Γιάννης Ρέτσος, πρόεδρος ΣΕΤΕ: Θετικά τα μηνύματα και κλίμα αισιοδοξίας για τον ελληνικό τουρισμό
Στα θετικά μηνύματα που υπάρχουν απ’ όλες τις πλευρές αναφορικά με την πορεία του ελληνικού τουρισμού τη φετινή σεζόν αναφέρεται στη συνέντευξη του στο CNN Greece o πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), Γιάννης Ρέτσος.
Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ σημειώνει ότι έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για την ανάκτηση του μεγαλύτερου μέρους των απωλειών σε σχέση με τη χρονιά – ρεκόρ του 2019, ενώ επισημαίνει και τα ζητήματα που έχει δημιουργήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Επιπλέον, ο κ. Ρέτσος μιλά για την εθνική στρατηγική για τον τουρισμό και τη σημασία της βιώσιμης ανάπτυξης του κλάδου σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες αλλά και τα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο χώρος.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του Γιάννη Ρέτσου στο αφιέρωμα του CNN Greece στον τουρισμό:
Μπορεί τα προηγούμενα δύο χρόνια ο τουρισμός να αποτέλεσε τον κλάδο με τις μεγαλύτερες απώλειες λόγω υγειονομικής κρίσης, οι ενδείξεις για φέτος όμως δείχνουν ότι η ανάρρωση θα είναι ταχεία και σε μεγάλο ποσοστό. Ποια είναι η μέχρι στιγμής εικόνα που έχετε για το πως θα κινηθεί η χρονιά φέτος; Ασπάζεστε τις προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου για ανάκτηση του 80% των εσόδων της χρυσής χρονιάς του 2019;
Την πρώτη περίοδο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, καταγράφηκε μία τάση συγκράτησης των κρατήσεων, όχι μόνο προς την Ελλάδα, αλλά και προς άλλους ανταγωνιστικούς προορισμούς.
Στη συνέχεια όμως, η ροή των κρατήσεων από τις βασικές αγορές μας ενισχύθηκε, με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα κλίμα αισιοδοξίας για την πορεία του τουρισμού. Τα δεδομένα είναι ότι δεν θα έχουμε τουρίστες από την εμπόλεμη περιοχή, χωρίς όμως οι απώλειες να είναι μεγάλες στο συνολικό τουριστικό εισόδημα.
Όπως παρατηρούμε όλο το τελευταίο διάστημα, η κρίση με τον πόλεμο στην Ουκρανία ενδυνάμωσε τις ήδη έντονες πληθωριστικές πιέσεις, προκαλώντας ένα τεράστιο κύμα αυξήσεων σε ολόκληρη τη Ευρώπη. Ωστόσο, την περίοδο της πανδημίας δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για την αύξηση των αποταμιεύσεων, ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες οικονομίες.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την έντονη ανάγκη του κόσμου να ταξιδέψει έπειτα από μία μακρά περίοδο περιοριστικών μέτρων, δημιουργεί τις ικανές προϋποθέσεις για την ανάκτηση ακόμη μεγαλύτερου μέρους των απωλειών σε σχέση με τη χρονιά - ρεκόρ του 2019. Το έγκαιρο άνοιγμα της αγοράς και η αύξηση των διαθέσιμων αεροπορικών θέσεων, είναι ένα ενθαρρυντικό δείγμα για τη συνέχεια. Οι μεγάλοι tοur operators έχουν ενισχύσει τα προγράμματά τους για τη χώρα, ενώ θετικά είναι τα μηνύματα, σε ότι αφορά τον οδικό τουρισμό, και τους κλάδους του γιώτινγκ και της κρουαζιέρας.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που θα μπορούσαν να απειλήσουν τόσο αυτή την καλή, όπως όλα δείχνουν, χρονιά που διανύουμε, όσο και τις επόμενες;
Για τη φετινή χρονιά, δεν φαίνεται να επηρεάζεται η εικόνα όπως έχει διαμορφωθεί για τον ελληνικό τουρισμό, εκτός αν προκύψουν απρόβλεπτες καταστάσεις σε σχέση με την πανδημία ή σε σχέση με τις εξελίξεις στο μέτωπο της Ουκρανίας. Ωστόσο, πρέπει να διαχωρίσουμε το συνολικό αποτέλεσμα του τουρισμού, με τη θέση και τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων. Τα περιθώρια πιθανού κέρδους των τουριστικών επιχειρήσεων για το 2022, συμπιέζονται σε μεγάλο βαθμό, λόγω της ραγδαίας αύξησης του λειτουργικού κόστους. Παράλληλα, έχουμε μια σειρά σημαντικών προκλήσεων που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, όπως την αύξηση του εργασιακού κόστους, την έλλειψη προσωπικού, την πιθανή αύξηση του δανειακού κόστους των επιχειρήσεων λόγω του παρατεταμένου πληθωρισμού και την πιθανή αύξηση των επιτοκίων. Επίσης, με το βλέμμα στο μέλλον και τη βιωσιμότητα υπάρχει ανάγκη να ενισχυθούν οι υποδομές, ιδιωτικές και δημόσιες, με νέες επενδύσεις. Η βιωσιμότητα δεν αφορά μόνο την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά είναι μία πολυδιάστατη έννοια και έτσι πρέπει να τη διαχειριζόμαστε. Πολύ πριν την εμφάνιση της πανδημίας, ο ΣΕΤΕ είχε ανοίξει τη συζήτηση για τη διαχείριση προορισμών, με σκοπό την αποσυμφόρηση των επιβαρυμένων περιοχών και την ενίσχυση άλλων. Η ανάγκη αυτή προέκυψε, υπήρχαν περιοχές που πιέστηκαν πολύ από τον τουρισμό, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται η ζωή των κατοίκων. Σε αυτή τη συζήτηση για τη διαχείριση προορισμών, πρέπει να συμμετέχουν όλοι, με στόχο να βρεθεί μία ισορροπία με κάποιες περιοχές που πολύ μεγάλο μέρος των εσόδων τους προέρχεται αποκλειστικά από τον τουρισμό.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία θεωρήθηκε αρχικά παράγοντας που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τον τουρισμό. Μέχρι στιγμής βέβαια δείχνει να μην επηρεάζει την απόφαση των τουριστών για ταξίδια. Παρόλα αυτά υπάρχουν επιχειρήσεις στην Ελλάδα που έχουν μεγάλη έκθεση στην ρωσική αγορά. Πόσες είναι αυτές και ποια είναι η θέση του ΣΕΤΕ για την στήριξή τους;
Πράγματι, υπάρχουν τουριστικές επιχειρήσεις, κυρίως τουριστικά γραφεία και τουριστικά καταλύματα, που το μεγαλύτερο μέρος του τζίρου τους προερχόταν τα τελευταία χρόνια από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ο ΣΕΤΕ έχει προτείνει, ήδη, μία δέσμη μέτρων για τη στήριξη των τουριστικών επιχειρήσεων που έχουν μεγαλύτερη έκθεση σε αυτές τις αγορές. Στα μέτρα αυτά, περιλαμβάνονται η αναστολή των φορολογικών και ασφαλιστικών τους υποχρεώσεων, η παροχή της δυνατότητας να θέσουν σε αναστολή έως τα 2/3 των συμβάσεων εργασίας του προσωπικού που απασχολούν και η αναστολή των προθεσμιών λήξης, εμφάνισης και πληρωμής των αξιογράφων εκδόσεώς τους. Ως κριτήριο για την ένταξη στα μέτρα, αναφέρεται το ποσοστό του συνολικού τζίρου που σημείωσε κατά το έτος 2019 η τουριστική επιχείρηση, το οποίο προερχόταν από την τουριστική αγορά των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και το οποίο θα πρέπει να υπερβαίνει το 55% των συνολικών της εσόδων, αποδεικνυόμενο με κάθε πρόσφορο μέσο.
Έχετε αναφέρει πολλές φορές ότι ο τουρισμός θα πρέπει να στραφεί σε μια βιώσιμη και στοχευμένη ανάπτυξη η οποία θα ακολουθεί τις αρχές ενός μεθοδικού, ουσιαστικού και ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Ποιες είναι οι προτεραιότητες που θα πρέπει να μπουν ώστε να ακολουθηθεί η βιώσιμη και στοχευμένη αυτή ανάπτυξη και να φέρει ο τουρισμός 27 δισ. έσοδα έως το 2030;
Κοιτώντας πάντα τη μεγάλη εικόνα για τον ελληνικό τουρισμό, εκπονήσαμε τη μελέτη «Ελληνικός Τουρισμός 2030 - Σχέδια Δράσης». Σε αυτή τη μελέτη, τίθενται στόχοι για τουριστικά έσοδα 27 δισ. ευρώ, 50 εκατ. επισκέψεις και 307 εκατ. διανυκτερεύσεις έως το έτος 2030. Πρόκειται για το πιο ολοκληρωμένο έργο που έχει γίνει ποτέ στον χώρο του τουρισμού. Μια πλήρης χαρτογράφησή του, τόσο από πλευράς προϊόντος, όσο και από πλευράς αγορών και συνόλου των υποδομών που επηρεάζουν την τουριστική δραστηριότητα. Στη φετινή διοργάνωση του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, είχαμε την ευκαιρία να παρουσιάσουμε την Εθνική στρατηγική για τον Τουρισμό και έχουμε ήδη ξεκινήσει την παρουσίασή του ανά περιφέρεια. Οι δύο κύριοι άξονες της Εθνικής Στρατηγικής, είναι η χωρική και χρονική επέκταση του τουρισμού, με ισόρροπο και βιώσιμο τρόπο. Στόχος μας, είναι να ενεργοποιήσουμε τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή, τη στήριξη των κοινωνικών και παραγωγικών δυνάμεων της χώρας. Πιστεύουμε ακράδαντα, ότι και με την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της μελέτης, μπορούμε να δούμε την Ελλάδα να κατακτά υψηλότερες θέσεις στην κατάταξη μεταξύ των δημοφιλών προορισμών του παγκόσμιου τουρισμού. Η Ελλάδα, παρά τις μεγάλες αντιξοότητες που αντιμετωπίζουμε, έχει τη δυνατότητα να μπει σε μια σταθερή τροχιά ανάκαμψης, σε ένα νέο δημιουργικό κύκλο ανάπτυξης. Ο τουρισμός, σε αυτή τη μεγάλη εθνική προσπάθεια, μπορεί και πρέπει να είναι πρωταγωνιστής.
Παράγοντες του κλάδου κάνουν λόγο για έντονη έλλειψη προσωπικού. Από σχετική μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ φαίνεται ότι μια στις πέντε θέσεις στα ξενοδοχεία έμειναν κενές το 2021. Τι θα μπορούσε να γίνει για να βελτιωθεί η συγκεκριμένη κατάσταση;
Η έλλειψη προσωπικού, είναι ένα σημαντικό και πολυσύνθετο ζήτημα που δεν αφορά μόνο τον ελληνικό τουρισμό, καθώς σύμφωνα με τελευταία μελέτη, στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου λείπουν αυτή τη στιγμή 700.000 εργαζόμενοι. Οι ελλείψεις εργαζομένων και οι συνθήκες και οι όροι εργασίας, αποτελούν κυρίαρχα ζητήματα για τον τουρισμό. Δεν νοείται ποιοτικός, ανταγωνιστικός τουρισμός με κακές εργασιακές συνθήκες. Τη δεκαετία της κρίσης, καταφέραμε να χτίσουμε, όλοι μαζί, εργοδότες και εργαζόμενοι, ένα σημαντικό κεκτημένο. Μια αμοιβαία συνθήκη συνεννόησης. Αυτό το κεκτημένο οφείλουμε να διαφυλάξουμε και να εξελίξουμε. O ΣΕΤΕ έχει ήδη ζητήσει εξαντλητικούς ελέγχους και αναλυτική δημοσίευση στοιχείων, για να δούμε σε ποιους κλάδους εντοπίζεται η παραβατικότητα. Επίσης, τάσσεται υπέρ της υιοθέτησης καινοτόμων πολιτικών κάλυψης των κενών θέσεων, με μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα, γιατί το ζήτημα αυτό θα μας απασχολεί έντονα τα επόμενα χρόνια. Στο πλαίσιο αυτό, βρισκόμαστε σε επαφή και έχουμε κάνει ήδη συναντήσεις με τα συναρμόδια υπουργεία.
Ένα ακόμα θέμα που φαίνεται να απασχολεί έντονα την τουριστική αγορά το τελευταίο διάστημα είναι η πληγή των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Πώς κρίνετε τα μέτρα που έχουν παρθεί με σκοπό τον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων στη χώρα αλλά και την εφαρμογή τους από την πολιτεία. Ποιες είναι οι δικές σας προτάσεις για την καλύτερη αντιμετώπιση του φαινομένου ώστε να μην δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού στην αγορά;
Ο ΣΕΤΕ έχει κατ΄ επανάληψη αναφερθεί στην ανάγκη βελτίωσης του πλαισίου της βραχυχρόνιας μίσθωσης και έχει καταθέσει σχετικές προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Στις προτάσεις περιγράφονται, μεταξύ άλλων, οι δυνατότητες και προϋποθέσεις βραχυχρόνιας μίσθωσης των ακινήτων, μέσω των ψηφιακών πλατφορμών στο πλαίσιο της οικονομίας του διαμοιρασμού. Η στόχευση δεν αφορά στους μικρούς ιδιοκτήτες που εκμεταλλεύονται περιστασιακά ένα ακίνητο, αλλά στις γκρίζες ζώνες που βρίσκουν πρόσφορο έδαφος επιχειρήσεις για την αξιοποίηση κτιρίων, στα οποία προσφέρονται ξενοδοχειακές υπηρεσίες, αλλά ουσιαστικά είναι διαμερίσματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Η εν λόγω κατάσταση δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό στην τουριστική αγορά και σημαντική απώλεια εσόδων για τα δημόσια Ταμεία.