«Ο αγώνας του 1821, αγώνας του λαού της Εκκλησίας»
Ανανεώθηκε:
Γράφει ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Φθιώτιδας Συμεών
Το έτος 2021 το οποίο διανύουμε είναι μία χρονιά μεγάλης δοκιμασίας για όλη την ανθρωπότητα. Η παγκόσμια κοινότητα, υπό την λαίλαπα και διαρκή απειλή του κορωνοϊού Covid-19, ζει μία πρωτόγνωρη και οδυνηρή σκλαβιά, με αναστολή δικαιωμάτων και ελευθεριών, αλλά και με την βαριά οσμή εκατοντάδων χιλιάδων θανάτων. Όχι τυχαία, οι περισσότεροι στον παγκόσμιο δημόσιο διάλογο ομιλούν για ένα ασύμμετρο «πόλεμο» και για μια ανθρωπότητα, με πρωτοπόρο την επιστημονική και ερευνητική της κοινότητα, που λαχταρά την απελευθέρωσή της και αγωνίζεται γι’ αυτήν.
Μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα, η όμορφη Πατρίδα μας, ο όπου γης Ελληνισμός εορτάζει μία επέτειο, μία γενέθλιο επέτειο, καθώς η Επανάσταση του 1821 υπήρξε αγώνας απελευθέρωσης και εθνικής παλιγγενεσίας.
Επέτειος 200 ετών ενός αγώνα, που έχει ως εμβληματικό εναρκτήριο λάκτισμά του, την Θεομητορική Εορτή του Ευαγγελισμού της ελπίδας και της νίκης, την 25η Μαρτίου 1821.
Ενός αγώνα που οδήγησε στην ανατολή του νέου ελληνισμού, ενός αγώνα που, κατά την ταπεινή μου άποψη, και δικαιώθηκε αλλά και συνεχίζεται… Η απελευθέρωση υπήρξε ιστορική δικαίωση και πραγματικότητα, αλλά εξακολουθεί να είναι και ζητούμενο και αποστολή ενός λαού, που βαδίζει με συνέπεια την ιστορική του πορεία.
Άλλωστε ο αγώνας του 1821 υπήρξε αγώνας ενός λαού. Και ο αγώνας του 2021 και κάθε άλλος αγώνας των Ελλήνων θα είναι πάντα ο αγώνας ενός λαού.
Αυτή η διατύπωση απαντάει και με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο στην - κατά την γνώμη μου - έως ένα σημείο εντελώς ή εν μέρει εσφαλμένη αντιπαράθεση για την περισσότερη ή λιγότερη «προσφορά» του ενός ή του άλλου θεσμού στον αγώνα και στην απελευθέρωση.
Ιδιαίτερα δε όταν γίνεται λόγος για την προσφορά της Εκκλησίας στην Επανάσταση ή στον αγώνα ή καλύτερα στους αγώνες του χθες και του σήμερα, η ενδεχομένως σχετική ιδεολογική αντιπαράθεση πάσχει ουσιωδώς και θεμελιωδώς:
Ταυτίζει την Εκκλησία μόνο με τον Ιερό Κλήρο, σε κάποιες περιπτώσεις δε το στενεύει το πλαίσιο ακόμη πιο πολύ, περιορίζοντας την έννοια «Εκκλησία» μόνο στον λεγόμενο ανώτατο Κλήρο, την Ιεραρχία.
Ακόμη και η ταύτιση της Εκκλησίας μόνο με αυτό το κομμάτι του λαού, που φαίνεται να «θρησκεύει» με χρονική τακτικότητα ή εξωτερική τυπικότητα, και σε αυτήν την περίπτωση η βάση της όποιας ιδεολογικής διαμάχης είναι στον «αέρα» ιδεοληψιών και εσφαλμένων στερεοτύπων.
Και για να μην γίνει καμία παρανόηση: ο ρόλος των Κληρικών, Πατριαρχών, Αρχιερέων, Ιερέων, Μοναχών και Μοναζουσών στην Επανάσταση του 1821 υπήρξε και ηγετικός και ουσιαστικός και καθοριστικός και πρωταγωνιστικός, υπογεγραμμένος όχι με μελάνη ιδεολογικών διακηρύξεων ή ευχολογίων πάνω στο χαρτί, αλλά με το αίμα της ύπαρξης τους στην παλαίστρα μαχών και αγώνων.
Επίσης, η υλική και ιδίως οικονομική προσφορά της θεσμικά οργανωμένης Εκκλησίας προ και μετά τον Αγώνα επίσης υπήρξε καθοριστική και είναι καταγεγραμμένη στο κτηματολόγιο και περιουσιολόγιο του Γένους.
Το αυτό και για την προσφορά της Εκκλησίας στην διατήρηση της γλώσσας, στην παροχή ελληνικής παιδείας, στην καλλιέργεια συνείδησης εθνικής και θρησκευτικής.
Παρά ταύτα η μεγαλύτερη παρακαταθήκη του αγώνα του 1821 παραμένει μία και μοναδική: ήταν ο αγώνας ενός λαού. Ναι! Ο αγώνας ενός λαού! Του λαού των Ελλήνων! Του λαού των Ορθοδόξων!
Δεν μας χαρίστηκε ούτε μας δωρήθηκε η απελευθέρωση και η παλιγγενεσία!
Και αυτός ο λαός, που αγωνίστηκε και έδωσε το αίμα του «για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδος την ελευθερία», είναι ο λαός της Εκκλησίας, τα παιδιά της Εκκλησίας: άντρες, γυναίκες και παιδιά. Πατριάρχες, Λόγιοι, Διδάσκαλοι, Κληρικοί όλων των βαθμών. Καπεταναίοι, κλέφτες, αρματωλοί, αγωνιστές τακτικοί και έκτακτοι. Πλούσιοι, φτωχοί, εργάτες της γης, της θάλασσας και του εμπορίου. Διανοούμενοι και στοχαστές. «Πρεσβύτεροι μετά νεωτέρων», άγιοι και αμαρτωλοί, ο κάθε ένας από το δικό του μετερίζι, άπαντες εξ άπαντες, αποτελούν τον λαό της Εκκλησίας, τα παιδιά της μάνας Εκκλησίας.
Και αγωνίστηκαν για τα πάντα: για Χριστό, για Πατρίδα, για Εδαφική Κυριαρχία! Για ισότητα, για δικαιοσύνη, για ανεξαρτησία!! Για ψωμί, για παιδεία, για ελευθερία! Για δημοκρατία, για θεσμούς, για ενότητα!! Για γλώσσα, για παράδοση, για πολιτισμό! Για όλα αυτά δηλαδή για τα οποία μιλά το Ευαγγέλιο του Χριστού και που μπορεί να τα δει κανείς «υπαρκτά», εφαρμοσμένα, στις α-ταξικές δημοκρατίες των ορθοδόξων μοναστικών κοινοβίων, στην λειτουργική ζωή των ορθοδόξων ενοριών, στην κοινοκτημοσύνη του Ευαγγελίου στων «Ελλήνων τις Κοινότητες», οι οποίες «είτε με τις αρχαιότητες είτε με ορθοδοξία… φτιάχνουν άλλο γαλαξία» κατά τον ύμνο της λαϊκής συνείδησης. Τον γαλαξία της εθνικής μας ταυτότητας.
Ένας αγώνας εμπνευσμένος θεμελιακά από το Ευαγγέλιο του Χριστού αλλά και επικουρικά από την σοφία του θύραθεν κόσμου, εξ Εσπερίας και όχι μόνο, περασμένη όμως από το δημιουργικό «κοσκίνισμα» της δικής μας ιδιοπροσωπίας.
Αυτός λοιπόν ο λαός της Εκκλησίας, έστω και αν αυτό μπορεί - φρονώ καλοπροαίρετα - να ενοχλεί κάποιους ή να μην μπορεί να γίνει κατανοητό, καθώς ταυτίζουν την Εκκλησία με σχήματα αυτού του κόσμου, αυτός όμως λαός της Εκκλησίας του Χριστού, που φωναχτά ή σιωπηλά, που τακτικά ή περιστασιακά, που έκδηλα ή άδηλα, αναζητεί τον βηματισμό του μέσα από την αξιακή πυξίδα του Ευαγγελίου του Χριστού, αυτός ο λαός στο διάβα αυτών των 200 ετών έδωσε διαδοχικούς αγώνες για την απελευθέρωση, με επιτυχίες και αποτυχίες, με πτώσεις και ανορθώσεις.
Αγώνες σε κάθε πεδίο μάχης. Από το έπος του Μακεδονικού Αγώνα και της Εθνικής Αντίστασης, από τον αγώνα ενάντια στην Δικτατορία και τα πρόσφατα μνημόνια, από τον αγώνα αντιμετώπισης των κατά καιρούς οικονομικών και κοινωνικών κρίσεων, όπως της τελευταίας δεκαετίας, από αγώνες σε κάθε επίπεδο.
Και οι νέοι αγώνες που είναι μπροστά μας και αυτοί, οι οποίοι θα γίνουν από τις μελλοντικές γενεές, θα είναι αγώνες και πάλι ολοκλήρου του λαού, των παιδιών της Εκκλησίας μας.
Αυτή είναι η κληρονομιά του 1821. Αυτή είναι η πρόσκληση του 2021. Αυτή είναι η πρόκληση του μέλλοντος.
Αυτή είναι η αισιόδοξη προοπτική για πρόοδο, για ευημερία, για αληθινή δημοκρατία. Για την συγκρότηση της μεταμνημονιακής και μετακορωνοϊακής εθνικής μας ταυτότητας σε ένα οικουμενικό γίγνεσθαι στο οποίο καλούμαστε να είμαστε πρωτοπόροι και όχι ουραγοί, αδελφοί ισότιμοι και όχι φτωχοί συγγενείς.