή της, η υφυπουργός, πρόσθεσε:

«θέλω να τονίσω ότι η πανδημία ήταν αφορμή για να συνειδητοποιήσουμε, περισσότερο από ποτέ, ότι η επένδυση στις συνεργασίες μας ενδυναμώνει περισσότερο και αποτελεί τον ασφαλέστερο δρόμο για την έξοδο από αυτή την κρίση.

Σε εθνικό επίπεδο, η χώρα μας πρωτοπορεί καθώς Υπογράψαμε Μνημόνιο Συνεργασίας με το Υπουργείο Πολιτισμού για την ανάπτυξη προγραμμάτων ενίσχυσης της ψυχικής υγείας μέσω της τέχνης ως «θεραπευτικής», και την υιοθέτηση της «πολιτιστικής συνταγογράφησης».

Σε ίδιο πνεύμα, σε διεθνές επίπεδο, διοργανώσαμε πέρυσι στην Αθήνα, Σύνοδο Κορυφής, σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας Ευρώπης.

Μία Σύνοδο που οδήγησε στην υιοθέτηση της «Διακήρυξης των Αθηνών» από τα 53 κράτη μέλη του Π.Ο.Υ. Ευρώπης, με την οποία καλούνται τα κράτη να αναπτύξουν πολιτικές για την υποστήριξη και την προώθηση της ψυχικής υγείας, μέσα στα υπάρχοντα συστήματα υγείας προς όφελος της ευημερίας των πολιτών τους.

Στο πλαίσιο αυτό, πριν λίγους μήνες αργότερα εγκαινιάσαμε το νέο Γραφείο του ΠΟΥ στην Αθήνα για την Ποιότητα Φροντίδας και την Ασφάλεια των Ασθενών, παρουσία του ΠΘ μας και του Περιφερειακού Διευθυντή του ΠΟΥ Ευρώπης Dr. Hans Kluge. Ήδη μάλιστα, χρηματοδοτούμε νέο Πανευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Ποιότητα των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας των παιδιών και εφήβων, που θα συμβάλει ενεργά στη βελτίωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους σε όλη την Ευρώπη, με κέντρο αναφοράς τη χώρα μας.

Όπως τόνισε ο Περιφερειακός Διευθυντής του ΠΟΥ Ευρώπης Dr. Kluge στην 72η Σύνοδο του ΠΟΥ στο Ισραήλ,

«Σε αυτούς τους ταραχώδεις καιρούς με την πανδημία και τον πόλεμο που βιώνουμε, ας παραμείνουμε πιστοί στις Ευρωπαϊκές αξίες της αλληλεγγύης, και της ισότητας και της καθολικότητας.

Είναι χρέος μας να προσδώσουμε ιδιαίτερη αξία στην ψυχική υγεία ως άτομα, κοινότητες και κυβερνήσεις. Οραματιζόμαστε έναν κόσμο όπου η ψυχική υγεία εκτιμάται και προστατεύεται, με ίση πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, με μηδενική ανοχή στο στίγμα και τις διακρίσεις.

Γι’ αυτό προχωράμε όλοι μαζί προς την επόμενη ημέρα που θα είναι χτισμένη σε γερά θεμέλια, μια μέρα πιο ελπιδοφόρα, μια ημέρα πιο «φωτεινή».

Όταν εμείς είμαστε καλά μπορούμε να βοηθήσουμε το περιβάλλον μας, να ομορφύνουμε τον κόσμο γύρω μας και να σταθούμε αλληλέγγυοι για μην αφήσουμε κανέναν μόνο του, κανέναν πίσω».