Καύσωνας: Τι πρέπει να προσέχουν οι καρδιοπαθείς στον καύσωνα - Οδηγός της Καρδιολογικής Εταιρείας

Γενικές οδηγίες

• Αποφυγή του ηλίου κατά τις ώρες υψηλής ακτινοβολίας (11.00-16.00).
• Αποφυγή της βαριάς σωματικής εργασίας και της υπερβολικής άθλησης, ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία ή υγρασία.
• Αποφυγή των πολύωρων ταξιδιών με αστικά μέσα συγκοινωνίας κατά τη διάρκεια της υψηλής ζέστης.
• Κατανάλωση άφθονων υγρών (έως 1,5 - 2 λίτρα).
• Αποφυγή των μεγάλων γευμάτων.
• Περιορισμός των οινοπνευματωδών ποτών όπως και των ποτών που περιέχουν πολλή καφεΐνη.
• Εάν η εφίδρωση είναι μεγάλη, προσθήκη αλατιού σε μικρές ποσότητες στη διατροφή για να εξισορροπηθεί η απώλεια ηλεκτρολυτών.
• Κατανάλωση άφθονων φρούτων και λαχανικών.
• Κατά τη διάρκεια της ημέρας αρκετά ντους με χλιαρό νερό.
• Τροποποίηση της αντιυπερτασικής αγωγής. Οι υπερτασικοί το καλοκαίρι χρειάζονται μικρότερες δόσεις φαρμάκων γιατί η πίεση μειώνεται με τη ζέστη.
• Τροποποίηση της αγωγής καρδιακής ανεπάρκειας. Αναπροσαρμογή της δοσολογίας φαρμάκων όπως τα διουρητικά και τα αγγειοδιασταλτικά γιατί υπάρχει ο κίνδυνος των ηλεκτρολυτικών διαταραχών και της αφυδάτωσης.
• Το ταξίδι με αεροπλάνο ή άλλο μέσο απαγορεύεται στους ασθενείς με πρόσφατο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ασταθή στηθάγχη, πρόσφατη επέμβαση by pass ή απορρύθμιση καρδιακής ανεπάρκειας.
• Γενικά όσοι έχουν μόνιμους καρδιακούς βηματοδότες μπορούν να ταξιδέψουν με αεροπλάνο. Όμως κάποια είδη βηματοδοτών και εμφυτεύσιμων απινιδωτών απορρυθμίζονται από τα συστήματα ασφαλείας του αεροδρομίου. Καλό είναι οι ασθενείς να έχουν μαζί τους «την ταυτότητα» του βηματοδότη ή απινιδωτή.
• Κάθε καρδιοπαθής πρέπει οπωσδήποτε να έχει όλα τα απαραίτητα φάρμακα που χρειάζεται μαζί του, το όνομα και τα τηλέφωνα του γιατρού του, και τις απαραίτητες πληροφορίες για την πάθηση και την περίθαλψή του.

Διατροφή

Όσον αφορά τη διατροφή, το καλοκαίρι θα πρέπει να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες ώστε να μην επιβαρύνεται ο οργανισμός. Θα πρέπει να τρώμε πολλά φρούτα, λαχανικά, σαλάτες και να πίνουμε πολλούς χυμούς και νερό.

Θάλασσα

• Αποφυγή των επικίνδυνων ωρών του ήλιου, μεταξύ 12 - 4 μ.μ.
• H επαφή με το νερό να γίνεται σταδιακά.
• Να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον 2 ώρες από το τελευταίο γεύμα.
• Κολύμβηση για 30 - 45 λεπτά την ημέρα (έστω και σε ήπια ένταση), γιατί το ευεργετικό όφελος της άσκησης είναι τότε περισσότερο εμφανές.

Βουνό

Σε μεγάλο υψόμετρο υπάρχει μείωση του οξυγόνου και μείωση της ατμοσφαιρικής πίεσης. Η μείωση της ατμοσφαιρικής πίεσης αυξάνει την αρτηριακή πίεση και η μείωση του οξυγόνου αναγκάζει τον οργανισμό να κάνει συχνότερες, βαθύτερες αναπνοές, με αύξηση της καρδιακής συχνότητας. Εάν το υψόμετρο είναι πάνω από 2.500μ. μπορεί να προκληθεί πονοκέφαλος, ζάλη, ταχυπαλμία, πνευμονικό οίδημα, συνεπώς καλό είναι οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια να αποφεύγουν τα μεγάλα υψόμετρα.

Ύποπτα συμπτώματα που θα πρέπει να οδηγήσουν τους καρδιολογικούς ασθενείς στον ιατρό τους

• Θωρακική δυσφορία που επεκτείνεται στην κάτω γνάθο και ενδεχομένως αντανακλά στην πλάτη ή το χέρι (δηλωτικά στηθαγχικού πόνου).
• Δύσπνοια
• Αδυναμία / Καταβολή δυνάμεων
• Ελαττωμένο επίπεδο συνείδησης / Σύγχυση
• Αίσθημα παλμών / Ταχυκαρδία
• Κεφαλαλγία / Ζάλη

Εκδηλώσεις θερμοπληξίας

Πρόδρομα συμπτώματα είναι η δίψα, η αδυναμία, η ζάλη, ο ίλιγγος, ο πονοκέφαλος και η ναυτία. Όψιμα ο ασθενής παρουσιάζει απώλεια των αισθήσεων, σύγχυση, σπασμούς, λήθαργο και κώμα.

Πανδημία Covid-19

Οι υψηλές θερμοκρασίες του περιβάλλοντος και η σταδιακή επαναφορά στην κανονικότητα δεν θα πρέπει να μας εφησυχάζουν, αναφέρει η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία. Έχουμε μπει σε νέα φάση κατά την οποία ο ιός μπορεί να μην φαίνεται, ωστόσο παραμένει και μας απειλεί. Θα πρέπει λοιπόν να υπάρχει αυξημένη εγρήγορση και να ακολουθούμε σχολαστικά τους κανόνες προστασίας τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο.

Την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία απασχολεί και το θέμα της λειτουργίας των κλιματιστικών μηχανημάτων και συνιστάται η χρήση νωπού αέρα και ο καλός εξαερισμός των χώρων. Έχει συστηθεί σε επαγγελματικούς χώρους να γίνεται ρύθμιση των κεντρικών μονάδων κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρχει ανακυκλοφορία του αέρα.

Όσον αφορά τα οικιακά κλιματιστικά συστήνεται να παραμένει ανοιχτό το παράθυρο και να λειτουργούν σε υψηλότερη θερμοκρασία, ενώ πρέπει να ρυθμίζεται η ροή του αέρα ώστε να μην έχει φορά πάνω στα άτομα που βρίσκονται στο χώρο.

Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία συνιστά στους πολίτες την τήρηση όλων των μέτρων μερικής κοινωνικής αποστασιοποίησης και προσωπικής ασφάλειας, την αποφυγή έκθεσης σε περιβάλλον υψηλής θερμοκρασίας, την καλή ενυδάτωση και καλή διατροφή, ενώ για ασθενείς με καρδιολογικά νοσήματα που λαμβάνουν αντιυπερτασική αγωγή και διουρητικά συνιστά την αναζήτηση συμβουλής από τον θεράποντα καρδιολόγο τους για το ισοζύγιο υγρών που θα ακολουθούν.

Κίνδυνοι από τις υψηλές θερμοκρασίες

Τους θερινούς μήνες στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε συχνά το πρόβλημα της υψηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος με κύριες επιπλοκές τις κράμπες από υπερθερμία, την εξάντληση και σπανιότερα την πολύ- οργανική ανεπάρκεια λόγω υπερθερμίας (heat shock).

Επίσης έχει παρατηρηθεί μια αύξηση στην συχνότητα εισαγωγών οξέων καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε περιόδους καύσωνα, που φαίνεται να συσχετίζονται με την παρατηρούμενη αύξηση των συγκεντρώσεων των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, του SO₂, αλλά και του όζοντος, που προάγουν τη φλεγμονώδη διεργασία.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι οι καύσωνες του 1976 και του 1995 στην πόλη του Λονδίνου συνδέθηκαν με 15% αύξηση της ολικής θνησιμότητας κατά τη διάρκεια των ημερών της αυξημένης θερμοκρασίας, ενώ ο καύσωνας του Ιουλίου του 1987 στην Αθήνα, συσχετίστηκε με 2.000 επιπλέον θανάτους, δηλαδή σε 97% αύξηση της ημερήσιας θνητότητας.

Τα σύνδρομα υπερθερμίας μπορεί να παρατηρηθούν και σε σχετικά χαμηλότερες θερμοκρασίες περιβάλλοντος (>32^oC) με υψηλή σχετική υγρασία (>60%) κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα, σε αλκοολικούς ή πάσχοντες από ψυχικές ασθένειες, άτομα που λαμβάνουν αντιψυχωσικά φάρμακα, διουρητικά, αντιχολινεργικά, ή σε άτομα που ζουν σε μη καλά αεριζόμενους χώρους χωρίς κλιματισμό. Τα σύνδρομα αυτά είναι πιο συνήθη να εκδηλωθούν κατά τις πρώτες μέρες του καύσωνα όπου ο οργανισμός δεν έχει ακόμα εγκλιματιστεί.

Ο εγκλιματισμός χρειάζεται 7 με 14 ημέρες έκθεσης. Με τον εγκλιματισμό μειώνεται ο ουδός εμφάνισης ιδρώτα έτσι το άτομο ιδρώνει σε χαμηλότερη βασική θερμοκρασία. Ο ιδρώτας είναι ο πιο αποτελεσματικός φυσικός μηχανισμός ενάντια στην θερμοπληξία και μπορεί να παρατηρηθεί με μικρή ή και καμία μεταβολή της βασικής θερμοκρασίας του σώματος. Όσο ο ιδρώτας παραμένει το άτομο μπορεί να αντέξει υψηλές θερμοκρασίες αρκεί να αντικαθιστά το νάτριο και το νερό που χάνεται.

Έτσι ο οργανισμός σε κατάσταση υψηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος ενεργοποιεί διάφορους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς, προκειμένου να εμποδίσει την άνοδο της θερμοκρασίας του και να αποβάλει την περίσσεια θερμότητας.

Προκαλείται αγγειοδιαστολή, ώστε τα αγγεία που βρίσκονται κοντά στο δέρμα να αποβάλουν θερμότητα προς το περιβάλλον.

Αντισταθμιστικά, η καρδιά αυξάνει τη συχνότητά της, ώστε να διατηρήσει σταθερή την παροχή αίματος στα όργανα (ταχυκαρδία).

Ενεργοποιούνται οι ιδρωτοποιοί αδένες και η θερμότητα αποβάλλεται με εξάτμιση.

Αυξάνεται η συχνότητα και το βάθος της αναπνοής για την αποβολή του θερμού αέρα.

Οι οδηγίες της Πολιτικής Προστασίας

Συστάσεις προς τους πολίτες έχει απευθύνει, παράλληλα, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας λόγω του καύσωνα, και τους καλεί «να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, μεριμνώντας για τη λήψη μέτρων αυτοπροστασίας από κινδύνους που προέρχονται από την επικράτηση των υψηλών θερμοκρασιών».

Στις περιοχές όπου προβλέπεται η επικράτηση υψηλών θερμοκρασιών, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εφιστά την προσοχή στα άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες να προσέχουν ιδιαίτερα κατά τις επόμενες ημέρες, ώστε να αποφευχθούν προβλήματα υγείας, όπως θερμική εξάντληση και θερμοπληξία, που μπορεί να προκληθούν εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών που θα επικρατήσουν.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τις οδηγίες αυτοπροστασίας από τις υψηλές θερμοκρασίες, συνιστάται στους πολίτες:

• Να παραμένουν σε χώρους δροσερούς και σκιερούς μακριά από συνωστισμό, να χρησιμοποιούν κλιματιστικά μηχανήματα ή ανεμιστήρες και να αποφεύγουν τη βαριά σωματική εργασία σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία, άπνοια και μεγάλη υγρασία.
• Να αποφεύγουν την ηλιοθεραπεία, όπως και το βάδισμα ή το τρέξιμο κάτω από τον ήλιο και να φορούν καπέλο και γυαλιά ηλίου και ρούχα ανοιχτόχρωμα από ύφασμα που επιτρέπει στο δέρμα να αερίζεται και διευκολύνει την εξάτμιση του ιδρώτα, αποφεύγοντας τα συνθετικά υφάσματα.
• Να καταναλώνουν ελαφρά γεύματα με φρούτα και λαχανικά, περιορίζοντας τα λιπαρά και την ποσότητα του φαγητού.
• Να πίνουν άφθονο νερό και χυμούς φρούτων, αποφεύγοντας τα οινοπνευματώδη.
• Ιδιαίτερη μέριμνα συνιστάται για τα μωρά και τα μικρά παιδιά, καθώς και τους ηλικιωμένους και τους πάσχοντες από χρόνια νοσήματα για την προστασία τους από τις υψηλές θερμοκρασίες

Για περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες αυτοπροστασίας από τις υψηλές θερμοκρασίες, οι πολίτες μπορούν να επισκεφθούν τον δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και τον δικτυακό τόπο του υπουργείου Υγείας.

• Πρόληψη των επιπτώσεων από την εμφάνιση υψηλών θερμοκρασιών και καύσωνα
• Προστατευτικά μέτρα για τον καύσωνα