Αργυρίου: Σε όλες τις κακοποιητικές σχέσεις υπάρχει ένα υπόβαθρο καταπίεσης και άσκησης εξουσίας

Η ίδια μίλησε στο Data Project και το CNN Greece, για τους λόγους που έχουν οδηγήσει στη ραγδαία αύξηση των συγκεκριμένων περιστατικών, αλλά και τους τρόπους αντιμετώπισής τους. «Η ενδοοικογενειακή βία λοιπόν είναι από μόνη της ένα “παιχνίδι” ανωτερότητας και άσκησης εξουσίας, γιατί ο θύτης επιβάλλει με κάθε τρόπο αυτή την ανωτερότητά του στο θύμα.», υπογράμμισε.

Εν συνεχεία, αναφερόμενη στο «προφίλ» των ανθρώπων που ασκούν βία, τόνισε μεταξύ άλλων πως πρόκειται για άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, που χάνουν εύκολα τον έλεγχο των πράξεων τους και χρησιμοποιούν τον αυταρχισμό, ενώ πολλές φορές εξαναγκάζουν το θύμα τους, να κάνει πράγματα παρά τη θέλησή του.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη της Στέλλας Αργυρίου στο Data Project για την Ενδοοικογενειακή Βία και το CNN Greece:

Μέσα στο 2021, καταγράφηκε μία αυξητική τάση του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας. Θεωρείτε πως είναι η πανδημία ένας από τους κύριους παράγοντες που οδήγησαν στην αύξηση αυτή; Πιστεύετε ότι μπορεί να ανατραπεί αυτό το φαινόμενο της άκρατης βίας; Υπάρχει κάποια λύση ή μία σειρά λύσεων που μπορούν να αλλάξουν την αύξηση που παρατηρείται;

Σίγουρα η πανδημία «έπαιξε» σημαντικό ρόλο στην αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, γιατί μαζί με τις πόρτες που έκλεισαν, ουσιαστικά έκλεισαν και οι καρδιές των ανθρώπων. Μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι γενικότερα -δυστυχώς για πολλά χρόνια- είχαμε τη νοοτροπία ότι δεν ασχολούμαστε με αυτό που συμβαίνει στον διπλανό μας. Η πανδημία ωστόσο, ήρθε για να επηρεάσει τους ανθρώπους που ήδη είχαν την τάση προς τη βία.

Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, μπορεί να οξύνθηκαν και να έφτασαν σε μία πιο καταστροφική φάση, όμως υπάρχει τρόπος να μπορέσουμε να το αλλάξουμε όλο αυτό, εάν παραδεχτούμε τι ακριβώς συμβαίνει και φυσικά εάν ο καθένας από εμάς ζητήσει βοήθεια, γιατί όταν δεν ζητάμε βοήθεια δεν υπάρχει και παραδοχή του προβλήματος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που συνήθως τα θύματα τα οποία «μπαίνουν» μέσα στον κύκλο της βίας, δεν μπορούν να αντιληφθούν τι ακριβώς συμβαίνει, καθώς τα άτομα που ασκούν τη βία εναντίον τους, είναι άκρως χειριστικά και από κάποιο σημείο και μετά τα ίδια τα θύματα θεωρούν πως όλο αυτό τους αξίζει, γι’ αυτό και δεν το κοινοποιούν εύκολα.

Η ενδοοικογενειακή βία λοιπόν είναι από μόνη της ένα «παιχνίδι» ανωτερότητας και άσκησης εξουσίας, γιατί ο θύτης επιβάλλει με κάθε τρόπο αυτή την ανωτερότητά του στο θύμα. Αυτό που είναι σημαντικό να θυμόμαστε, ό,τι και εάν συμβαίνει, είναι πως ο εαυτός μας, ο διπλανός μας και σίγουρα ο άνθρωπος που έχει το πρόβλημα, μπορεί να το μοιραστεί και να αναζητήσει βοήθεια.

Εκτιμάτε πως υπάρχει κάποια μιμητική τάση σε τέτοιου είδους φαινόμενα;

Σίγουρα έχουμε φτάσει όλοι σε ένα σημείο να ακούμε την ανακοίνωση ενός θανάτου με απάθεια και δυστυχώς αυτό είναι ένα από τα άσχημα που άφησε πίσω της η πανδημία. Δεν θεωρώ πως ένας άνθρωπος θα φτάσει στο σημείο να σκοτώσει, εάν δεν έχει στον χαρακτήρα του τα στοιχεία εκείνα, που θα τον οδηγήσουν σε μια κακοποιητική συμπεριφορά, πιστεύω όμως πως όλη αυτή η απάθεια με την οποία αντιμετωπίζουμε τα περιστατικά αυτά, σίγουρα είναι προβληματική.

Η βία έχει κλιμάκωση, δεν ξεκινά και φτάνει στον φόνο, γι’ αυτό άλλωστε σε όλες τις κακοποιητικές σχέσεις, υπάρχει ένα σχετικό υπόβαθρο. Δεν γίνεται λοιπόν να οδηγηθεί κάποιος σε μία κακοποιητική πράξη, εάν πριν δεν έχει δώσει τις κατάλληλες ενδείξεις.

Εμείς, οφείλουμε να φτιάξουμε ένα κατάλληλο περιβάλλον, έτσι ώστε το θύμα στα πρώτα σημάδια της βίας, να μπορέσει να τα αναγνωρίσει και να φύγει. Φυσικά, για να γίνει αυτό είναι αναγκαίο να υπάρχουν οι συνθήκες εκείνες που θα βεβαιώνουν ότι οποιαδήποτε στιγμή και εάν πάρει την απόφαση, υπάρχει ένα ασφαλές και κατάλληλο περιβάλλον εκεί έξω και το περιμένει.

Αναμφίβολα το τελευταίο διάστημα, η αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας είναι εμφανής και αυτό δείχνει ξεκάθαρα πως οι σχέσεις των ανθρώπων περνάνε κρίση. Νομίζω πως έχουμε όλοι μας μπει σε μία διαδικασία, μέσα στην οποία το μόνο που μας απασχολεί και μας ενδιαφέρει, είναι εμείς να περνάμε καλά. Γι’ αυτό και στο παρόν τα περιστατικά φόνων που ακούμε, είναι κατά βάση φόνοι της αδιαφορίας, ενώ παλαιότερα είχαμε τους φόνους του ενδιαφέροντος, επομένως έχει αλλάξει ο τρόπος σκέψης των ανθρώπων, και όλα αυτά ξεκινάνε από τη «βουλιμική» μας διάθεση να περνάμε καλά με οποιοδήποτε κόστος.

Περνώντας στη θέση των θυμάτων, θα λέγατε πως η προβολή και η έκταση που παίρνουν πλέον φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας, «βοηθούν» τα θύματα να δραπετεύσουν από τον δυνάστη τους;

Σίγουρα, γιατί παίρνουν το θάρρος και διαπιστώνουν πιο εύκολα, ότι αυτό που συμβαίνει σε εκείνους, συμβαίνει και σε άλλους. Ωστόσο, αυτό που θα δώσει το βασικό «πάτημα» για να μπορέσει το θύμα να «δραπετεύσει» από το κακοποιητικό περιβάλλον στο οποίο ζει, είναι να διασφαλιστεί η επόμενη ημέρα.

Ειδικά εάν στην οικογένεια υπάρχουν και παιδιά, η δυσκολία να πάρει κάποιος την απόφαση να εγκαταλείψει την οικογένεια και το συγκεκριμένο περιβάλλον είναι πολύ πιο δύσκολη, ωστόσο οποιοσδήποτε υφίσταται κακοποίηση, οφείλει πρώτα και κύρια να σκεφτεί τον εαυτό του και μετέπειτα όλους τους άλλους. Δεν υπάρχει αμφιβολία άλλωστε πως η απομάκρυνση ενός γονέα από ένα περιβάλλον ενδοοικογενειακής βίας, θα ωφελήσει και τα ίδια τα παιδιά, ακόμη και εάν εκείνα δεν υφίστανται κάποια μορφή βίας.

Γιατί εκδηλώνεται περισσότερη βία με τον εγκλεισμό;

Πάρα πολλές σχέσεις μεταξύ ζευγαριών, ήταν σχέσεις αδιαφορίας ή σχέσεις στις οποίες δεν μπήκαμε ποτέ στη διαδικασία να δούμε τι συμβαίνει πραγματικά μέσα στο σπίτι, ποια είναι τα προβλήματα που υπάρχουν, καθώς ήμασταν πάρα πολύ απασχολημένοι με την καθημερινότητα και τη ρουτίνα μας.

Με το που έκλεισαν οι πόρτες, ήρθαμε όλοι αντιμέτωποι με αυτά που μέχρι πρότινος μπορεί να αφήναμε στο πλάι, με αυτά που όπως συχνά λέμε, μπορεί να βάζαμε λανθασμένα «κάτω από το χαλί». Ο εγκλεισμός, όλα αυτά τα προβλήματα και τις σκέψεις, τα έφερε στην επιφάνεια.

Υπάρχουν τρόποι προφύλαξης από την ενδοοικογενειακή βία;

Η βία δεν έχει πρόσωπο, όπως αποδεικνύουν τα περιστατικά που ήρθαν στην επιφάνεια το προηγούμενο διάστημα. Οι τρόποι προφύλαξης λοιπόν δεν μπορεί να είναι άλλοι από το να μεγαλώσουμε με έναν διαφορετικό και καλύτερο τρόπο τις επόμενες γενιές, να μάθουμε τον σεβασμό, να μιλήσουμε για την αγάπη και την ενσυναίσθηση.

Δυστυχώς, μιλάμε πολύ λιγότερο για τα συναισθήματα και πολύ περισσότερο για άλλα πράγματα στα παιδιά μας. Ο τρόπος προφύλαξης ωστόσο, «κρύβεται» στην παιδεία. Οφείλουμε να μεγαλώσουμε ανθρώπους που να σέβονται ο ένας τον άλλον και για να συμβεί αυτό, είναι σημαντικό να είμαστε εμείς το σωστό παράδειγμα για τα παιδιά μας. Στο παρόν πολύ συχνά γίνεται λόγος για influencers, αλλά οφείλουμε να θυμόμαστε πως οι καλύτεροι influencers για τα παιδιά μας είμαστε εμείς οι ίδιοι.

Θα μπορούσατε να σκιαγραφήσετε τα χαρακτηριστικά των ανδρών αλλά και των γυναικών που συνήθως λειτουργούν κακοποιητικά εντός του οικογενειακού πλαισίου; Ποια είναι συνήθως τα βαθύτερα αίτια που «βοηθούν» στην εκδήλωση μιας τέτοιας συμπεριφοράς;

Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά αυτών των ανθρώπων, με πιο βασικό το ότι ένας άνθρωπος που ασκεί πολύ εύκολα βία, συνήθως είναι κάποιος που και εκείνος έχει επίσης εισπράξει βία στο παρελθόν. Η κακοποίηση λοιπόν ξεκινάει από πιο ήπια περιστατικά, μέχρι να φτάσει στην πιο καταστροφική φάση, που είναι εκείνη την οποία βλέπουμε το τελευταίο διάστημα να συμβαίνει συχνά γύρω μας.

Στην ερώτηση, ποια χαρακτηριστικά έχει ένας άνθρωπος που ασκεί βία, πέρα από την κακοποίηση που μπορεί να έχει υποστεί και ο ίδιος, θα λέγαμε πως είναι ένας άνθρωπος με χαμηλή αυτοεκτίμηση που χάνει εύκολα τον έλεγχο των πράξεων του και χρησιμοποιεί τον αυταρχισμό, ενώ πολλές φορές εξαναγκάζει το θύμα του να κάνει πράγματα παρά τη θέλησή του. Επίσης, συχνά επιρρίπτει πολλές ευθύνες στο θύμα, ότι φταίει η συμπεριφορά του, ότι υπάρχουν προβλήματα και οικονομικές δυσκολίες. Με λίγα λόγια ο θύτης πάντα βρίσκει έναν τρόπο να εναποθέτει όλες τις ευθύνες στο ίδιο το θύμα.

Αυτός είναι και ο λόγος που συνήθως, ο κύκλος της βίας συνεχίζεται, μιας και όταν η βία γίνεται συστηματική, οι θύτες αποδυναμώνουν τελείως το θύμα και μπορούν να το χειρίζονται, ακριβώς επειδή αυτοί οι χαρακτήρες είναι άκρως χειριστικοί.

Το μήνυμα που οφείλουμε να στείλουμε σε κάθε άνθρωπο που δέχεται οποιαδήποτε μορφή κακοποίησης, είτε σωματική είτε ψυχολογική, είναι πως όλα τα θύματα, το μόνο που πρέπει να σκεφτούν είναι ότι τους αξίζει ένα καλύτερο μέλλον και από αυτό μπορούν να πάρουν δύναμη.