Μάτι, 4 χρόνια μετά: Εθνικό Μητρώο Εγκαυματιών: Η παρακαταθήκη μιας εθνικής τραγωδίας

Ξεκίνησε από το νοιάξιμο δύο κατοίκων του Ματιού που θέλησαν να ανταποδώσουν την τύχη του να βγουν σώοι και αβλαβείς μέσα από αυτήν την εθνική τραγωδία. Και σήμερα αποτελεί μια παρακαταθήκη που, παρότι εκκρεμεί η υπουργική απόφαση που θα καθορίζει με ακρίβεια τους κανονισμούς λειτουργίας του, έχει ήδη βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό, πολλούς από τους εγκαυματίες της εθνικής τραγωδίας και όχι μόνο.

Ο Αλέξης Ανδρονόπουλος και η Μαρίνα Καρύδα, κάτοικοι και οι δύο της περιοχής, σχεδόν από την επόμενη ημέρα κιόλας της φονικής πυρκαγιάς, εθελοντικά, άρχισαν να αναζητούν τους δεκάδες εγκαυματίες που είχαν μεταφερθεί στα νοσοκομεία καταγράφοντας τις ανάγκες τους και αναζητώντας τρόπους να τους βοηθήσουν.

«Από τους ανθρώπους που μεταφέρθηκαν στα νοσοκομεία, οι 17 κατέληξαν τις επόμενες ημέρες. Εξήντα επέζησαν με βαριά εγκαύματα, μιλάμε για ποσοστό εγκαυμάτων πάνω από 35%. Μπήκαμε σε 60 οικογένειες, μάθαμε τα προβλήματά τους κι αμέσως η ανάγκη να συνδράμουμε έγινε πολύ προσωπική υπόθεση», λέει η Μαρίνα Καρύδα στο CNN Greece.

«Το έγκαυμα είναι ένας πολύ κακός τραυματισμός. Καταρχάς, ως νοσηλευόμενος στην χειρότερη περίπτωση θα πεθάνεις. Και θα πεθάνεις γιατί δεν είναι ένας απλός τραυματισμός αλλά μια πολυοργανική νόσος που επηρεάζει όλα τα όργανα του σώματος. Κυρίως πεθαίνεις από λοιμώξεις και από επιρροή των υπολοίπων οργάνων», υπογραμμίζει.

Αυτοί που επιβιώνουν, βρίσκονται αντιμέτωποι με μια πολύ δύσκολη νόσο και μια μακροχρόνια κατάσταση, για κάποιους μια νέα πραγματικότητα εφ’ όρου ζωής.

«Από τους εξήντα εγκαματίες που επέζησαν στο Μάτι, τέσσερα χρόνια μετά, κανένας δεν είναι εντελώς καλά. Όλοι τους κάνουν και θα κάνουν επιπλέον επανορθωτικά χειρουργεία. Όλοι έχουν φαγούρες, όλοι παίρνουν χάπια για να κοιμηθούν το βράδυ, όλοι χρειάζονται κρέμες και θεραπείες», λέει η κα Καρύδα.

Και υπάρχει και το ψυχικό τραύμα.

«Λέω συχνά ότι δεν 'έβρεξε' εκείνη τη μέρα εγκαυματίες. Οι περισσότεροι είναι εγκαυματίες γιατί υπήρξαν συγκεκριμένες συνθήκες στη ζωή τους για να γίνει αυτό. Για παράδειγμα, έχουμε μια κοπέλα εγκαυματία, η οποία ήταν στο αυτοκίνητο μαζί με τους δύο ηλικιωμένους γονείς της. Στην προσπάθειά της να σωθούν, εκείνη καθυστέρησε για να τους βοηθήσει, εξού και παρέμεινε βαριά εγκαυματίας. Οι γονείς κάηκαν μπροστά στα μάτια της. Έχουμε έναν άντρα που έσερνε το καρότσι με την ανάπηρη γυναίκα του. Νοσηλεύτηκαν και οι δύο με εγκαύματα, εκείνη κατέληξε, εκείνος έζησε. Θέλω να πω ότι οι περισσότεροι εγκαυματίες, πέρα από τον δικό τους τραυματισμό έχουν και έναν άνθρωπο που έχουν χάσει. Επομένως, η εικόνα που έχουν δεν είναι ότι 'ωχ, έχω ένα έγκαυμα, είναι ότι έχω χάσει το σπίτι μου, έχω χάσει ανθρώπους, είμαι και εγκαυματίας».

«Στην προσπάθειά μας να βοηθήσουμε είδαμε το απόλυτο κενό στο κομμάτι της κάλυψης, από τον ΕΟΠΥΥ κυρίως, αυτών που χρειάζονται για την αποθεραπεία και αποκατάσταση τους μετά το νοσοκομείο. Τέτοια υλικά είναι τα πιεστικά ενδύματα, (σ.σ. μετεγχειρητικά ρούχα) σιλικόνες, κρέμες ενυδατικές και αντηλιακές, πράγματα απαραίτητα για έναν εγκαυματία, προκειμένου να μπορέσει να ζήσει και να έχει μία κανονικότητα, όσο μπορεί να την έχει μετά από ένα τόσο βαρύ τραύμα».

Αρχικά η συνδρομή γινόταν μέσω του Ιδρύματος Λάτση, το οποίο πίστωνε στους λογαριασμούς των εγκαυματιών τα έξοδα αποθεραπείας. Ωστόσο δεν μπορούσε να αντικαταστήσει ες αεί το κράτος. Μέσα από αυτήν την ιδιωτική και καθαρά εθελοντική πρωτοβουλία, σε συνεργασία με το επόμενο υπουργείο Υγείας, επί υπουργίας Κικίλια, δημιουργήθηκε ένα αρχικό Μητρώο Εγκαυματιών που, όπως έλεγε το σχετικό ΦΕΚ, κάλυπτε εγκαυματίες από δασικές πυρκαγιές.

«Αυτό ήταν μια χαρά για εμάς σε εκείνη τη φάση καθώς κάλυπτε τους δικούς μας εγκαυματίες, ενώ εκ των υστέρων κάλυψε και άλλα θύματα. Σε αυτό το μητρώο γράφτηκε αναδρομικά από το 2016 μια εγκαυματίας από τη Χίο, η οποία είχε τις ίδιες ανάγκες και ήρθε και μας βρήκε».

Ακολούθησε η εγγραφή των εγκαυματιών από τη φωτιά της Εύβοιας του 2019 αλλά και του 2021 από τη Βαρυμπόμπη. Σε αυτό το μητρώο, κατ’ εξαίρεση εντάχθηκε και η Ιωάννα Παλιοσπύρου.

Στην πορεία, οι ανάγκες άρχισαν να γίνονται πιο σαφείς. «Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πίσω σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη και άλλες χώρες του κόσμου σε σχέση με το έγκαυμα. Στη χώρα μας, ένας εγκαυματίας της τάξης του 30% έχει συνήθως πολύ κακή πρόγνωση -οι μισοί πεθαίνουν- σε αντίθεση με τον υπόλοιπο κόσμο. Εκεί ένα έγκαυμα 90% μπορεί και να σωθεί.

Συνειδητοποιώντας την ανάγκη να ανοίξει η «βεντάλια» της φροντίδας των εγκαυματιών, ο Αλέξανδρος και η Μαρίνα δημιούργησαν το 2021 την οργάνωση Salvia, τη μοναδική οργάνωση για το έγκαυμα και τους εγκαυματίες στην Ελλάδα.

«Αποφασίσαμε να ασχοληθούμε γενικά με εγκαυματίες γιατί τα περισσότερα περιστατικά δεν είναι αυτά που φανταζόμαστε. Κάθε πέντε ημέρες ένας άνθρωπος απανθρακώνεται μέσα στο σπίτι του, κυρίως ηλικιωμένος και υπάρχουν πάρα πολλά περιστατικά εγκαυμάτων που αφορούν είτε ηλικιωμένους είτε μικρά παιδιά».

Κάπως έτσι φτάνουμε στο 2022.

«Πριν δύο μήνες, μέσα στο νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας ‘Γιατρός Για όλους’ είδαμε ότι υπήρχε προς διαβούλευση ένα άρθρο, το οποίο αγνοούσε την ύπαρξη του παλιού μητρώου και δημιουργούσε ένα καινούριο για εγκαυματίες από εγκληματικές ενέργειες. Εμείς όμως ήδη βρισκόμαστε σε συζητήσεις για να αναδείξουμε την ανάγκη το μητρώο να ανοιχτεί και να μπουν όλοι οι εγκαυματίες από όλα τα περιστατικά, γιατί ήταν αδιανόητο να μην δικαιούνται αυτά τα υλικά παιδιά, για παράδειγμα, ή ακόμη και οι επαγγελματίες πυροσβέστες, οι οποίοι αν καίγονταν στο δάσος τα δικαιούνταν και αν καίγονταν σε ένα αστικό συμβάν, σε μια πολυκατοικία δεν τα δικαιούνταν».

Η προσπάθεια απέδωσε καρπούς τη Μεγάλη Τετάρτη, όταν το επίμαχο άρθρο άλλαξε και πλέον ψηφίστηκε μέσα στο νομοσχέδιο το Εθνικό Μητρώο Εγκαυματιών που περιλαμβάνει εγκαυματίες από όλες τις πυρκαγιές.

Για να λειτουργήσει βέβαια αυτό, εκκρεμεί η υπουργική απόφαση που θα ορίζει ακριβώς τον τρόπο και τα κριτήρια.

Υπολογίζεται ότι στη χώρα μας υπάρχουν αυτή τη στιγμή περίπου 2.000 εγκαυματίες το χρόνο με βαριά εγκαύματα. Γενικά είναι γύρω στα 4.000 άτομα χωρίς βέβαια να υπάρχει το στατιστικό των ανθρώπων που βρίσκουν οι πυροσβέστες απανθρακωμένους σπίτι τους, οι οποίοι είναι απλά νεκροί εγκαυματίες.

Μια ακόμη εκκρεμότητα

Έστω και με την χειρότερη αφορμή, έστω και μετά από μια εθνική τραγωδία, οι εγκαυματίες, οι άνθρωποι που είδαν τον θάνατο κατά πρόσωπο, αισθάνονται πως έχουν πλέον ένα πρόβλημα λιγότερο να αντιμετωπίσουν. Η κα Καρύδα επισημαίνει, όμως, μια ακόμη εκκρεμότητα.

«Το κράτος είχε πει ότι όσοι εγκαυματίες έμεναν ανάπηροι λόγω των εγκαυμάτων τους από το Μάτι ή νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ και ΜΑΦ δικαιούνταν διορισμό στο δημόσιο, ως ένας τρόπος αποκατάστασής τους, μετά από όλη αυτήν την ταλαιπωρία».

Οι περισσότεροι ήταν μεγάλοι σε ηλικία άνθρωποι και δεν χρησιμοποίησαν αυτό το μέτρο. Υπάρχει ωστόσο ένας εγκαυματίας με πολύμηνη νοσηλεία που έχει καταθέσει τα χαρτιά του και ακόμη περιμένει, με το υπουργείο Εσωτερικών να καθυστερεί. «Είναι λυπηρό, αν όχι εξοργιστικό, εφόσον υπάρχει αυτός ο νόμος και ο άνθρωπος πληροί όλες τις προϋποθέσεις...», λέει.