Τουρισμός και Ταμείο Ανάκαμψης: Καταλύτης εξελίξεων και νέα δεδομένα

Ο καταλύτης που μπορεί να περάσει τη «βαριά βιομηχανία» της χώρας μας σε νέα σελίδα είναι το Ταμείο Ανάκαμψης για τον ελληνικό τουρισμό.

Όχι μόνο γιατί άμεσα, μέσα στα επόμενα χρόνια, θα ενισχυθεί με περισσότερα από 300 εκατομμύρια ευρώ αλλά γιατί οι έμμεσες ενισχύεις θα είναι πολλαπλάσιες, ενώ παράλληλα αλλάζει και το τουριστικό μοντέλο παγκοσμίως.

Έτσι, η ελληνική τουριστική βιομηχανία, που αντικειμενικά έχει δεχθεί ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα λόγω της πανδημίας, έχει μπροστά της μια μοναδική ευκαιρία αλλά και μια τεράστια πρόκληση. Αξιοποιώντας τα διαθέσιμα κεφάλαια μπορεί όχι μόνο να καλύψει άμεσα το χαμένο έδαφος αλλά και -σε ορίζοντα πενταετίας- να βρίσκεται σε σαφώς καλύτερη θέση, έχοντας τοποθετηθεί εξαιρετικά ενόψει των αλλαγών που έρχονται λόγω του κορονοϊού.

Στα 310 εκατ. ευρώ οι άμεσες επιχορηγήσεις από το Ταµείο Ανάκαµψης

Ξεκινώντας από τον άμεσο αντίκτυπο του Ταμείου Ανάκαμψης στον κλάδο, με βάση τα όσα προβλέπονται στο σχέδιο που έχει καταθέσει η Ελλάδα, η ενίσχυση του τουρισμού θα γίνει σε δύο βασικούς άξονες.

Ο πρώτος αφορά την τουριστική ανάπτυξη και περιλαμβάνει επενδύσεις στην ανάπτυξη και στην διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος. Αυτές θα πραγματοποιηθούν με παρεμβάσεις για τον Ορεινό τουρισμό, τον Τουρισμό Υγείας και Ευεξίας (αξιοποίηση Ιαματικών πηγών), τον Αγροτουρισμό και τη Γαστρονομία, την αναβάθμιση των τουριστικών λιμανιών, τον Καταδυτικό τουρισμό, την προσβασιμότητα στις παραλίες.

Μάλιστα, όπως ανέφερε πρόσφατα ο Υπουργός Τουρισμού Χάρης Θεοχάρης, τα εν λόγω έργα χωρίζονται σε δύο βασικές ενότητες, τη «Γαλάζια» και την «Πράσινη». Η πρώτη εξ’ αυτών περιλαμβάνει τις θαλάσσιες δραστηριότητες, µε στόχο την προσέλκυση επισκεπτών υψηλής κατά κεφαλήν δαπάνης κατά την υψηλή τουριστική περίοδο. Αντίστοιχα, η δεύτερη δίνει έμφαση στις υπαίθριες δραστηριότητες, αποσκοπώντας στην επέκταση της σεζόν και την ανάδειξη νέων προορισµών.

Συγκεκριμένα, στη «Γαλάζια» ενότητα περιλαμβάνονται η αναβάθμιση των υποδομών των τουριστικών λιµένων, η προσβασιµότητα παραλιών και λοιπών τουριστικών υποδοµών, καθώς και η ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισµού.

Στον «Πράσινο Πυλώνα» των έργων που υποστηρίζονται από το Ταµείο Ανάκαµψης υπάγονται:
α) η διαχείριση των προορισµών και η ανάπτυξη DMΜOs (Οργανισµών Διαχείρισης και Ανάπτυξης Τουρισµού σε επίπεδο Προορισµού),
β) η ανάπτυξη των υποδοµών του ορεινού τουρισµού,
γ) η ανάπτυξη του ιαµατικού τουρισµού,
δ) ο αγρο-τουρισµός και η γαστρονοµία ως τουριστικά προϊόντα.

Στόχοι των παραπάνω επενδύσεων είναι η βελτίωση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος, η βελτίωση της απόδοσης των υφιστάμενων τουριστικών επενδύσεων και η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου. Ο προϋπολογισμός του συγκεκριμένου άξονα ανέρχεται στα 260 εκατ. ευρώ.

Όπως ανέφερε εξάλλου ο κ. Θεοχάρης, ζητούμενο είναι η εξασφάλιση βιώσιµης, αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης, ενώ προωθείται η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς του με τελικό ζητούμενο την ουσιαστική προβολή της Ελλάδας ως ενός παγκόσμιου τουριστικού brand.

Έτσι, για παράδειγμα δίνεται μεγάλη έμφαση στον ορεινό, τον ιαµατικό, τον καταδυτικό αλλά και τον γαστρονομικό τουρισμό, τομείς που παραδοσιακά έμεναν εντελώς ανεκμετάλλευτοι για την Ελλάδα, παρά τον πλούτο και τη μοναδικότητα των δυνατοτήτων τις οποίες εκ φύσεως διαθέτει η χώρα µας. Μάλιστα, όπως προκύπτει από διεθνείς μελέτες, οι εν λόγω τομείς βρίσκονται -και θα βρίσκονται- πολύ υψηλά στις προτιμήσεις των επισκεπτών, ακριβώς λόγω των νέων δεδομένων που φέρνει η πανδημία.

Όσο για τον δεύτερο άξονα, αυτός αφορά το ανθρώπινο δυναμικό που σχετίζεται με τον τουρισμό και προβλέπει κεφάλαια για το reskilling αλλά και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού τουριστικών επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν προβλήματα απασχόλησης. Το εν λόγω πακέτο δράσεων αφορά ιδίως εποχιακούς εργαζόμενους, μακροχρόνια άνεργους και υπαλλήλους που τέθηκαν σε αναστολή λόγω του COVID-19.

Το έργο θα οδηγήσει σε βελτίωση της απασχόλησης, καλύτερες αμοιβές αλλά και θα διευκολύνει τις τουριστικές επιχειρήσεις στην ανεύρεση προσωπικού, με σύγχρονες δεξιότητες και αυξημένη εξειδίκευση ενώ ο προϋπολογισμός του συγκεκριμένου άξονα ανέρχεται στα 260 εκατ. ευρώ.

Έμμεσες ωφέλειες από τον πολιτισμό, την ψηφιακή αναβάθμιση και την «πράσινη» ανάπτυξη

Πέρα από τον άμεσο αντίκτυπο στον τουρισμό από το Ταμείο Ανάκαμψης, τα κεφάλαια που έρχονται στη χώρα μας έχουν και έμμεσα οφέλη, καθώς αφορούν σε τομείς που συνδέονται αλλά και επικουρούν τον τουριστικό κλάδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα κονδύλια που αφορούν τον πολιτισμό, με τις επενδύσεις εκεί να προσελκύουν περισσότερους τουρίστες αλλά και να αναβαθμίζουν το αποτύπωμά τους. Αντίστοιχα, έμμεσα οφέλη υπάρχουν και μέσα από την ψηφιοποίηση δράσεων και υπηρεσιών που σχετίζονται με τον τουρισμό αλλά και από την «πράσινη» ανάπτυξη, τομείς που στηρίζονται με κεφάλαια δισεκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Συγκεκριμένα, μόνο όσον αφορά το κομμάτι του πολιτισμού, η δράση ανάπτυξης πολιτιστικών και φυσικών διαδρομών - ύψους 30 εκατ. ευρώ - στοχεύει στην ενίσχυση της ταξιδιωτικής εμπειρίας για τουρίστες που επισκέπτονται περιοχές με ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά τα μνημεία και τις φυσικές διαδρομές. Αντίστοιχα, μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπεται ο σχεδιασμός και η υλοποίηση πέντε εμβληματικών πολιτιστικών διαδρομών με θεματικές αφηγήσεις και δύο με γεωγραφική αφήγηση, που καλύπτουν όλες τις περιόδους της ελληνικής ιστορίας και συνδέουν τουριστικούς προορισμούς σε όλη την ελληνική επικράτεια. Το έργο, ύψους 11 εκατ. ευρώ, θα δώσει την δυνατότητα ανάπτυξης παράλληλων καλλιτεχνικών και πολιτιστικών δράσεων.

Επικουρικά στον τουρισμό θα λειτουργήσει και η δημιουργία Μουσείου Ενάλιων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά με προϋπολογισμό 50 εκατ. ευρώ. Με το νέο Μουσείο στο λιμάνι του Πειραιά αναμένεται να καλυφθεί ένα κρίσιμο μουσειακό κενό και δημιουργείται ένα νέο τοπόσημο που θα βοηθήσει την τουριστική ανάπτυξη της πόλης.

Αντίστοιχα, στον άξονα της ψηφιακής μετάβασης, προβλέπεται ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός του ΕΟΤ με προϋπολογισμό 8 εκατ. ευρώ και με στόχο την αύξηση της συνολικής επισκεψιμότητας της χώρας.

Επιπλέον προβλέπεται η Ανάπτυξη Ψηφιακού Μητρώου Τουριστικών Επιχειρήσεων, με προϋπολογισμό 8 εκατ. ευρώ ενώ αντίστοιχα, αναφορικά με την «Πράσινη μετάβαση» προβλέπεται η «Δημιουργία νέου χωροταξικού σχεδιασμού για ΑΠΕ, Βιομηχανία, Τουρισμό και Υδατοκαλλιέργιες», που αποβλέπει στη ρύθμιση του θεσμικού πλαισίου για την κατανομή και κατασκευή όλων των σχετικών τύπων έργων και υποδομών αλλά και μια μία σειρά επενδύσεων σε έργα ύδρευσης, υπογειοποίησης του δικτύου ηλεκτρικού ρεύματος και επεξεργασίας λυμάτων σε τουριστικές περιοχές που εκτιμάται ότι θα συμβάλλουν στην εξασφάλιση βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης.

Το νέο τουριστικό μοντέλο

Ζητούμενο από όλα τα παραπάνω δεν είναι μόνο η ανάκαμψη του τουρισμού στα επίπεδα του 2019 αλλά η ουσιαστική εφαρμογή ενός νέου μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης που -μαζί με τη σωστή αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης- μπορεί να προσδώσει σημαντική ώθηση στην ανάταξη συνολικά της οικονομίας, να αυξήσει το ΑΕΠ και να αναιρέσει το «μοντέλο» μονοσήμαντης εξάρτησης της χώρας από τις υπηρεσίες.

Αυτό εξάλλου επεσήμανε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) Γιάννης Ρέτσος μιλώντας στη διαδικτυακή εκδήλωση: “Building back better: Outlook for the European and Greek Economy” που διοργάνωσαν η Παγκόσμια Τράπεζα (WorldBank) και το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών – IOBE. Όπως τόνισε ο κ. Ρέτσος, η πανδημία έφερε και το τέλος εποχής στο προηγούμενο μοντέλο του τουρισμού, τονίζοντας όμως ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα επιταχύνει τα έργα που είναι απαραίτητα για να περάσουμε στο νέο. Έτσι, εκτίμησε πως θα δούμε βελτίωση των υποδομών, θα δούμε καλύτερες προϋποθέσεις για επέκταση της σεζόν, πρωτοβουλίες για διασύνδεση με άλλους τομείς και άλλα προϊόντα της επόμενης μέρας με μεγαλύτερη υπεραξία. Γεγονός που σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα μεταφράζεται σε ένα καλύτερο προϊόν με μεγαλύτερη πολλαπλασιαστική αξία.

Μάλιστα, η εξέλιξη αυτή δεν αφορά μόνο τη χώρα μας αλλά αφορά ολόκληρη τη νότια Ευρώπη, γεγονός που αλλάζει τους κανόνες του ανταγωνισμού. «Κινούμαστε από ένα μοντέλο “όσο περισσότεροι τουρίστες, τόσο καλύτερα’’ σε μια προσέγγιση που θέλει υψηλότερες δαπάνες, περισσότερες νύχτες και premium τουρίστες», εξηγεί η υπουργός Τουρισμού της Ισπανίας, Ρέγιες Μαρότο, όπως αναφέρουν σε ρεπορτάζ τους οι Financial Times. «Ο τομέας και η κυβέρνηση πρόκειται να χρησιμοποιήσουν το ταμείο της ΕΕ για να προωθήσουν αυτήν την αλλαγή… Πρέπει να βελτιώσουμε την προσφορά των διακοπών μας, ώστε οι ταξιδιώτες να ανακαλύπτουν προϊόντα πέρα από τις υπέροχες παραλίες μας».

Όπως αναφέρει το σχετικό ρεπορτάζ, είναι πλέον ξεκάθαρο πως ότι η ανάπτυξη μετά την πανδημία, είναι πιθανό να προέλθει από μοντέλα διαφορετικά από το σημερινό. Έτσι, σε αυτό το πνεύμα, ο διευθύνων σύμβουλος της Thomas Cook, Άλαν Φρενφτς, υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι «ενδιαφέρονται πλέον να κάνουν βιωματικές διακοπές κάθε δύο ή τρία χρόνια παρά ένα ετήσιο ηλιόλουστο ταξίδι».

«Η πανδημία οδήγησε σε εξυγίανση του παραδοσιακού ταξιδιωτικού επιχειρηματικού μοντέλου με τους operators και τους προορισμούς να εστιάζουν σε πιο επικερδείς πελάτες», λέει αντίστοιχα στους Financial Times ο Πολ Τσαρλς, διευθύνων σύμβουλος της ταξιδιωτικής εταιρείας συμβούλων PC Agency. «Το τρέχον μοντέλο flyandflop πρέπει να προσαρμοστεί», υποστηρίζει.

Με άλλα λόγια, το Ταμείο Ανάκαμψης δεν είναι απλώς διαβατήριο για το πέρασμα στο επόμενο μοντέλο του τουρισμού και επιταχυντής της ανάκαμψης. Είναι ο καταλύτης που θα επιτρέψει στη χώρα μας να παραμείνει ανταγωνιστική, αντιμετωπίζοντας επί ίσοις όροις τις προκλήσεις που φέρνει η πανδημία, αδράζοντας παράλληλα τις ευκαιρίες που δημιουργεί.

Ανακαλύψτε όλο το αφιέρωμα του CNN Greece για τον Τουρισμό εδώ