ΣΦΕΕ - ΙΟΒΕ: Δημογραφικό και μειωμένες δαπάνες εκρηκτικό «κοκτέιλ» για την υγεία

Εάν δε αντιληφθούμε, ότι η καλύτερη υγεία οδηγεί στην ευημερία και συμβάλει στην τόνωση της οικονομίας, τότε ήρθε η ώρα η Πολιτεία να επανεξετάσει τη χρηματοδότηση του συστήματος υγείας με συγκεκριμένες βιώσιμες πολιτικές. Άλλωστε με αφορμή την υγειονομική κρίση, όλες οι Κυβερνήσεις στον κόσμο αναθεωρούν τα κονδύλια για τη Δημόσια Υγεία.

Ο κλάδος του φαρμάκου έχει αποδείξει έμπρακτα την ουσιαστική και κομβική του στήριξη στην υγεία, την κοινωνία και την οικονομία. Η σταδιακή συρρίκνωση όμως της δημόσιας δαπάνης, το clawback και rebate που έχουν λάβει μορφή μόνιμης χιονοστιβάδας, η έκρηξη του δημογραφικού και οι αλλεπάλληλες κρίσεις, έχουν δημιουργήσει ένα δραματικό τοπίο στην φαρμακευτική και υγειονομική αγορά, με αποτέλεσμα να απειλείται η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, αλλά και του ίδιου του συστήματος. Η πλήρης ψηφιοποίηση της υγείας και η αύξηση των πόρων, μπορούν να οδηγήσουν στη μείωση του clawback, με θετικό πρόσημο για τους ασθενείς, το σύστημα και τις επιχειρήσεις.

Τα παραπάνω τονίστηκαν χθες, Πέμπτη στη διάρκεια συνέντευξης τύπου που παραχώρησαν το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, με τη συνεργασία του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος. Οι δύο θεσμικοί φορείς, παρουσίασαν μελέτη με τίτλο: «Η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2021 - Η συμβολή του κλάδου φαρμάκου στην ελληνική οικονομία».

Στην ομιλία του ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ, κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου, αναφέρθηκε στην σημασία της υγείας και του φαρμάκου για την οικονομία και την κοινωνία, τονίζοντας:

«Το αποτύπωμα της φαρμακευτικής βιομηχανίας είναι ισχυρό στην υγεία, την κοινωνία και την οικονομία. Ωστόσο, η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη όλα τα τελευταία χρόνια οριοθετείται από μη ρεαλιστικούς κλειστούς προϋπολογισμούς ενώ δεν ασχολείται καθόλου το κράτος με την ποιότητα (το μίγμα φαρμάκων) και την ποσότητα των φαρμάκων που καταναλώνονται. Τα φοροεισπρακτικά μέτρα που έχουν εισαχθεί, και δυστυχώς συνεχίζουν να εισάγονται, δυσχεραίνουν το υγιές επιχειρείν, και απειλούν ευθέως τη Δημόσια Υγεία. Η Πολιτεία θα πρέπει να επανεξετάσει τη χρηματοδότηση του συστήματος. Άλλωστε, με την πανδημία της COVID-19 όλες οι Κυβερνήσεις ανά τον κόσμο αναθεωρούν τα κονδύλια για τη Δημόσια Υγεία. Η καλύτερη υγεία οδηγεί την ευημερία. Οι υγιέστεροι άνθρωποι απολαμβάνουν περισσότερο και πιο παραγωγική εργασιακή ζωή, συνεισφέρουν στην οικονομία, ενώ καταναλώνουν λιγότερες δαπάνες για υγειονομική περίθαλψη».

Σε άλλο σημείο της τοποθέτησής του, ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, εκτίμησε ότι με τα νέα rebate που εισήχθησαν πρόσφατα, μπορεί μεν να μειωθεί το clawback, αλλά οι συνολικές επιστροφές των εταιρειών θα αυξηθούν. Αυτό θα φανεί σύντομα, είπε, στην αποτίμηση του α΄εξαμήνου του έτους. Μάλιστα, οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ρυθμό αύξησης 3,5% στη δαπάνη, το πρώτο εξάμηνο.

Ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Καθηγητής Νίκος Βέττας, παρουσιάζοντας το γενικότερο οικονομικό πλαίσιο και τις αβεβαιότητες οι οποίες εντείνονται τη συγκεκριμένη περίοδο, τόνισε την ανάγκη για πλήρη ψηφιοποίηση και το πώς νέες τεχνολογίες, τεχνητή νοημοσύνη και πληροφορία συμπλέκονται με τον κλάδο του φαρμάκου. Έκανε λόγο για ανησυχία και προβληματισμό, εκ μέρους των νοικοκυριών, εξαιτίας των πολλαπλών κρίσεων, ανησυχία μεγαλύτερη μάλιστα και από τις επιχειρήσεις.

«Καταγράφεται αύξηση στις ιδιωτικές πληρωμές για την υγεία και μαζί αυξάνεται και η πίεση στα εισοδήματά τους», τόνισε.

Επίσης, κάνοντας μια αναφορά στον τουρισμό, σημείωσε ότι όσο σημαντικός κι αν είναι ο συγκεκριμένος κλάδος, «η χώρα δεν μπορεί να πηγαίνει με έναν πυλώνα. Χρειάζεται μεταποίηση υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως είναι ο κλάδος του φαρμάκου».

Η έκθεση του 2021- την οποία παρουσίασε ο Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ και Επιστημονικός Σύμβουλος του IOBE, Άγγελος Τσακανίκας- αποτυπώνει πλέον εμφατικά την επίδραση της πανδημίας σε διάφορες διαστάσεις του οικοσυστήματος στην υγεία των Ελλήνων, αλλά και στις επιπτώσεις της σε οικονομικό επίπεδο. Από την πλευρά των κυβερνήσεων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπήρξαν καθοριστικές παρεμβάσεις με δημοσιονομικά μέτρα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων, ενώ παράλληλα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προχώρησε σε έκτακτα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας. Ωστόσο, από τα μέσα του 2021 λαμβάνει χώρα και μια νέα και κλιμακούμενη κρίση στον τομέα της ενέργειας, με απότομη αύξηση του κόστους, ωθώντας και τον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα, χωρίς να έχουν προλάβει οι περισσότερες χώρες να διαχειριστούν ακόμα τις επιπτώσεις της πανδημίας.

Παράλληλα, το δημογραφικό συνεχίζει να επηρεάζει τις εξελίξεις και να αποτελεί τον ρυθμιστή για τις πολιτικές χρηματοδότησης των δαπανών υγείας και φαρμάκου. Ειδικότερα, το υψηλό προσδόκιμο επιβίωσης (81,2 έτη, υψηλότερα από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ27), το αρνητικό πρόσημο φυσικής μεταβολής (γεννήσεις–θάνατοι, μείωση κατά 46 χιλιάδες άτομα) που θα οδηγήσει σε σταδιακή μείωση του συνολικού πληθυσμού και η αύξηση του γηραιότερου πληθυσμού (άνω των 65 ετών) από 22,9% του συνολικού πληθυσμού το 2022 στο 33,5% το 2060, προμηνύουν εντονότερες πιέσεις στα υγειονομικά συστήματα.

Στον τομέα της φαρμακευτικής δαπάνης, η συνολική εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα €4,0 δισ. το 2021 (εκ των οποίων μόλις τα €2,0 δισ. αποτελούν δημόσια χρηματοδότηση). Με τη συνεισφορά των ασθενών (συμμετοχή) να παραμένει περίπου σταθερή και σίγουρα όχι μειούμενη, το βάρος έχει μετατοπιστεί στον φαρμακευτικό κλάδο, μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών και εκπτώσεων (clawback & rebates) που καταβάλλει. Αξίζει να σημειωθεί ότι η φαρμακευτική βιομηχανία συνεχίζει να καλύπτει τις ανάγκες των ασθενών σε φάρμακα, μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών, διαθέτοντας τελικά δωρεάν 1 στα 2 φάρμακα (50%).

Είναι σαφές ότι η αυξανόμενη ανάγκη για υγειονομική περίθαλψη, απαιτεί και μεγαλύτερη δημόσια χρηματοδότηση σε δαπάνες υγείας και φαρμακευτική κάλυψη, με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα να μην μπορεί να θεωρηθεί ως βιώσιμη λύση.

Όπως έχει επισημανθεί και σε προηγούμενες παρεμβάσεις του ΙΟΒΕ, η φαρμακοβιομηχανία αποτελεί έναν εξαιρετικά σημαντικό τομέα για την ελληνική οικονομία.

Επενδυτικά, οι δαπάνες για Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α) αποτελούν το 7% της συνολικής δαπάνης για Ε&Α στην Ελλάδα, ενώ την περίοδο 2002-2021 διενεργήθηκαν 3.499 κλινικές (2.000 ολοκληρωμένες) μελέτες ανεξαρτήτου φάσης ή σταδίου. Από την άλλη, για το 2020 η εγχώρια παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων σε αξία (ex-factory) ανήλθε στα €1,7 δισ., ενώ με προστιθέμενη αξία στα €1,4 δισ. αποτελεί το 6,9% της μεταποίησης). Οι απασχολούμενοι στην εγχώρια παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων και φαρμακευτικών σκευασμάτων ήταν 25,1 χιλ. άτομα το 2021, με περίπου τους μισούς να είναι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος του φαρμακευτικού κλάδου στο συνολικό εξωτερικό εμπόριο, καθώς οι εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων ανήλθαν το 2021 σε €2,9 δισ. και αντιστοιχούν στο 7,3% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών όλων των αγαθών για το 2021.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία, η συνολική συνεισφορά του σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε €5,5 δισ. (3,3% του ΑΕΠ). Έτσι, για κάθε €1 προστιθέμενης αξίας των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου, δημιουργούνται άλλα €2,2 στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας. Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε 123.000 θέσεις εργασίας (ή 3,3% της συνολικής απασχόλησης). Δηλαδή, κάθε θέση εργασίας στον κλάδο του φαρμάκου υποστηρίζει άλλες 3 ισοδύναμες θέσεις πλήρους απασχόλησης συνολικά στην οικονομία. Τέλος, η επίδραση στα φορολογικά έσοδα από τη δραστηριότητα του κλάδου φαρμάκου εκτιμάται περίπου στα €1,5 δισ.

Τα μέτρα που προτείνει ο ΣΦΕΕ, είναι τα εξής:

1. Μεταρρυθμίσεις-Ψηφιοποίηση: Υιοθέτηση των εργαλείων που χρειαζόμαστε για τον μετασχηματισμό του συστήματος – δηλαδή χρήση των ψηφιακών εργαλείων που θα βοηθήσουν στον έλεγχο της συνταγογράφησης, μέσω της ορθής εφαρμογής των πρωτοκόλλων, τον ψηφιακό φάκελο ασθενή, την ηλεκτρονική συνταγογράφηση στα Νοσοκομεία, την ανάπτυξη διαγωνισμών.
2. Αύξηση των διατιθέμενων πόρων. Η υγεία τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να συγκεντρώσει σημαντικά αυξημένους πόρους για να μπορεί να παρέχει στους πολίτες τα αναμενόμενα από ένα ευνομούμενο κοινωνικό κράτος. Ειδικά η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη θα πρέπει να αναπροσαρμοστεί σε ορθολογικό πλαίσιο, δεδομένου πως παραμένει καθηλωμένη στα ίδια περίπου επίπεδα για πάνω από 8 χρόνια. Ειδική μέριμνα πρέπει να γίνει για τους ανασφάλιστους, οι οποίοι θα πρέπει να καλύπτονται από κονδύλια της Πρόνοιας. Παράλληλα, πρέπει να προβλεφθούν κονδύλια και για τα νέα καινοτόμα προϊόντα που έρχονται στο άμεσο μέλλον και πρέπει να διασφαλιστεί η πρόσβαση στην καινοτομία αυτή για τους Έλληνες ασθενείς.

Τα παραπάνω, μεταρρυθμίσεις - ψηφιοποίηση και αύξηση των πόρων, θα οδηγήσουν σε πραγματική μείωση του clawback, θα συμβάλλουν σε ένα βιώσιμο δημόσιο σύστημα υγείας με αναβαθμισμένη παροχή φροντίδας στους πολίτες, αλλά και στην αύξηση της δυνατότητας των επιχειρήσεων για περισσότερες επενδύσεις. Με αυτόν τον τρόπο ο κλάδος μπορεί να προσφέρει ακόμη περισσότερο στην Ελληνική κοινωνία, τη δημόσια υγεία και την οικονομία με θέσεις εργασίας και επενδύσεις στην παραγωγή και στην έρευνα.