Ύδρα: 1821-2021
Γράφει ο Γεώργιος Κουκουδάκης, Δήμαρχος Ύδρας, Επίκουρος Καθηγητής Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων
Η Ύδρα γιορτάζει φέτος μαζί με ολόκληρη την Ελλάδα και τον απόδημο Ελληνισμό 200 χρόνια ελεύθερου εθνικού βίου. Και έχει κάθε λόγο να γιορτάσει γιατί την ώρα του χρέους και της ευθύνης, ελεύθερα και χωρίς τον παραμικρό δισταγμό επέλεξε να διαθέσει τα πλοία της, τα παιδιά της, τα πλούτη της και την υπόσταση της ακόμα για να αποκτήσει το μέχρι τότε υπόδουλο Ελληνικό έθνος, τη δική του ελεύθερη και ανεξάρτητη Πατρίδα την δική του ανεξάρτητη και ελεύθερη φωνή. Για να αποκτήσουν και πάλι οι Ελληνίδες και οι Έλληνες την χαμένη τους υπερηφάνεια και αξιοπρέπεια μετά από αιώνες ταπεινωτικής υποδούλωσης.
Η Ύδρα αδιαμφισβήτητα υπήρξε, αν όχι η σημαντικότερη, σίγουρα μια από τις πιο σημαντικές επαναστατικές εστίες του 1821. Καθ’ όλη τη διάρκεια της Επανάστασης οι ναυτικοί της υπήρξαν γνήσιοι συνεχιστές των σαλαμινομάχων και αυτής της ιδιαίτερης πάστας Ελλήνων που δεν γνωρίζει φόβο ή λογική όταν οι συνθήκες το απαιτούν για να ξεπεραστούν τα εμπόδια. Ο Ναύαρχος της Ανδρέας Μιαούλης, όπως αναφέρει ο Παπαρηγόπουλος «ήταν ο ατρομητότατος των ανθρώπων, επιτείνων την αρετήν ταύτην μέχρι των εσχάτων μεθορίων της φρονήσεως και της αφροσύνης».
Οι ναυμαχίες των Πατρών, του Αργολικού, της Λήμνου, του Γέροντα, της Μεθώνης, της Κρήτης και της Μυτιλήνης επικυρώνουν τον ισχυρισμό ενός μεγάλου σύγχρονου στρατηγικού αναλυτή ότι: «δεν υπάρχει λόγος κάποιος να μελετήσει την στρατηγική, εάν δεν πιστεύει ότι η ροή της ιστορίας μπορεί ν’ αλλάξει μέσω των επιλογών που γίνονται από άτομα». Και αυτό έκανε ο Μιαούλης. Με τις επιλογές και το σθένος του, άλλαξε τη ροή της Ιστορίας της Πατρίδας μας. Όπως έπραξαν άλλωστε και όλοι οι συμπατριώτες του, επώνυμοι και ανώνυμοι. Οι Κουντουριωταίοι, οι Μπουντούρηδες, οι Κριεζήδες, οι Τομπάζηδες, ο Σαχτούρης, ο Τσαμαδός, ο Πιπίνος, οι Ραφαλιάδες, ο Πινότσης, ο Μπίκος, ο Σαχίνης, ο Βούλγαρης, ο Κιβωτός και όλοι οι αφανείς αλλά ηρωικοί ναύτες του Υδραϊκού στόλου και μαζί με αυτούς ο Πρωτεργάτης της Ελληνικής Επανάστασης στην Ύδρα, ο Αντώνιος Οικονόμου.
Δεν είναι καθόλου τυχαία η αναφορά που έχει καταχωρηθεί το 1826 στα αρχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η οποία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι εάν καταληφθεί το Νησί της Ύδρας, η επανάσταση των Ελλήνων θα σύντομα θα τελειώσει!
Αυτή είναι ή Ύδρα και έχει κάθε λόγο να γιορτάζει για τα παιδιά της. Ένα νησί πρωτοστάτης σε όλες τις μεγάλες στιγμές τους σύγχρονου Ελληνισμού. Ένα νησί που συνεχίζει την παράδοση του Θεμιστοκλή και του Μιαούλη και στους Βαλκανικούς Πολέμους με ένα άλλο μεγάλο τέκνο του: τον Ελευθερωτή του Αιγαίου, Ναύαρχο και Πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, τον Παύλο Κουντουριώτη.
Η αγάπη των Υδραίων για τη θάλασσα και τη ναυτική τέχνη, τους επέτρεψε από πολύ νωρίς να συνειδητοποιήσουν ότι όχι μόνο η επιβίωσή τους αλλά και η ελευθερία της Πατρίδας τους εξαρτάται από αυτή. Η θάλασσα ήταν και παραμένει γι’ αυτούς το απόλυτα φυσικό τους περιβάλλον. Δεν είναι τυχαίο ότι η αρχαιότερη σχολή εμπορικού ναυτικού στον κόσμο λειτουργεί ακόμα στο Νησί μας και οι κάτοικοί του την περιβάλλουν με την ίδια αγάπη όπως τότε και τώρα. Οι απόφοιτοι αυτής της σχολής, μεταξύ αυτών και πολλοί Υδραίοι, συνεχίζουν επάξια την ναυτική παράδοση των προγόνων μας ταξιδεύοντας στα πέρατα της οικουμένης. Γίνονται με αυτόν τον τρόπο πρέσβεις του Ελληνισμού και του Ελληνικού Πολιτισμού.
Η ανάπτυξη και η ευημερία που ήρθε και έρχεται σε αυτόν τον Ηρωικό Βράχο από την θάλασσα, επέτρεψε στους κατοίκους του να καλλιεργήσουν την αισθητική τους και να κτίσουν τα σπίτια και τη χώρα του με έναν τρόπο πανέμορφο. Η αρχιτεκτονική της Ύδρας, με μέτρα ανθρώπινα, δεν μαρτυρεί μόνο την αγάπη των κατοίκων της για ζωή και δημιουργία αλλά και την ιδιαίτερη σχέση τους με το ωραίο. Αυτό το μοναδικό οικισμό, που ολόκληρη η Ελλάδα θεωρεί επίτευγμα και βιτρίνα της, τον παραλάβαμε αναλλοίωτο χάρις στους Υδραίους πρωτομάστορες και μαστόρους, που τέσσερις αιώνες τώρα δίνουν μορφή στην πέτρα και συντηρούν τα σπίτια του. Και είναι η ύπαρξη του η καλύτερη απόδειξη ότι η θάλασσα δεν είναι μια πόρτα στην ευημερία μόνο, αλλά και στην ελευθερία της σκέψης και στην αισθητική. Και αυτό γιατί εξασκεί και τις δύο, συνεχώς, μέσα από την σύγκριση. Αυτό τον οικισμό, ο οποίος αποτελεί αντικείμενο μελέτης για τις μεγαλύτερες σχολές αρχιτεκτονικής του κόσμου, έχουμε υποχρέωση να τον παραδώσουμε και εμείς αναλλοίωτο στις επόμενες γενιές.
Η γραφικότητα του μάγεψε και εξακολουθεί να μαγεύει μεγάλες μορφές των γραμμάτων και των τεχνών. Έγινε πηγή έμπνευσης για πολλούς σπουδαίους ζωγράφους, λογοτέχνες, φωτογράφους και κινηματογραφιστές. Αρκετοί απ’ αυτούς είναι γέννημα θρέμμα Υδραίοι, όπως ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Παναγιώτης Τέτσης ή ο Μίλτος Σαχτούρης. Άλλοι πάλι επέλεξαν να κάνουν την Ύδρα δεύτερη τους πατρίδα όπως ο μεγάλος Καναδός δημιουργός Leonard Cohen, ο Αυστραλός George Johnston ή ο Αμερικανός Brice Marden.
Έτσι η Ύδρα της ιστορίας, μετεξελίχθη σ’ ένα Νησί προορισμό για ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Ένα Νησί όπως θα το ήθελε ο Ναύαρχος της Ανδρέας Μιαούλης και ο Αρχηγός των Προκρίτων της Λάζαρος Κουντουριώτης και όλοι αυτοί που αγωνίστηκαν δίπλα τους για το πανανθρώπινο ιδανικό της Ελευθερίας και της ανθρώπινης Αξιοπρέπειας. Ένα Νησί φιλόξενο και φιλειρηνικό, ένα Νησί που σέβεται τη διαφορετικότητα αλλά ταυτόχρονα έχει επιλέξει να διατηρήσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και τις παραδόσεις του. Το Νησί χωρίς τροχοφόρα και με ιδιαίτερα ανεπτυγμένη περιβαλλοντική συνείδηση.
Προσκαλούμε λοιπόν τον επισκέπτη της Ύδρας, να γνωρίσει το Νησί των Ναυμάχων και των Πυρπολητών της Επανάστασης του 1821, το Νησί γενέτειρα πέντε πρωθυπουργών της Ελλάδος και του Πρώτου Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας. Το Νησί γενέτειρα και μούσα μεγάλων ζωγράφων και καλλιτεχνών. Το Νησί του Νεομάρτυρα Κωνσταντίνου του Υδραίου. Προσκαλούμε τον επισκέπτη του να περιδιαβεί στα γραφικά σοκάκια του, να αισθανθεί το βάρος της ιστορίας σε κάθε γωνιά του, να καμαρώσει τα αρχοντικά του, τις πανέμορφες εκκλησιές και τα μοναστήρια του, την κατάνυξη και λαμπρότητα της χριστιανικής του παράδοσης. Να γνωρίσει τους ζεστούς και φιλόξενους κατοίκους του.
Χρωστάμε σήμερα πέρα από αιώνια ευγνωμοσύνη σε όλους αυτούς που αγωνιστήκαν για την ελευθερία της πατρίδας μας θυσιάζοντας το βιος τους και την ίδια τους τη ζωή, να δείχνουμε κάθε μέρα, σε όλες τις δραστηριότητες μας ότι είμαστε αντάξιοι της θυσίας τους. Ότι θέλουμε και μας αξίζει να ζούμε στην χώρα που αυτοί με το αίμα τους έκτισαν από τις στάχτες του 1453, με υπερηφάνεια και εθνική αξιοπρέπεια. Να ζούμε στα σπίτια και στα αρχοντικά που αυτοί με τη δούλεψη τους έκτισαν με σεβασμό και φρόνηση. Πάνω από όλα όμως να δείξουμε στους ίδιους μας τους εαυτούς ότι έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε την εθνική ελευθερία και υπερηφάνεια που με τόσες θυσίες όλοι μαζί οι επαναστατημένοι Έλληνες του 1821 απέκτησαν.
Γεώργιος Κουκουδάκης
Δήμαρχος Ύδρας
Επίκουρος Καθηγητής Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων