Ρευματοειδής Αρθρίτιδα… και πέρα από τις αρθρώσεις

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα, δεν είναι ένα απλό νόσημα, αποτελεί ένα αυτοάνοσο συστημικό φλεγμονώδες νόσημα είναι, η οποία δυστυχώς συνοδεύει τον πάσχοντα διά βίου.

Λέγοντας συστημικό νόσημα, εννοούμε ότι εκτός από τις αρθρώσεις, μπορεί να επηρεάσει και άλλα ζωτικά όργανα, όπως πνεύμονες ή μάτια. Και επειδή το ζητούμενο είναι πάντα, εκτός από την έγκαιρη και σωστή διάγνωση, η άμεση αντιμετώπιση και η ποιότητα ζωής των ασθενών, πλέον υπάρχουν νέες θεραπείες πρώτης και δεύτερης γραμμής, οι οποίες όχι μόνο ανακουφίζουν, αλλά καθιστούν τον ρευματοπαθή απόλυτα λειτουργικό.

Τα παραπάνω υπογραμμίζει στο αφιέρωμα του CNN Greece, ο κ. Σπύρος Ν. Νίκας Ρευματολόγος, Εκπαιδευθείς στον U/S μυοσκελετικού στο Russells Hall Hospital, UK. Ο κ. Νίκας, μας «ξεναγεί» στον κόσμο της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, επισημαίνοντας τη δυσκολία του αυτοάνοσου αυτού νοσήματος, για το οποίο ευτυχώς υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες. Μας αναλύει, επίσης, τι σημαίνει συστημικό νόσημα, πόσο δύσκολη αλλά και αναγκαία είναι η πρώιμη διάγνωση, ενώ αναφέρεται ενδελεχώς στις νέες θεραπείες που ανακουφίζουν και προσφέρουν υψηλή ποιότητα ζωής.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

Τι ακριβώς είναι η Ρευματοειδής αρθρίτιδα;

Πρόκειται για ένα χρόνιο, συστημικό, φλεγμονώδες, αυτοάνοσο ρευματικό νόσημα άγνωστης ουσιαστικά αιτιολογίας. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι αν εμφανισθεί, δυστυχώς θα επιμείνει για χρόνια, ίσως και για όλη τη ζωή του ασθενούς, η δε βλάβη οφείλεται σε φλεγμονή που προκαλείται από διαταραχή σε μηχανισμούς άμυνας του ίδιου του οργανισμού. Βασικό χαρακτηριστικό είναι η προσβολή των αρθρώσεων, δηλαδή η φλεγμονώδης αρθρίτιδα, η οποία εκδηλώνεται σε διάφορες αρθρώσεις, ίσως πιο συχνά στην άκρα χείρα, με πόνο, οίδημα και χαρακτηριστικά πρωινή δυσκαμψία. Εκτός της έντονης αρθρικής δυσφορίας, ο ασθενής καθίσταται προοδευτικά, σε μεγάλο βαθμό, μη λειτουργικός στην καθημερινότητά του. Η λέξη συστημικό υποδηλώνει ενδεχόμενη προσβολή, εκτός των αρθρώσεων, και άλλων οργάνων ή συστημάτων του σώματος όπως ο πνεύμονας ή τα μάτια.

Ανήκει στα σπάνια νοσήματα;

Όχι ακριβώς. Φαίνεται να προσβάλει περίπου το 0.5-1% του γενικού πληθυσμού, πιο συχνά γυναίκες, κάθε ηλικίας, συνήθως όμως 30-50 ετών. Είναι η πιο συχνή και πιο αντιπροσωπευτική μορφή αυτοάνοσης φλεγμονώδους αρθρίτιδας.

Πόσο δύσκολο είναι να τεθεί η διάγνωση;

Για τον ρευματολόγο, σε τυπικές περιπτώσεις, η διάγνωση είναι μάλλον εύκολη. Βασίζεται κυρίως στο ιστορικό, σε κλινικά ευρήματα και στον παρακλινικό έλεγχο. Στις αιματολογικές εξετάσεις φαίνεται συχνά η παρουσία της φλεγμονής, στον ανοσολογικό έλεγχο υπάρχουν μερικές φορές χαρακτηριστικά ευρήματα, ενώ τα τελευταία χρόνια, η παρουσία φλεγμονής στην πάσχουσα άρθρωση επιβεβαιώνεται και υπερηχογραφικά.

Πρόκειται για χρόνιο νόσημα, άρα η θεραπεία είναι διά βίου;

Τις περισσότερες φορές φοβάμαι πως ναι. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχουμε πολλές, αποτελεσματικές και ασφαλείς, σχετικά, επιλογές. Στην αρχή χορηγούμε φάρμακα 1ης γραμμής, με πιο χαρακτηριστικό την μεθοτρεξάτη. Για πιο ταχεία ανακούφιση από έντονα συμπτώματα συνιστάται στην αρχή η συγχορήγηση μικρών δόσεων γλυκοκορτικοειδών, κορτιζόνης δηλαδή, για όσο το δυνατό όμως μικρότερο διάστημα.

Σε ασθενείς που δεν θα αποκριθούν ικανοποιητικά, συνιστάται η χορήγηση φαρμάκων 2ης γραμμής. Πρόκειται για πιο σύγχρονες, στοχευμένες πλέον θεραπευτικές επιλογές, διακρίνονται δε, σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τους βιολογικούς παράγοντες και τους JAK αναστολείς. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν μονοκλωνικά αντισώματα, με στόχο την αναστολή μεσολαβητών φλεγμονής. Αρχικά εγκρίθηκαν οι TNF-α αναστολείς, στη συνέχεια προέκυψαν αναστολείς έναντι και άλλων μεσολαβητών φλεγμονής, όπως της IL-6, του CD-20, του CTLA-4 ή της ΙL-1. Τα τελευταία χρόνια έχουμε στη διάθεσή μας πιο σύγχρονες θεραπείες, τους JAK αναστολείς. Αντίθετα με τους βιολογικούς, χορηγούνται σε καθημερινή βάση από του στόματος, φαίνεται δε σε αρκετές περιπτώσεις να είναι λίγο πιο αποτελεσματικοί από τους TNF-α αναστολείς

Θα λέγατε ότι είναι ένα σχετικά εύκολο νόσημα στην ρευματολογία;

Είναι ένα χρόνιο επώδυνο νόσημα, με το οποίο, με τη βοήθεια σοβαρών φαρμάκων που δρουν στο επίπεδο του ανοσοποιητικού, “παλεύεις” συνεχώς, προσπαθώντας να το διατηρήσεις σε ύφεση, ώστε ο ασθενής να μην πονάει και να είναι λειτουργικός στην καθημερινότητά του. Και φυσικά δε μιλάμε μόνο για αρθρώσεις. Ενδεχομένως να προκύψουν εκδηλώσεις και από άλλα όργανα, όπως τα μάτια με σκληρίτιδα ή ξηρότητα, ο πνεύμονας, το δέρμα, ή αιματολογικές εκδηλώσεις όπως αναιμία κα. Επίσης, το νόσημα σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για διάφορες καταστάσεις όπως λοιμώξεις, καρδιαγγειακή νόσο, οστεοπόρωση και κάταγμα ή κατάθλιψη. Σε τακτά χρονικά διαστήματα είμαστε αναγκασμένοι να παρακολουθούμε και να ελέγχουμε για κάθε πιθανή εξέλιξη του νοσήματος ή πιθανές ανεπιθύμητες δράσεις της χορηγούμενης θεραπείας.

Κάτι αισιόδοξο για το τέλος;

Είναι σημαντικό για την εξέλιξη του νοσήματος η πρώιμη διάγνωση και η έγκαιρη έναρξη σοβαρής θεραπείας. Στόχος της προσπάθειας μας είναι η ταχεία και πλήρης ανακούφιση των συμπτωμάτων, η επιστροφή του ασθενούς στην καθημερινότητά του και η αποτροπή ανάπτυξης μόνιμων και μη αναστρέψιμων αρθρικών και συστημικών βλαβών. Και είναι αλήθεια ότι αυτό σήμερα, με τη σωστή θεραπευτική στρατηγική, είναι δυνατό να επιτευχθεί σε μεγάλο μέρος των ασθενών μας.

Σπύρος Ν. Νίκας- Ρευματολόγος