Βοτανικός Κήπος: Ένα κομμάτι του Παραδείσου που έπεσε στην Αττική
Λευτέρης Παρτσάλης - CNN Greece
Μέχρι και πέρυσι τις τρεις γωνιές του, ο Ανθώνας, ο Δενδρώνας και το Βουνό, γέμιζαν οι φωνές των παιδιών από τις σχολικές εκδρομές και ο ενθουσιασμός των επισκεπτών του Διομήδειου Βοτανικού Κήπου.
Τον τελευταίο χρόνο οι πύλες του έκλεισαν, δίνοντας ευκαιρία, η πηγή οξυγόνου των Αθηναίων να πάρει για λίγο τη δικιά του ανάσα.
Τις φωνές των περιπατητών του αντικατέστησαν οι ήχοι των κηποτεχνητών, οι οποίοι ίσως να ήταν τελικά οι μόνοι επωφελούμενοι από την πανδημία, οι οποίοι βρήκαν ευκαιρία να συντηρήσουν και να χαρούν τον κήπο και τα έργα τους σε αυτόν.
Κάποιοι εργάζονται σε αυτόν, άλλοι τον αγάπησαν τόσο ώστε να τον φροντίζουν εθελοντικά, ενώ για κάποιους άλλους ο Κήπος είναι το σπίτι τους. Όλοι μαζί αποτελούν την καρδιά του Βοτανικού Κήπου.
Ο Κλεάνθης Καραμπαλίκης, είναι ο «άνθρωπος» του Κήπου. Εργάζεται και ζει εκεί τα τελευταία 11 χρόνια, ενώ η κόρη του έχει γεννηθεί σε αυτόν. Η δουλειά του να φυλάει τον κήπο και να τον κρατάει ασφαλή έχει την ιδιαιτερότητα και τη δέσμευση ότι πρέπει να ζεί μέσα στον κήπο.
Για τον Αναστάσιο, 41, ετών πατέρα δύο παιδιών τεχνίτη και δενδροανθοκηπουρό τα τελευταία 17 χρόνια, ο Κήπος είναι ένας πνεύμονάς, στεναχωριέμαι που αυτό που κάνω δεν μπορεί να το χαρεί ο κόσμος.
Ο Δημήτρης, 46 ετών γεωπόνος, δουλεύει 10 χρόνια στον κήπο. «Ο Κήπος είναι για τον κόσμο, δεν τα φτιάχνουμε για εμάς, αν ο Κήπος δεν έχει επισκέπτες έχουμε αποτύχει».
Ο επισκέπτης όταν εισέρχεται στον κήπο πρέπει να τηρεί ορισμένους κανόνες λειτουργίας –όχι μπάλες, όχι σκυλιά, όχι κατοικίδια, όχι μουσικές.
«Είναι κάτι μοναδικό το να βγαίνεις και να έχεις μπροστά σου όλη αυτή τη δασική έκταση. Αυτό το πανέμορφο μέρος είναι καταπληκτικό για τα παιδιά σε σύγκριση με ένα διαμέρισμα» μας λέει.
Τώρα που ο Κήπος είναι κλειστός είναι καλό, διότι γίνονται διάφορες εργασίες που δεν μπορούσαν να γίνουν «με τον επισκέπτη πάνω το κεφάλι σου. Για τον κόσμο είναι ότι χειρότερο γιατί είναι ένας πνεύμονας και δεν μπορεί να τον επισκεφτεί».
Όπως λέει, κάποιες φορές είναι μοναχικά χωρίς τους επισκέπτες του, όμως υπάρχει ο κόσμος που δουλεύει, υπάρχει κόσμος που κυκλοφορεί στον κήπο και έτσι συνεχίζει να έχει ζωή.
«Έχουμε κανένα βιβλίο, κάτι γίνεται για να περάσει ώρα, να κάνουμε περιπολίες. Δεν κάθομαι στην πύλη αλλά και γυρίζω γιατί είναι μεγάλη έκταση και μπορεί κάποιος να θέλει να μπει να περπατήσει να τρέξει και να βγει από κάποιο χώρο από κάπου αλλού, οπότε είμαι και στο τρέξιμο συνέχεια».
Το κενό και το γεμάτο
Για τον Στέφανο Χριστοδουλάκη, ως υπεύθυνο της δασικής αναψυχής του Κήπου, είναι περίεργο που είναι τόσο άδειος, κυρίως γιατί τα τέσσερα χρόνια που εργάζεται σε αυτόν, η κύρια ενασχόλησή του είναι με τα παιδιά.
«Έχουμε φτιάξει αυτό το πολύ όμορφο χώρο, ο οποίος έχει διάφορα παιχνίδια ισορροπίας δύναμης και στόχων, τα οποία όμως προάγουν το ομαδικό παιχνίδι. Δεν προάγουμε τον ανταγωνισμό προάγουμε τον συναγωνισμό» περιγράφει.
«Δεν μπορώ να δώσω σε κάποιον να καταλάβει τη διαφορά τού κενού με το γεμάτο, στο γεμάτο νομίζεις ότι ζουν τα πάντα εδώ μέσα. Κύριος σκοπός του δεν είναι να είναι άδειος ο Κήπος. Οπότε μας φαίνεται πολύ περίεργο» αναφέρει ο Στέφανος.
«Ειδικά τις μέρες που έχουμε έντονο το στοιχείο του παιδιού μέσα εδώ με τα σχολεία. Μπορεί να περάσουν δύο τρία τμήματα από εδώ πέρα με 40 παιδιά το καθένα. Είναι τρομερή εμπειρία και είναι και ένα κομμάτι του Βοτανικού Κήπου, το οποίο έχει δημιουργηθεί προκειμένου να ξεφύγουμε λίγο από το διδακτικό κομμάτι, να φύγουμε λίγο από το μαθαίνω πράγματα και τα λοιπά, αλλά πάμε να παίξουμε, βάζοντας πάνω τους κανόνες αλλά πάμε να παίξουμε.
»Είναι πολύ όμορφο το όταν φεύγουν τα παιδιά από δω και τους ακούς να λένε ''η καλύτερη εκδρομή της ζωής μου, να ξανάρθουμε''».
«Εμένα αυτό με γεμίζει και τώρα είναι δύσκολα βλέποντας τον κήπο έτσι».
«Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους»
Ο «Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» στην Ιερά Οδό 403 στο Χαϊδάρι είναι ο μεγαλύτερος της χώρας.
Ονομάστηκε έτσι από τον Αλέξανδρο Διομήδη, του στενού οικονομικού συνεργάτη του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Διετέλεσε υπουργός Οικονομικών και διευθυντής στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Τόσο αυτός, όσο και η γυναίκα του είχαν μια ιδιαίτερη αγάπη για τη φύση και άφησαν ένα μέρος της περιουσίας τους για να γίνει ο Βοτανικός Κήπος στα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών.
Ο Κήπος δεν είναι δημόσιος φορέας. Λειτουργεί από το 1975 με τα χρήματα του κληροδοτήματος.
Η επισκεψιμότητα πάει παράλληλα με κάποια πράγματα: Την ανάγκη του επισκέπτη για παροχή τέτοιους είδους υπηρεσιών και οι δράσεις του Κήπου.
Όταν η πόλη δεν ήταν τόσο μεγάλη και υπήρχαν χώροι σαν τον κήπο που μπορούσες να δεις και σε άλλα μέρη, ο αριθμός των επισκεπτών ήταν μικρός. Όταν μεγάλωσε η Αθήνα όμως και τέτοιοι χώροι περιορίστηκαν, τότε η επισκεψιμότητα αυξήθηκε κατακόρυφα. Πλέον οι επισκέπτες υπολογίζονται πάνω από 100.000 τον χρόνο.
Απασχολεί 15 εργαζομένους -αριθμός μικρός ο οποίος κατανέμεται σε τρεις κατηγορίες: α) εργατοτεχνικό προσωπικό που έχουν μεγάλο βάρος της συντήρησης και της επέκτασης των τμημάτων, το επιστημονικό προσωπικό και το προσωπικό φύλαξης. Στον κήπο προσφέρουν υπηρεσίες και 15 εθελοντές.
Η Ιωάννα Κυρανού είναι η τμηματάρχης οικονομικής υπηρεσίας, είναι αυτή που ασχολείται με τα σχολεία και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Της φαίνεται περίεργο που δεν έρχεται κανείς τώρα στον κήπο. «Είναι περίεργο το συναίσθημα να μη βλέπω κόσμο, όταν βλέπω ότι είναι άδειος ο Κήπος».
Το αγαπημένο της μέρος; Ο Δενδρώνας λόγω των μονοπατιών του. «Υπάρχουν εκεί πράγματα τα οποία δεν τα έχει εξερευνήσει ο κόσμος δεν τα ξέρει. Ο κόσμος πηγαίνει περισσότερος εκεί που πηγαίνουν πολλοί, όπως στον Ανθώνας, που έχει περισσότερο ήλιο, περισσότερο άνοιγμα» λέει.
«Μπορεί να κάτσω εκεί για πέντε λεπτά να ηρεμήσω γιατί βλέπεις μόνο πράσινο –είναι απίστευτο ότι είναι δίπλα στην Καβάλας– και μετά συνεχίζω τη δουλειά».
Ο Δημήτρης Ντάγκας είναι εργοδηγός και κηπουρός. Το χαμόγελό του αποκαλυπτικό για την ηρεμία που του προσφέρει η δουλειά στον Βοτανικό Κήπο.
Ο θαυμαστής
Ο Ξενοφών είναι από τον Πόντο και βρίσκεται στην Ελλάδα τα τελευταία 31 χρόνια.
Η ενασχόληση του με τον κήπο ξεκίνησε όταν υπέγραψε, αρχικά, οκτάμηνη σύμβαση εργασίας. Μόλις αυτή έληξε ο Ξενοφών συνέχισε να εργάζεται εθελοντικά στον κήπο για σχεδόν ένα χρόνο, μέχρι που έπιασε μόνιμη δουλειά.
Όποιος επισκεφτεί τον Βοτανικό Κήπο και θελήσει να πάει μια βόλτα στο βουνό, θα έχει δίπλα του τον Γιώργο Νικολακάκη. Ο Γιώργος είναι ο συνοδός βουνού. Αυτός είναι και ο ρόλος του στον κήπο, να συνοδεύει κόσμο προς το ορεινό κομμάτι του Κήπου.
Ο Ανθώνας είναι σίγουρα ένα μέρος με πολύ ωραία σημεία όπως και ο Δενδρώνας, αλλά το αγαπημένο του σημείο είναι στο λιβάδι που βρίσκεται το καμίνι.
«Είναι άσχημα τώρα γιατί δεν έχει ζωή. Όταν έχεις έναν κήπο που είναι επισκέψιμος, που κυκλοφορεί συνέχεια κόσμος και ξαφνικά θυμίζει σκηνή σαν στις ταινίες που πέφτει η πυρηνική βόμβα και αδειάζουν όλα»
Η αγάπη για τη γη και τη φύση
Η Βερικοκάκη Αλεξάνδρα εργάζεται στον κήπο από το 2010. Είχε έρθει στον κήπο με αφορμή μια διάλεξη και ζήτησε να μάθει αν μπορεί να πηγαίνει εθελοντικά. Αγαπάει όπως λέει τη γη και γι’ αυτό της αρέσει να βοηθάει.
Ερχόταν στην αρχή μια φορά τη βδομάδα, αλλά επειδή δουλεύει δεν είναι πάντα εύκολο.
«Μου αρέσει το μέρος, είναι μαγικό. Και αν σκεφτείτε ότι όλο αυτό το κομμάτι της γης με όλο το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο ο Διομήδης το έκανε για τη χώρα, θα έπρεπε να το σεβόμαστε πιο πολύ. Δεν το σέβονται καθόλου και δεν βοηθάνε τους ανθρώπους εδώ».
Νιώθει πως «δεν είναι σωστό», αλλά της αρέσει που είναι άδειος ο Κήπος.
«Επειδή είναι πάρα πολύ όμορφος και τα πουλιά κελαηδούν και δεν φοβούνται τους ανθρώπους, είναι ωραία έστω για διαλογισμό. Αλλά, ο Κήπος όταν δουλεύει, μπαίνουν άνθρωποι και περπατάνε μέχρι το βουνό επάνω. Έχει πάρα πολύ ωραία μονοπάτια. Είναι πάρα πολύ καλό για τους ανθρώπους που κατοικούν εδώ, γιατί έχουν ένα διέξοδο, το οποίο είναι η μαγεία της φύσης».
Για τον Νίκο Λιβανό, τον δασοκόμος του Κήπου το αγαπημένο του μέρος είναι το βουνό, τα ψηλά μέρη ακόμα και αν τα κάτω μέρη είναι εντυπωσιακά, «γιατί έχεις θέα όλη την Αθήνα».
Τώρα που είναι κλειστός ο Κήπος «δεν είναι και το καλύτερο του». «Γι’ αυτό είναι ο Κήπος, για να επισκέπτεται από τον κόσμο. Μουσείο φυσικής ιστορίας είναι».
Του Γιάννη Δαλαμπύρα του αρέσει ο Ανθώνας την Άνοιξη, όμως τώρα δεν περνάει ο χρόνος όπως πριν με τα παιδάκια και γενικά «υπάρχει μια μελαγχολία».
«Όσο λείπουν οι επισκέπτες και περισσότερο τα παιδιά. ωστόσο το έχουμε εκμεταλλευτεί με διάφορες δουλειές και έχουμε φύγει για λίγο από το σημείο αυτό κάνουμε και άλλα πράγματα σε άλλα μέρη του Κήπου».
«Χρησιμοποιούμε τα ξύλα τα οποία είτε πέφτουν από κακές καιρικές συνθήκες, κορμοί δέντρων και κλάρες, και τα παίρνουμε τα ετοιμάζουμε και τα κάνουμε όλες τις απαιτούμενες εργασίες πάνω τους και τα χρησιμοποιούμε όπως είδατε ταμπέλες, κορμούς που χρησιμοποιούμε για διάφορους λόγους».
Ο μαγικός κόσμος του Βοτανικού Κήπου
Ο Σούλιος Στέλιος εργάζεται εδώ και 32 χρόνια στον κήπο ως προϊστάμενος των οικονομικών και διοικητικών υπηρεσιών.
Δεν μπορεί να ξεχωρίσει κάποιο συγκεκριμένο κομμάτι του Κήπου καθώς «όλος ο Κήπος είναι ο αγαπημένος του, γιατί το κάθε ένα έχει την ιδιαιτερότητά του».
«Ο Κήπος είναι για το κοινό. Αυτό το διάστημα είμαστε κλειστά και μας δίνεται η δυνατότητα να κάνουμε κάποιες εργασίες συντήρησης».
Τον συναντήσαμε στον Δενδρώνα, στο τμήμα της Ασίας.
Στον κήπο υπάρχουν σε γενικές γραμμές δύο κομμάτια. Το ένα είναι το καλλιεργήσιμο, εκεί που έχει η διοίκηση παρέμβει για να δημιουργηθεί ένας Βοτανικός Κήπος στα πρότυπα εκείνων που λειτουργούν σε όλο τον κόσμο.
Το δεύτερο κομμάτι είναι το φυσικό οικοσύστημα. Και τα δύο της ίδιας αξίας. «Ο δικός μας Κήπος ο οποίος είναι από τους μεγαλύτερους στον κόσμο είναι από τους λίγους που τυχαίνει στον χώρο τους να έχει ένα φυσικό οικοσύστημα, το οποίο εμείς το θεωρούμε κομμάτι του εθνικού Κήπου γιατί προστατεύει μια νησίδα της αττικής χλωρίδας η οποία από μόνης της είναι ιδιαίτερα πλούσια. Για παράδειγμα το ορεινό και ημιορεινό σύστημα υπάρχουν 600 είδη αυτοφυή, τα οποία κι αυτά χρήζουν την προστασία τους.
Στο διαμορφωμένο κομμάτι τα τμήματα είναι τυποποιημένα στους. Οι Δενδρώνες για παράδειγμα φιλοξενούν δενδρώδη ή θαμνώδη είδη από όλες τις χώρες του κόσμου χωρισμένα σε θεματικές ενότητες κυρίως κατά ηπείρους.
Οι βοτανικοί κήποι λειτουργούν ως κοιτίδες προστασίας γενετικού υλικού φυτών που μπορεί να είναι σπάνια είδη, που μπορεί να απειλούνται και σε πολλές περιπτώσεις έχουν βοηθήσει στη διάσωση.
Μας μίλησε για τη σεκόγια που είναι το μεγαλύτερο κωνοφόρο στον πλανήτη, του οποίου η φυσική εξάπλωση είναι στην Αμερική, στις δυτικές πολιτείες, αλλά και στη Φλόριντα στα ανατολικά, και είναι εντυπωσιακό το πως έχει εγκλιματιστεί στον χώρο μας. Αυτή τη στιγμή έχει φτάσει τα 20 μέτρα ενώ μπορεί να φτάσει μέχρι τα 200.
Τα φυτά που έχει φυτέψει ο Βοτανικός Κήπος είναι περίπου 4.500 μαζί με εκείνα του οικοσυστήματος, ενώ μπορεί κανείς να θαυμάσει 2.500 διαφορετικά είδη τα οποία δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν χωρίς την συνδρομή της Ιωάννας Παπανικολάου, της βιολόγου του Κήπου.
«Υπάρχουν άνθρωποι που έρχονται απλώς για αναψυχή, υπάρχουν άλλοι με μεγαλύτερο ενδιαφέρον ως ερασιτέχνες βοτανικοί αλλά και οι πιο ‘’προχωρημένοι’’ που έχουν ειδικό λόγο που έρχονται, όπως φοιτητές για πρακτική άσκηση» κλείνει λέγοντας ο Στέλιος.
Ο Δενδρώνας, το Βουνό, ο Ανθώνας, είναι σημεία που επιλέγει κυρίως ο κόσμος στον κήπο.
Άλλοι αισθάνονται την αγάπη για τον κήπο πιο αγνά, όπως ο Σωτήρης Πορέβης που εργάζεται ως κηποτέχνης και ο οποίος θεωρεί ωραία σημεία εκείνα που είναι «απεριποίητα» για να μπορεί να τα φτιάξει.
«Είμαστε ίσως οι μοναδικοί εργαζόμενοι που έχουν επωφεληθεί από την πανδημία, λέει, ενώ έχει κάνει και πολύ καλό στον κήπο, καθώς λόγω της μεγάλης επισκεψιμότητας καταπονείται» μάς λέει ένας από τους φύλακες, ο Αλέξανδρος Πολυμένης. «Ο κόσμος δεν φαίνεται να σέβεται ιδιαίτερα τον κήπο και δεν καταλαβαίνει πως είναι Κήπος αντιμετωπίζοντας τον πολλές φορές σαν πάρκο» λέει με παράπονο.
Ο Διομήδειος Βοτανικός Κήπος βρίσκεται στην Ιερά Οδο 403 στο Χαϊδάρι. Εκτιμάται ότι θα επαναλειτουργήσει στο τέλος του μήνα, με ηλεκτρονικό ραντεβού. Internet: www.diomedes-bg.uoa.gr
Δήλωση- στήριξη στην Ουκρανία από έξι Ευρωπαίους ΥΠΕΞ: «Οι κινήσεις της Μόσχας εγκυμονούν κινδύνους»
15:28
Οι Ελβετοί ανησυχούν για πλήγμα στην οικονομία από τους δασμούς του Τραμπ
15:08
Γατάκι… 35.000 ετών βρέθηκε μουμιοποιημένο στους πάγους της Σιβηρίας
14:50
Το κινέζικο YangWang U9 έφτασε σχεδόν τα 400 χλμ./ώρα
14:40
