Βιβλία προς... υιοθεσία: Ένα πρωτότυπο πρόγραμμα που «τρέχει» η βιβλιοθήκη We Need Books

Ένα από αυτά είναι η «Γαλήνη», το βραβευμένο μυθιστόρημα του Ηλία Βενέζη, το οποίο υιοθέτησε μια μακρινή απόγονος του συγγραφέα.

Η Κατερίνα Ματιάτου, αποφάσισε να… υιοθετήσει ένα αντίτυπο του βιβλίου - ενός από τα κορυφαία λογοτεχνικά έργα που μιλούν για την προσφυγιά των Μικρασιατών Ελλήνων - από την πολυγλωσσική βιβλιοθήκη «We Need Books», για να στηρίξει το έργο της και να αναδείξει το μήνυμα του βιβλίου: την ελπίδα για μια νέα ζωή.

«Αυτό που είναι σημαντικό στα βιβλία του Βενέζη είναι το πώς οι Μικρασιάτες μετά τα όσα βίωσαν, είχαν το ψυχικό σθένος να ξαναζήσουν τη ζωή τους. Ποτέ δεν εγκατέλειψαν την ελπίδα για μια νέα ζωή, την ανάγκη να ξαναδημιουργήσουν», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Ματιάτου.

Ο Ηλίας Βενέζης ήταν θείος της γιαγιάς της και η κ. Ματιάτου θυμάται τις περιγραφές της - γεννημένης στη Μυτιλήνη ένα χρόνο μετά τη Μικρασιατική καταστροφή- γιαγιάς της για «το θείο Βενέζη, που βίωσε την Καταστροφή στα βάθη της Μικράς Ασίας και ήταν από τους τυχερούς που επέζησαν για να τη διηγηθούν».

Προερχόμενη από το χώρο των κοινωφελών οργανισμών η Κατερίνα Ματιάτου ασχολείται με την ενδυνάμωση οργανώσεων, την εκπαίδευση και την υποστήριξή τους διαπιστώνοντας ότι «είναι πολύ δύσκολο σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον ανεύρεσης πόρων να κινητοποιήσεις το κοινό».

Η πρωτοβουλία «Υιοθετήστε ένα βιβλίο»

Σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον η μοναδική πολυγλωσσική βιβλιοθήκη της Αθήνας «We Need Books» πήρε πρόσφατα μια ξεχωριστή πρωτοβουλία συγκέντρωσης πόρων. Στα πρότυπα μεγάλων οργανισμών του εξωτερικού, όπως οι βιβλιοθήκες του Smithsonian ή η Βρετανική Βιβλιοθήκη, οι υπεύθυνοι του «We Need Books» δημιούργησαν το πρόγραμμα υιοθεσίας βιβλίων «Adopt A Book» («Υιοθετείστε ένα Βιβλίο»), με στόχο να συγκεντρωθούν χρήματα για τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης.

Μέσω του προγράμματος οι συμμετέχοντες μπορούν να επιλέξουν ένα βιβλίο προς υιοθεσία προκειμένου να τιμήσουν ένα πρόσωπο ή μια περίσταση, να γιορτάσουν ένα επίτευγμα ή ένα ορόσημο παρέχοντας ταυτόχρονα την ουσιαστική χρηματοδότηση της βιβλιοθήκης. Τα βιβλία, σε πολλές διαφορετικές γλώσσες, χωρίζονται σε κατηγορίες: τέχνη, βιογραφίες, παιδικά βιβλία, γαστρονομία, ιστορία, λογοτεχνία, μουσική, φιλοσοφία, κηπουρική, ποίηση και κοινωνικές επιστήμες.

Κάθε βιβλίο που υιοθετείται διαθέτει ένα πιστοποιητικό που αναγνωρίζει τη συνεισφορά του δωρητή. Το πιστοποιητικό αποστέλλεται ψηφιακά στο δωρητή, ενώ τοποθετείται και στο υιοθετημένο βιβλίο.

«Το να υιοθετήσεις ένα βιβλίο ήταν έξυπνο και μίλησε στην ψυχή μου. Με ένα ποσό που δεν με επιβαρύνει βοηθάω να υποστηριχθούν οι δράσεις μιας βιβλιοθήκης που συνδέει το ελληνικό γίγνεσθαι με διαφορετικούς πολιτισμούς», επισημαίνει η κ. Ματιάτου.

«Επειδή δεν έχουμε κάποιο χρηματοδότη να στηρίζει τα λειτουργικά έξοδα της βιβλιοθήκης προσπαθούμε πάντα να βρίσκουμε τρόπους μέσω crowdfunding ώστε να έχουμε κάποια έσοδα απευθείας από το κοινό. Πέρα από τις καμπάνιες που κάνουμε, ψάχναμε έναν τρόπο πιο προσωπικό, που να αγγίζει στο συναίσθημα και επειδή με τα βιβλία δενόμαστε, σκεφτήκαμε να τα χρησιμοποιήσουμε για να καλέσουμε τον κόσμο να υποστηρίξει τη βιβλιοθήκη. Η ίδια η υιοθεσία είναι μια διαδικασία συναισθηματική και το πρόγραμμα έχει ανταπόκριση», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ιωάννα Νισυρίου, δημιουργός μαζί με τον Ναντίρ Νούρι, του «We Need Books».

Το πρόγραμμα υιοθεσίας βιβλίων «Adopt A Book» ξεκίνησε με έναν κατάλογο 20 τίτλων σε πέντε διαφορετικές γλώσσες (ελληνικά, γαλλικά, αγγλικά, αραβικά και φαρσί), ενώ σταδιακά ο κατάλογος εμπλουτίζεται με ακόμα περισσότερα βιβλία και επιπλέον γλώσσες.

«Προσθέτουμε στον κατάλογο βιβλία που θεωρούμε ότι έχουν κάτι σημαντικό να πουν», επισημαίνει η κ. Νισυρίου και παραθέτει μερικά παραδείγματα: τη «Γαλήνη» του Βενέζη, που υιοθετήθηκε από την απόγονό του, το «To kill a mockingbird» της Χάρπερ Λι, «ένα κλασικό βιβλίο που μιλάει για την αδικία, για την περιθωριοποίηση, για τη φτώχεια» και τη «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη, «ένα δύσκολο βιβλίο πάνω στο οποίο μπορεί να γίνουν πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις μέχρι σήμερα».

Στον κατάλογο περιλαμβάνεται επίσης το «Καπλάνι της Βιτρίνας» της Άλκης Ζέη μεταφρασμένο στα φαρσί!

«Όταν το είχα βρει σε ονλάιν βιβλιοπωλείο της Καμπούλ, είχα συγκινηθεί, δεν πίστευα στα μάτια μου. Αγόρασα όσες κόπιες είχαν μείνει», θυμάται η Ιωάννα Νισυρίου. Ένας από τους τίτλους που έχει υιοθετηθεί είναι και η βιογραφία του Αφγανού πρόσφυγα συγγραφέα Γκουλγουαλί Πασαρλάι «Lightless Sky», στη γαλλική μετάφρασή της.

«Πρόκειται για ένα βιβλίο, το οποίο μόλις διάβασα ήταν ένας από τους λόγους που με ώθησε να ξεκινήσω το "We Need Books"», λέει η κ. Νισυρίου και προσθέτει:

«Διαβάζοντάς το σκέφτηκα ότι με τα βιβλία μπαίνεις στη θέση του άλλου. Τέτοια βιβλία πρέπει να είναι διαθέσιμα στον κόσμο που να ενισχύουν την ενσυναίσθηση. Θεωρώ ότι η ενσυναίσθηση είναι ένα βασικό εργαλείο για μια υγιή κοινωνία και δεν μπορώ να φανταστώ κάποιον να διαβάζει ένα τέτοιο βιβλίο και να μην αλλάζει λίγο ο τρόπος που βλέπει τους ανθρώπους γύρω του. Μας είναι πολύ εύκολο να μην βλέπουμε αυτόν που περνάει δίπλα μας ή να κάνουμε εικασίες για το ποιος είναι ή γιατί είναι εδώ και αυτό δεν βοηθάει καθόλου».

Η βιβλιοθήκη «We Need Books», που στεγάζεται στην Κυψέλη, περιλαμβάνει περίπου 14.000 βιβλία σε 30 γλώσσες, από τα οποία έχουν καταλογογραφηθεί περίπου τα 1.000. Ανάμεσα σε αυτά υπάρχουν βιβλία σημαντικών συγγραφέων από διαφορετικούς πολιτισμούς μεταφρασμένα σε όσο το δυνατόν περισσότερες γλώσσες.

Σε κάποιες γλώσσες, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Νισυρίου, είναι πολύ εύκολο να βρεις βιβλία, όπως αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. Επίσης, κυκλοφορούν πολλά ελληνικά βιβλία μεταφρασμένα στα τουρκικά.

«Ωστόσο, στο επίπεδο των δωρεών βιβλίων δυσκολευτήκαμε να βρούμε βιβλία σε βαλκανικές γλώσσες, όπως και βιβλία σε αραβικά και φαρσί, γιατί είναι πολύ δύσκολο στην Ελλάδα κάποιος να έχει τέτοια βιβλία και, αν έχει, να τα αποχωριστεί και να τα δώσει σε εμάς. Οπότε το μεγαλύτερο ποσοστό των βιβλίων αυτών, τα αγοράσαμε εμείς».

Μια τέτοια αγορά βιβλίων από το Αφγανιστάν περιγράφει η ίδια, όταν λίγες ώρες μετά την παραγγελία, συνέβη τρομοκρατική επίθεση, από την οποία υπέστη ζημιές η αποθήκη της εταιρείας που θα μετέφερε τα βιβλία.

«Δεν ξέραμε αν τα βιβλία είχαν διασωθεί ή όχι, το οποίο από μόνο του να το σκέφτεσαι δημιουργεί κάποιες εσωτερικές συγκρούσεις γιατί είχαν σκοτωθεί άνθρωποι και εμείς σκεφτόμασταν τα βιβλία. Τελικά τα βιβλία ήρθαν με πολλές καθυστερήσεις».

Επόμενος στόχος της βιβλιοθήκης, όπως τονίζει η δημιουργός της, είναι τα βιβλία που θα αγοραστούν να εστιάζουν «στα ποιοτικά χαρακτηριστικά».

«Θέλουμε οι συλλογές, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό, να αντανακλούν τις αρχές της βιβλιοθήκης, τη δέσμευσή της να προάγει αξίες, όπως ισότητα, ειρήνη, διαπολιτισμικότητα, δικαιοσύνη, συμπεριληπτικότητα και ισότιμη πρόσβαση στη γνώση και να καλλιεργεί την ενσυναίσθηση», καταλήγει.