Θρησκευτικά: Αντιδράσεις από τους Θεολόγους για την δυνατότητα απαλλαγής ορθόδοξων μαθητών

Η Πανελλήνια Ένωσης Θεολόγων, ζητά από το υπουργείο Παιδείας να μην εφαρμόσει την απαλλαγή και των ορθόδοξων μαθητών ενώ χαρακτηρίζει την εισήγηση ως αντισυνταγματική, λέγοντας πως «ουδείς έχει το δικαίωμα να διαστρεβλώνει ή να αλλοιώνει το γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος».

Συγκεκριμένα, η ανακοίνωση της Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων αναφέρει:

Τον Ιούλιο του 2022, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την υπ' αριθμ. 1478/2022 απόφασή της, ακύρωσε Κοινή Υπουργική Απόφαση(ΚΥΑ) του 2021, κατά το μέρος που προβλέπεται η απαλλαγή των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών, καθώς δεν προηγήθηκε της έκδοσης της ΚΥΑ η γνώμη της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα(ΑΠΔΠΧ) για αυτό το θέμα.

Μετά από αυτή την εξέλιξη και ύστερα από σχετικό αίτημα του Υπουργείου Παιδείας, η ΑΠΔΠΧ εκδίδει τη ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ 2/2022, σύμφωνα με την οποία προτείνει να δίνεται απαλλαγή στο Μάθημα των Θρησκευτικών, σε όλους τους αιτούντες, ακόμη και στους Ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές, με επίκληση απλώς και μόνον λόγων συνείδησης.

Με τη γνωμάτευση αυτή το Μάθημα των Θρησκευτικών χάνει την υποχρεωτικότητά του και, για πρώτη φορά στην ιστορία της Παιδείας της χώρας, μετατρέπεται από υποχρεωτικό σε προαιρετικό.

Η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων (ΠΕΘ), μετά από αυτήν την αυθαίρετη παρέμβαση της ΑΠΔΠΧ, θεωρεί ότι το Υπουργείο Παιδείας προφανώς και οφείλει να μην εφαρμόσει την ως άνω ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ, διότι:

α) Είναι αντισυνταγματική, καθώς, με τις συστάσεις που εμπεριέχονται σε αυτήν, καταλύονται ολοφάνερα οι πρόνοιες των άρθρων 3 και 16, παρ. 2 του Συντάγματος του Ελληνικού κράτους.

β) Έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με τις πρόσφατες σχετικές με το Μάθημα των Θρησκευτικών, Αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) όπως την 1479/2019, όπου ξεκάθαρα τονίζεται ότι η δήλωση απαλλαγής από το Μάθημα των Θρησκευτικών θα πρέπει να έχει το εξής περιεχόμενο: «Λόγοι θρησκευτικής συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή (μου ή του παιδιού μου) στο μάθημα των θρησκευτικών» η οποία και «δεν παραβιάζει τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 13 του Συντάγματος, εφ’ όσον γίνεται χάριν απαλλαγής των μαθητών αυτών από την, επιβαλλόμενη κατ’ αρχήν από το Σύνταγμα και το νόμο, υποχρέωση παρακολουθήσεως του μαθήματος αυτού».

Η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων επιτακτικά θέτει τα εξής ερωτήματα;

Είναι δυνατόν μια Ανεξάρτητη Αρχή να αποκτά, αφ΄ εαυτής, υπερέχουσα θέση του Ελληνικού Συντάγματος αλλά και του ΣτΕ και με τις αποφάσεις της να καταλύει τόσο το Σύνταγμα όσο και τις Αποφάσεις του ΣτΕ και του Υπουργείου Παιδείας;

Είναι δυνατόν οι υπόλοιποι θεσμικοί παράγοντες της Ελληνικής Πολιτείας να μένουν απαθείς και να αποδέχονται αδιαμαρτύρητα τέτοιες αυθαιρεσίες μιας Αρχής, οι οποίες σαφώς και εγκυμονούν κινδύνους για την εύρυθμη λειτουργία του Δημοκρατικού πολιτεύματος της χώρας;

Είναι δυνατόν να επιτρέπεται σε μια ευνομούμενη πολιτεία μια γνωμοδοτική αρχή να καθορίζει αυτή, αντίθετα από το Σύνταγμα και τους Νόμους, το περιεχόμενο της Ελληνικής Παιδείας και ποια Μαθήματα θα είναι υποχρεωτικά και ποια προαιρετικά;

Συνειδητοποιούμε, άραγε, πού οδηγούνται τα πράγματα, εάν έχει τη δυνατότητα μια Αρχή αποτελούμενη από 5-6 ανθρώπους, τόσο απλά και εύκολα, να αλλάζει το Σύνταγμα, τους Νόμους και να μην λαμβάνει υπόψη τις Αποφάσεις του ΣτΕ για ένα τόσο πολύ σπουδαίο θέμα του κράτους, όπως είναι η μορφή και το περιεχόμενο της Παιδείας; Που οδηγείται η Δημοκρατική ευρυθμία του κράτους μας;

Το Μάθημα των Θρησκευτικών, με βάση το άρθρο 16, 2 του Συντάγματος, είναι υποχρεωτικό καθώς αποτελεί ουσιαστικό και βασικό στοιχείο της Παιδείας μας, η λειτουργία της οποίας, σύμφωνα με το ως άνω άρθρο «αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες».

Ουδείς σύμφωνα και με τις ακλόνητες αποφάσεις του ΣτΕ δεν δικαιούται να αλλάξει ή να παρερμηνεύσει ό, τι έχει θεσπιστεί με το Σύνταγμα της χώρας.

Ουδείς, επίσης, έχει το δικαίωμα να διαστρεβλώνει ή να αλλοιώνει το γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος, όπως έπραξε η ως άνω Αρχή, «διορθώνοντας» το Σύνταγμα και αφαιρώντας από τον συνταγματικό όρο «Θρησκευτική συνείδηση» τον προσδιορισμό «Θρησκευτική».

Την ευθύνη της ακεραιότητας της συνταγματικότητας στην Παιδεία την έχει το Υπουργείο Παιδείας και, αν αποδεχθεί την πρόταση για προαιρετικότητα του Μαθήματος των Θρησκευτικών, για τους λόγους που αναφέρονται στην ως άνω ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗ, τότε οφείλει να γνωρίζει που μπορεί να οδηγήσει αυτός ο δύσβατος δρόμος, καθώς ανοίγεται ο ασκός του Αιόλου και για άλλες «συνταγματικές διορθώσεις» όπως είναι η ανάπτυξη της «Εθνικής Συνείδησης» και να προκύψουν στο μέλλον και άλλες παρόμοιες ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΕΙΣ, σχετικά με άλλα υποχρεωτικά Μαθήματα της Παιδείας.

Αν τελικά, το Υπουργείο Παιδείας προκρίνει να συνταχθεί με αυτές τις απόψεις τότε είμαστε υποχρεωμένοι εκ της θέσεώς μας, για μια ακόμη φορά να προσφύγουμε, εναντίον του Υπουργείου μας, όπως είχαμε κάνει και με τους Υπουργούς κ. Φίλη και κ. Γαβρόγλου το 2016 και 2017, προκειμένου να επανέλθει ξανά η παιδεία μας στην ήδη σοφά καθορισμένη συνταγματικότητά της ως προς την υποχρεωτικότητα του πολύπαθου Μαθήματος των Θρησκευτικών.

Το σκεπτικό της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

Σημειώνεται, η Αρχή, με πρόεδρό τον επίτιμο πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας Κωνσταντίνο Μενουδάκο, γνωμοδοτεί ότι λόγοι που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την εξαίρεση από το μάθημα δεν είναι μόνο όσοι αναφέρονται στη θρησκευτική συνείδηση των παιδιών και των γονέων ή των κηδεμόνων τους, αλλά οποιοσδήποτε λόγος που ανάγεται σε γενικότερες αντιλήψεις.

Μάλιστα, κρίνεται πως η εξαίρεση δεν είναι συνταγματικά ανεκτό να αφορά μόνο τους μη χριστιανούς Ορθοδόξους, αλλά έκρινε ότι το ίδιο δικαίωμα πρέπει να έχουν και οι Ορθόδοξοι μαθητές, σε περίπτωση που δεν συμφωνούν με το περιεχόμενο του μαθήματος.

Όπως αναφέρει η εφημερίδα «Τα Νέα», η υπόθεση έφτασε ενώπιον της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, μετά από τη διαβίβαση εγγράφου του υπουργείου Παιδείας εν όψει της δημοσίευσης σχετικής εγκυκλίου για την απαλλαγή από τα μαθήματα των Θρησκευτικών, της Μουσικής και της Φυσικής Αγωγής και την υποβολή σχετικών δικαιολογητικών από τους μαθητές και τους γονείς τους.

Ήδη, το Συμβούλιο της Επικρατείας με την απόφαση 1478/2022, που δημοσιεύθηκε στις 7 Ιουλίου και έκανε δεκτή αίτηση γονέων οι οποίοι ζητούσαν την ακύρωση της από 28.5.2021 ΚΥΑ κατά το μέρος που ρυθμίζεται η απαλλαγή των μαθητών - μαθητριών από το μάθημα των Θρησκευτικών.

Στη συνέχεια, πριν την έκδοση της ΚΥΑ, η ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε πως πρέπει να υπάρχει σχετική γνωμοδότηση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.

Σύμφωνα με το σκεπτικό της γνωμοδότησης: «Η γενική ελευθερία της συνείδησης δεν έχει ένα τυποποιημένο περιεχόμενο, καθώς εκφράζει την ελευθερία του αυτοκαθορισμού της προσωπικής συνείδησης και καλύπτει όλες τις συνειδησιακές πεποιθήσεις του ατόμου και όχι μόνο εκείνες που αφορούν το θρησκευτικό φαινόμενο.

Από την άποψη αυτή, η αναφορά στην προτεινόμενη ρύθμιση σε "λόγους θρησκευτικής συνείδησης" και μόνον, ως δικαιολογητική αιτία για την άσκηση του δικαιώματος απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών, δεν καλύπτει πλήρως όλο το εύρος των συνειδησιακών πεποιθήσεων που προστατεύονται από την ΕΣΔΑ και το ελληνικό Σύνταγμα, και στις οποίες περιλαμβάνονται "και [οι] γενικότερες κοσμοθεωρητικές αντιλήψεις.

Υπό αυτό το πρίσμα η Αρχή έκρινε ότι αποκλείονται ρητά και εξ ορισμού από το δικαίωμα απαλλαγής οι χριστιανοί Ορθόδοξοι μαθητές και μαθήτριες ή οι γονείς τους, οι οποίοι προκειμένου να ασκήσουν το δικαίωμα αυτό πρέπει να αποποιηθούν τη θρησκεία τους».

Για ισορροπίες μεταξύ της σχέσης κράτους - πολίτη, λένε πως «η ελεύθερη αυτή σχέση μεταξύ της προσωπικής θρησκευτικής πεποίθησης και της ατομικής συνείδησης είναι άξια συνταγματικής προστασίας, ως εκδήλωση του αυτοκαθορισμού της συνείδησης, και θα πρέπει να μπορεί να βρει δυνατότητα έκφρασης στο πλαίσιο της ρύθμισης του δικαιώματος της απαλλαγής».

Η διατύπωση στο «myschool» και ο χρόνος τήρησης των δεδομένων

Όπως αναφέρει η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα στο περιληπτικό της κείμενο, η Αρχή εξέτασε σχέδιο ΥΑ του ΥΠΑΙΘ σχετικά με την τροποποίηση του άρθρου 25 «Απαλλαγή μαθητών/τριών από την ενεργό συμμετοχή σε μαθήματα» της υπ’ αρ. 79942/ΓΔ4/21-5-2019 υπουργικής απόφασης «Εγγραφές, μετεγγραφές, φοίτηση και θέματα οργάνωσης της σχολικής ζωής στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης».

Σχετικά με την απαλλαγή των μαθητών/τριών από τα μαθήματα της Φυσικής Αγωγής και Μουσικής, η Αρχή έκρινε ότι η επεξεργασία των δεδομένων των μαθητών/τριών περιλαμβανομένων των ειδικών κατηγοριών δεδομένων της υγείας τους με τη συλλογή, την καταχώρηση στο αρχείο της οικείας σχολικής μονάδας για διάστημα τριών μηνών από το τέλος του σχολικού έτους το οποίο αφορούν και την καταχώρηση της χορήγησης της απαλλαγής στο βιβλίο Πράξεων του Συλλόγου Διδασκόντων των σχολικών μονάδων για την απαλλαγή τους από την ενεργό συμμετοχή τους στα μαθήματα Φυσικής Αγωγής και Μουσικής αντίστοιχα, είναι σύμφωνη με τις αρχές νομιμότητας του άρθρου 5 του ΓΚΠΔ.

Σχετικά με την απαλλαγή των μαθητών – μαθητριών από το μάθημα των Θρησκευτικών, η Αρχή διατύπωσε τη γνώμη ότι η σύμφωνη με το ισχύον ελληνικό Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ, μορφή άσκησης του δικαιώματος απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών, είναι μια δήλωση των ενδιαφερομένων γονέων ή μαθητών, συμπεριλαμβανομένων και των χριστιανών Ορθοδόξων που τυχόν το επιθυμούν, στην οποία θα πρέπει να αναφέρεται απλώς ότι «Λόγοι συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή (μου ή του παιδιού μου) στο μάθημα των θρησκευτικών».

Επίσης, προτείνεται η καταχώριση της απαλλαγής στο βιβλίο Πράξεων Συλλόγου Διδασκόντων/ουσών της σχολικής μονάδας να διατυπώνεται αναλόγως με το μάθημα για το οποίο χορηγείται η απαλλαγή ως εξής: «Χορήγηση απαλλαγής από το μάθημα της Φυσικής αγωγής», «Χορήγηση απαλλαγής από το μάθημα της Μουσικής», «Χορήγηση απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών», «Χορήγηση απαλλαγής από την προσευχή και τον εκκλησιασμό».

Σχετικά με την καταχώρηση της χορήγησης της απαλλαγής στο πληροφοριακό σύστημα «myschool»:

• προτείνεται να υιοθετηθεί η ίδια διατύπωση με αυτή του βιβλίου Πράξεων του Συλλόγου Διδασκόντων/ουσών,
• να επανεξετάζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα η αναγκαιότητα διατήρησης των δεδομένων στο σύστημα «myschool», σε κάθε δε περίπτωση τα δεδομένα που καταχωρούνται στο εν λόγω σύστημα, να διαγράφονται με αυτοματοποιημένο τρόπο, μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης των μαθητών/τριών ή της εκπλήρωσης του επιδιωκόμενου σκοπού τήρησής τους,
• η προσπέλαση/πρόσβαση στα εν λόγω δεδομένα να περιορίζεται στην εκάστοτε σχολική μονάδα, στην οποία φοιτά ο μαθητής/τρια, και μάλιστα σε συγκεκριμένους, κατάλληλα εξουσιοδοτημένους χρήστες, εφόσον αυτό σχετίζεται με τα καθήκοντά τους.