Δημογραφικό: Εθνικό σχέδιο για να ανακοπεί η γήρανση του πληθυσμού -Τα υπό εξέταση μέτρα

Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση σχεδιάζει ένα εθνικό σχέδιο δράσης με μέτρα δεκαετούς διαρκείας για να αναχαιτίσει τον εφιάλτη της εθνικής συρρίκνωσης, πριν να είναι αργά. Άλλωστε, οι πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου της ΕΛΣΤΑΤ, κ. Αθανάσιου Θανόπουλου πως η απογραφή του 2021 αναμένεται να καταγράψει σημαντική μείωση του πληθυσμού επιταχύνουν τις εξελίξεις.

Σύμφωνα με τη RealNews, στο μικροσκόπιο της κυβέρνησης βρίσκονται μέτρα, όπως η δωρεάν κατοικία σε νέους γονείς, έξτρα επιδόματα αν το δεύτερο παιδί γεννηθεί σε σύντομη χρονική απόσταση από το πρώτο, αλλά και η ριζική αλλαγή του ωραρίου των ολοήμερων σχολείων, ώστε αυτά να καλύπτουν το σύνολο των εργαζομένων και όχι μόνο των δημοσίων υπαλλήλων ή όσων εργάζονται τις πρωινές ώρες.

Τα υπό εξέταση μέτρα

Αναλυτικά τα μέτρα που βρίσκονται στο «τραπέζι» και συγκεντρώνουν αυξημένες πιθανότητες για τη συμπερίληψη τους στο εθνικό σχέδιο:

Στεγαστική πολιτική. Το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων μελετά ακόμα και την παροχή δωρεάν κατοικίας σε νέα ζευγάρια για κάποια έτη μέσα από τη δεξαμενή των αναξιοποίητων ακινήτων του Δημοσίου. Σε κάθε περίπτωση η στεγαστική συνδρομή θεωρείται δεδομένη.

Επιδοματική πολιτική. Πιθανότητες συγκεντρώνει ειδικό οικονομικό βοήθημα, υπό την ονομασία «speed premium, για να ωθήσει τα ζευγάρια να αποκτήσουν περισσότερα από ένα παιδιά. Επικρατέστερο σενάριο είναι το ειδικό βοήθημα να να δίνεται σε περίπτωση γέννησης επόμενου παιδιού εντός 30 μηνών από την προηγούμενη γέννα.

Ριζική αλλαγή στο ωράριο των ολοήμερων σχολείων. Τη δεδομένη χρονική στιγμή το ωράριο των ολοήμερων σχολείων δεν ικανοποιεί πλήθος οικογενειών, καθώς οι γονείς εργάζονται και μετά τις 4 το απόγευμα, οπότε και λήγει το ολοήμερο. Το υπουργείο μελετά διεύρυνση του ωραρίου, αλλά και ολοήμερα σε όλη τη χώρα, ώστε να καλυφθούν όσο το δυνατόν περισσότερες οικογένειες.

Επέκταση της προστασίας από την απόλυση όταν οι εργαζόμενοι επιστρέφουν στην εργασία από τη γονική άδεια.

Ειδικές άδειες φροντιστών για νέους γονείς, οι οποίες θα αφορούν τόσο τις μητέρες όσο και τους πατέρες των παιδιών

Ειδικά φορολογικά κίνητρα για τον επαναπατρισμό νέων επιστημόνων. Το μέτρο βρίσκεται ήδη σε ισχύ και πιθανότατα θα επεκταθεί, με στόχο να επιστρέψουν στη χώρα νέοι Έλληνες επιστήμονες για να δημιουργήσουν οικογένεια.

Έως και 500.000 λιγότεροι σε μία δεκαετία

Πρόσφατη δημοσίευση των καθηγητών στο Παν. Πατρών και Θεσσαλίας, κκ. Βασίλη Παππά και Βύρωνα Κοτζαμάνη δείχνει πως πιθανότατα οι μόνιμοι κάτοικοι της χώρας μας στα τέλη του 2021 θα είναι κατά 450.000-500.000 λιγότεροι από αυτούς που απεγράφησαν τον Μάιο του 2011 (υπό την προϋπόθεση ότι η κάλυψη του πληθυσμού στις δυο αυτές απογραφές δεν θα διαφοροποιείται σημαντικά).

Τα τελευταία εννέα χρόνια (1/1/2011 -1/1/2020) με βάση τις εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας μας, επισημαίνουν οι δυο ερευνητές, μειώθηκε κατά 3,7% (-405.000 άτομα). Οι τάσεις όμως σε περιφερειακό επίπεδο είναι μεικτές.

Η πλειοψηφία των νομών (39/51) είχε απώλειες και μια μειοψηφία μόνον (12/51) είχε κάποια κέρδη. Αν δε εξετάσουμε, την ίδια περίοδο, τα ποσοστά μεταβολής και όχι τα απόλυτα μεγέθη, διαπιστώνεται ότι τέσσερις μόνον νομοί είχαν μια σημαντική αύξηση του πληθυσμού τους (>+6%, Δωδεκάνησα, Χίος, Μυτιλήνη, Σάμος), ενώ οκτώ μια πολύ ήπια (<+3%). Στον αντίποδα, ανάμεσα στους 39 νομούς που έχουν απώλειες το 1/5 (8) είχαν σημαντικά αρνητικά ποσοστά μεταβολής (υψηλοτέρα του - 7%).

Οι νομοί με σημαντικά κέρδη αναφέρουν οι δυο ερευνητές είναι όλοι νησιά που «φιλοξενούν» κέντρα υποδοχής προσφύγων, ενώ αυτοί με σημαντικές απώλειες βρίσκονται όλοι στην ηπειρωτική ορεινή Ελλάδα.

Όσον αφορά το ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων, αυτό, σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτουν οι δυο ερευνητές, είναι αρνητικό την τελευταία εννεαετή περίοδο αγγίζοντας τις 223 χιλ. Ελάχιστοι νομοί διαφοροποιούνται, έχοντας περισσότερες γεννήσεις από θανάτους: τα Δωδεκάνησα, οι Κυκλάδες, η Ξάνθη, τα Χανιά, το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο, το θετικό Φυσικό Ισοζύγιο των οποίων συσσωρευτικά όμως δεν υπερβαίνει τα 12.000 άτομα. Από τους έξι αυτούς νομούς, μόνον τέσσερεις (Δωδεκάνησα, Ρέθυμνο, Χανιά και Ηράκλειο) είχαν αύξηση του πληθυσμού τους, ενώ στις Κυκλάδες και την Ξανθή ο πληθυσμός μειώθηκε ελαφρώς εξ αιτίας των αρνητικών Μεταναστευτικών τους Ισοζυγίων (περισσότεροι έξοδοι από εισόδους). Τα υψηλοτέρα αρνητικά Φυσικά Ισοζύγια σε απόλυτες τιμές καταγράφονται στην Αττική (σχεδόν -40 χιλ.), στον νομό Σερρών (σχεδόν -15 χιλ.) και στους νομούς, Φθιώτιδας, Μεσσηνίας, Αιτωλοακαρνανίας, Καρδίτσας, Ηλείας, Τρικάλων, Ευβοίας, Καβάλας, Έβρου, Πέλλας και Μαγνησίας (-8 έως - 6 χιλ.) συμβάλλοντας, αν και σε διαφοροποιημένο βαθμό, στην μείωση του πληθυσμού τους.

Από τα στοιχεία που επεξεργάστηκαν οι δυο καθηγητές στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενο από τον Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας ερευνητικού προγράμματος «Δημογραφικά Προστάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα», προκύπτει ότι 1 στους 3 νομούς που βρίσκονται όλοι στην ηπειρωτική χώρα (με εξαίρεση το Λασίθι) έχουν λιγότερες γεννήσεις από θανάτους (αρνητικά φυσικά ισοζύγια) και ταυτόχρονα, περισσότερες εξόδους από εισόδους (αρνητικά μεταναστευτικά ισοζύγια. Στον αντίποδα 4 μόνον νομοί (τρεις στην Κρήτη + Δωδεκάνησα) έχουν θετικά Φυσικά Ισοζύγια και Μεταναστευτικά Ισοζύγια (και επομένως και μεγάλη αύξηση του πληθυσμού τους).

Οι υπόλοιποι 30 νομοί εντάσσονται σε κάποια από τις άλλες τρεις ομάδες. Η πρώτη συμπεριλαμβάνει δυο μόνον νομούς, την Ξάνθη και τις Κυκλάδες, που αν και έχουν περισσότερες γεννήσεις από θανάτους χάνουν πληθυσμό καθώς οι έξοδοι είναι περισσότερες από τις εισόδους. Στην δεύτερη ομάδα εντάσσονται 20 νομοί - όλοι στην ηπειρωτική Ελλάδα-, όπου αν και τα Μεταναστευτικά τους Ισοζύγια είναι θετικά, δεν επαρκούν να καλύψουν τις απώλειες των αρνητικών Φυσικών τους Ισοζυγίων, με αποτέλεσμα να έχουν μείωση του πληθυσμού τους.

Τέλος, η τελευταία ομάδα, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς στους 8 νομούς που την αποτελούν (Βοιωτίας, Θεσπρωτίας, Μυτιλήνης, Πιερίας, Σάμου, Φωκίδος, Χαλκιδικής και Χίου) το ισοζύγιο είσοδοι-έξοδοι είναι θετικό σε τέτοιο βαθμό που υπερκαλύπτει τις απώλειες που προκαλεί το γεγονός ότι έχουν περισσότερους θανάτους από γεννήσεις, με αποτέλεσμα να έχουν και αυτοί, αύξηση του πληθυσμού τους.

Συμπερασματικά, όπως δηλώνει στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Κοτζαμάνης, ι) στην μεταβολή του πληθυσμού καθοριστικό ρόλο παίζουν όχι μόνον τα Φυσικά (γεννήσεις- θάνατοι) αλλά και τα Μεταναστευτικά Ισοζύγια (είσοδοι-έξοδοι) και ιι) όπως τα Φ.Ι. τόσο σε επίπεδο χώρας όσο και σε επίπεδο νομών δεν πρόκειται να αλλάξουν πρόσημο (θα παραμείνουν δηλαδή και τα επόμενα χρόνια αρνητικά), αυτό που θα επηρεάσει όλο και περισσότερο τις δυο επόμενες δεκαετίες τις όποιες μεταβολές του πληθυσμού μας είναι η ζυγαριά είσοδοι-έξοδοι.

Σε εθνικό δε επίπεδο, ακόμη και αν η ζυγαριά αυτή στο μέλλον γίνει από αρνητική μηδενική (όσοι δηλ. θα εγκαταλείψουν την Ελλάδα άλλοι τόσοι θα εγκατασταθούν σε αυτήν), μετά από 20 χρόνια θα είμαστε σχεδόν κατά ένα εκατομμύριο λιγότεροι από ό,τι σήμερα.