Συνεπιμέλεια: Η πρόληψη, θεραπεία και καταπολέμηση της γονικής αποξένωσης

Αναλύοντας την έννοια της Γονικής Αποξένωσης και εξηγώντας με επιχειρήματα τη σημασία της συνεπιμέλειας, η κ. Γιασεμίδου αναφέρεται στο πώς η Πολιτεία μπορεί να αποτρέψει τέτοια φαινόμενα.

Υπογραμμίζει, μάλιστα, πως η αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου στην Ελλάδα θα πρέπει να δώσει τα κατάλληλα εργαλεία στις Κοινωνικές Υπηρεσίες και τη Δικαιοσύνη έτσι ώστε να αποφευχθούν τραυματικές καταστάσεις για τα παιδιά.

Αναλυτικά το άρθρο της Έλενας Γιασεμίδου από την ιστοσελίδα philenews.com:

Η έννοια Γονική Αποξένωση (parental alienation) ή Γονική Αλλοτρίωση, είναι όρος που χρησιμοποίησε ο Αμερικανός παιδοψυχίατρος, Richard Gardner- 1985, για το φαινόμενο που παρατηρείτο σε δίκες οικογενειακού δικαίου. Όμως δεν ήταν ο πρώτος, καθώς οι Wallerstein και Kelly (1976), είχαν επισημάνει το φαινόμενο της άρνησης του παιδιού να επικοινωνεί με τον ένα γονέα, αποδίνοντας το στην κατάσταση που δημιουργείται από τον χωρισμό του παιδιού από τον γονέα του, και που οι ίδιοι αργότερα (1980)ονόμασαν “embittered chaotic parent”(πικραμένος χαοτικός γονέας), αποδίδοντας το πρόβλημα στην γονική συμπεριφορά. Και όμως αναφορά την Γονική αποξένωση είχε κάνει και ο συγγραφέας Wilhelm Reich το 1949 στο βιβλίο του, Character analysis, αναφέρει τους ναρκισσιστές γονείς που διαβάλλουν τον πρώην σύντροφο τους για να κερδίσουν την επιμέλεια του παιδιού.

Βλέπουμε λοιπόν, ότι το φαινόμενο της ηθελημένης διάσπασης της σχέσης παιδιού-γονέα ως εργαλείο χειραγώγησης του παιδιού αλλά και εκδίκησης του ενός γονέα, προς τον άλλο, δεν είναι μια πρακτική των τελευταίων ετών, αλλά υπήρχε πολύ πιο πριν τον 21ο αιώνα, και μάλιστα χαρακτηρίστηκε με εκφράσεις εξαιρετικά τολμηρές για την εποχή τους (1949).

Πολλή συζήτηση γίνεται τον τελευταίο χρόνο και ειδικά αυτή την περίοδο στην Ελλάδα, γύρω από την πολύ αναμενόμενη αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου, κατά την οποία παρατηρείται μια παλίρροια θέσεων και απόψεων.

Ο έλληνας Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Κώστας Τσιάρας, επιδεικνύει εξαιρετική ευαισθησία και ζήλο για το θέμα αυτό, αφού θεωρεί ότι δια μέσου αυτών των νέων νομοθετημάτων, θα δοθούν τα κατάλληλα εργαλεία στις Κοινωνικές Υπηρεσίες και στη Δικαιοσύνη, ούτως ώστε φαινόμενα κακοποίησης προς το παιδί ειδικότερα, να προληφθούν και να παταχθούν. Το ποιο μεγάλο και ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο παιδικής κακοποίησης, εν μέσω σύγκρουσης γονέων μετά από ένα χωρισμό, είναι η Γονική Αποξένωση.

Τι γίνεται όμως εδώ στην δική μας χώρα; Πως αντιμετωπίζεται και πως η Πολιτεία αποτρέπει τέτοια φαινόμενα;

Δύο γονείς χωρίζουν μετά από πρωτοβουλία του ενός, την οποία ο άλλος συνήθως δεν αποδέχεται. Δεν αποδέχεται την απόρριψη, την τόλμη του να τελειώσει μια άσχημη και ανώφελη σχέση, έστω και εάν ξέρει ότι έχει πεθάνει και για τους δύο εδώ και καιρό. Η «θρασύτητα» του γονέα που ζήτησε διαζύγιο(ή χωρισμό) δεν θα μείνει ατιμώρητη. Με ποιο δικαίωμα επέλεξε να ζήσει μια άλλη ζωή-καλύτερη ή χειρότερη δεν έχει σημασία. Με ποιο δικαίωμα αποφάσισε ο ένας και για τον άλλο; Γιατί να είναι ευτυχισμένος; Τον άλλο τον ρώτησε; Αυτή περίπου είναι η στάση του ναρκισσιστή ανθρώπου(άντρας ή γυναίκα) που όλο το σύμπαν περιστρέφεται γύρω από το εγώ του και κανείς και τίποτα δεν έχει κανένα δικαίωμα να διαταράξει το συμφέρον του.

Ο ένας γονέας ξεκινά ένα ανελέητο πόλεμο με όπλο το παιδί. Πλύση εγκεφάλου, παρουσίαση του άλλου γονέα ως ανθρωπόμορφο τέρας, που κοντά του το παιδί κινδυνεύει, αλλά και του δικού του εαυτού ως ο μοναδικός ικανός να προσφέρει στο παιδί, ασφάλεια και αγάπη. Αυτή η τακτική είναι ένα καλά οργανωμένο σχέδιο, στο οποίο συμμετέχουν συνήθως όλα τα μέλη της οικογένειας του αποξενωτή γονέα και στόχος είναι η διακοπή κάθε σχέσης του παιδιού με τον αποξενωμένο γονέα αλλά και το περιβάλλον του (πάππους, γιαγιά, θείοι, ξαδέλφια κ.λπ.).

Ο αποξενωμένος γονέας συνήθως, δεν αντιλαμβάνεται έγκαιρα ότι το παιδί χειραγωγείται, αφενός διότι δεν μπορεί να φανταστεί ότι μπορεί ο/η πρωήν σύντροφος του θα χρησιμοποιήσει με τέτοιο βρώμικο τρόπο, το ίδιο του το παδί και αφετέρου διότι ο αποξενωμένος γονέας έχει ως μέλημα του, την διαφύλαξη της ψυχικής ισορροπίας του παιδιού του, αφήνοντας το έξω από όποια σύγκρουση μπορεί να έχει με τον άλλο γονέα. Όταν γίνει αντιληπτή η αλλαγή συμπεριφοράς και η απομάκρυνση του παιδιού, ήδη έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος.

Οι τέσσερις πυλώνες του προβλήματος

Οι δικηγόροι

Σαν πρώτη κίνηση ο αποξενωμένος γονέας, πάει σε ένα δικηγόρο για να ξεκινήσει διαδικασίες, για διάταγμα επικοινωνίας, που στην καλύτερη περίπτωση θα πάρει ένα χρόνο τουλάχιστον για να εκδοθεί. Το διάταγμα αυτό ανάλογα τον δικηγόρο, μπορεί να κοστίσει έως και μερικές χιλιάδες. Δεν τιμούν όλοι οι δικηγόροι δυστυχώς στον όρκο τους και δεν είναι λίγοι που βλέπουν μέσα από τον ανθρώπινο πόνο και την κακοποίηση των παιδιών, το μεγάλο κέρδος. Πολλά τα παραδείγματα δικηγόρων που ωθούν τους θυμωμένους πελάτες τους, σε δίκες επί των δικών για να εισπράττουν χρήματα. Επίσης οι ίδιοι δικηγόροι, αρνούνται επίμονα την ύπαρξη της γονικής αποξένωσης, διαγράφοντας την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα που έχει παρουσιάσει χιλιάδες μελέτες και άρθρα επί του θέματος.

Και κάποια στιγμή, καταφέρνει να πάρει το περίφημο διάταγμα ο αποξενωμένος γονέας και περιμένει ο αφελής ότι έχει λύσει το πρόβλημα του. Και όμως στην πραγματικότητα, τώρα μόλις ξεκινά ένας πολύχρονος αγώνας που μόνο σίγουρο αποτέλεσμα είναι ότι θα πληρώνει τον δικηγόρο του αδρά.

Σε πολλές περιπτώσεις και ενώ έχει περάσει αδικαιολόγητα πολύς χρόνος χωρίς αποτέλεσμα, ανακαλύπτει ο αποξενωμένος γονέας ότι ο δικηγόρος του είτε δεν ενεργεί σωστά και έγκαιρα, είτε δεν θέλει να συγκρουστεί με τον δικηγόρο του άλλου γονέα, διότι ίσως να έχει αντίχτυπο σε μελλοντική δικαστική διαδικασία μεταξύ τους. Πολλές επίσης οι περιπτώσεις που δικηγόροι συνεργάστηκαν με την άλλη πλευρά υπογείως.

Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας

Η εμπειρία με τις υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας, μπορεί να χαρακτηριστεί με πολλούς τρόπους. Ψυχοφθόρα, ανεπαρκή, χάσιμο χρόνου, με έλλειψη διάθεσης για κατανόηση και συμπαράσταση σ ένα γονιό που βρίσκεται σε απόγνωση. Πολλοί οι λόγοι για αυτή την προβληματική αντιμετώπιση ενός τόσο σοβαρού προβλήματος, που αφορά σε πάρα πολλά παιδιά και γονείς στην Κύπρο. Η υπηρεσία προβάλλει ως αιτία, την υποστελέχωση και τα κενά της νομοθεσίας η οποία της δίνει συμβουλευτικό ρόλο μόνο.

Η ωμή πραγματικότητα τόσο από μαρτυρίες, εκπαιδευτικών, δικηγόρων, γονέων αλλά κυρίως μέσω εκθέσεων του Επιτρόπου Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού και του Επίτροπου Διοίκησης, είναι ότι οι υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας, στερούνται απαραίτητης εκπαίδευσης, πρωτοβουλίας και ευαισθησίας σε θέματα ψυχολογικής βίας και ειδικότερα γονικής αποξένωσης.

Η νομοθεσία επιτρέπει την παρέμβαση της υπηρεσίας για την προστασία των παιδιών πρώτιστα και των καταπονημένων γονιών κατά συνέπεια. Επίσης οι εκθέσεις που ζητούνται από το δικαστήριο για τις περιπτώσεις αυτές, μπορεί να περάσουν από 9 μήνες έως και πάνω από 2 χρόνια να ετοιμαστούν από την υπηρεσία, με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν τα παιδιά αναπόφευκτα, σε μια αρρωστημένη κατάσταση και οι αποξενωμένοι γονείς να διαλύονται.

Εάν ο αποξενωμένος γονέας αποταθεί, νομίζοντας ότι θα προστατευτεί από τις υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας, για να καταγγείλει παρακοή ενός διατάγματος, αυτόματα και χωρίς σκέψη η υπηρεσία αποποιείται όποιας ευθύνης και ο παραπονούμενος παραπέμπεται στην Αστυνομία.

Η Αστυνομία

Το μερίδιο της Αστυνομίας στο «έγκλημα» δεν είναι αμελητέο. Για να καταδεχτεί η αστυνομία να καταγράψει μια παρακοή διατάγματος του οικογενειακού δικαστηρίου, φύλαξης ή επικοινωνίας, πρέπει να γράφει πάνω πάνω «Διατάσσεται», όσο και να ακούγεται σχήμα οξύμωρο. Ένας γονέας εάν αγνοεί αυτή την πληροφορία, διότι κανένας δικηγόρος δεν την αναφέρει, τότε καταλήγει να έχει πληρώσει καθόλου ευκαταφρόνητα ποσά για ένα άχρηστο χαρτί.

Όμως και στις περιπτώσεις πάμπολλων διατακτικών διαταγμάτων, τα οποία στο κάτω μέρος έχουν μια σημείωση που λέει «..όποιος από τα δύο μέρη(γονείς) αμελεί η δεν τηρεί σωστά το διάταγμα υπόκειται σε άμεση σύλληψη…». Και εδώ τίθεται το εξής συνταρακτικό ερώτημα. Ποιος αξιότιμε κ. Αρχηγέ της Αστυνομίας θα κάνει την άμεση σύλληψη αν όχι η Αστυνομία;

Η συνήθης αντιμετώπιση μιας καταγγελίας παρακοής τέτοιων διαταγμάτων στον «παράδεισο», άλλως καλούμενο ως Κύπρος, είναι ο χλευασμός, η αρνητική αντιμετώπιση, η προσπάθεια αποτροπής της καταγγελίας και η δυσπιστία.

Εάν ζητήσουμε ένα αριθμό για το πόσες τέτοιες καταγγελίες γίνονται, δεν θα έχουμε σωστό αποτέλεσμα, διότι πρώτον πολλές δεν καταχωρούνται καν, έστω και αν αφήνεται ο δύσμοιρος γονέας να πιστεύει το αντίθετο και δεύτερον όσες καταχωρούνται δεν υπάρχει ειδικό πεδίο καταχώρησης και είναι χαμένες σε ένα απέραντο αριθμό καταγγελιών για οτιδήποτε άλλο. Και συνήθως οι παρακοές των εν λόγω διαταγμάτων είναι επαναλαμβανόμενες σε κάθε περίπτωση, και έτσι οι αποξενωμένοι γονείς που καταγγέλλουν πάνω από μια φορά την παρακοή, χαρακτηρίζονται από την Αστυνομία ώς «οι συχνοί μας». Και ως μέτρο αποφυγής του μεριδίου της ευθύνης της, η Αστυνομία επίσης παραπέμπει τον αποξενωμένο γονέα στις υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας, ως οι αρμόδιες για το θέμα και τούμπαλιν.

Τα δικαστήρια

Ας υποθέσουμε τώρα ότι καταφέρνει ο αποξενωμένος γονέας να καταχωρήσει την παρακοή και καταλήγει η υπόθεση στο ποινικό δικαστήριο. Δεν υπάρχει περίπτωση να ολοκληρωθεί η διαδικασία σε λιγότερο από ένα χρόνο, στην καλύτερη περίπτωση. Μεγάλο θέμα είναι και οι δικαστές που δεν έχουν την κατάλληλη παιδεία σε θέματα που αφορούν παιδιά, και δεν μπορούν πολλές φορές να αναγνωρίσουν το πρόβλημα.

Επίσης υπάρχουν περιπτώσεις δικαστών που δεν αντιλαμβάνονται την αναγκαιότητα συμμετοχής παιδοψυχολόγου αλλά και ψυχολόγου που θα αξιολογήσει εάν οι γονείς ασκούν σωστά τον γονικό τους ρόλο. Μια σύνηθης κατάληξη των υποθέσεων που αφορούν σε ανήλικα είναι να ενηλικιώνονται χωρίς να εκδικαστούν και έτσι δεν αποδίδεται η απαραίτητη θεραπεία στο χρόνο για τον οποίο ζητήθηκε. Πολλές φορές δικαστές είχαν χλευαστική και υποτιμητική συμπεριφορά ως προς τον αποξενωμένο γονέα, αποθαρρύνοντας τον ακόμα παραπάνω.

Βλέπουμε λοιπόν ότι το πρόβλημα γονική αποξένωση, έχει τέσσερις προβληματικούς πυλώνες. Τις υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας, την Αστυνομία, τα δικαστήρια και τους δικηγόρους. Υπάρχει αλληλοσύνδεση ως προς την ανεπάρκεια τους αλλά και έλλειψη συνεργασίας ως προς τις κρατικές υπηρεσίες.

Εάν η Πολιτεία θέλει πραγματικά να βάλει τέρμα στην παιδική κακοποίηση, διότι περί αυτού πρόκειται, επιβάλλεται χτες να αναμορφώσει το οικογενειακό μας δίκαιο, που βασίζεται στο Ελληνικό και το οποίο αποδεδειγμένα νοσεί και είναι αναχρονιστικό. Πρέπει άμεσα να συμμορφωθεί με την σύμβαση των δικαιωμάτων του παιδιού που έχει συνυπογράψει και όμως δεν ακολουθεί, με κίνδυνο την καταδίκη της Κύπρου από το ΕΔΑΔ.

Η μοναδική λύση για πρόληψη και θεραπεία της γονικής αποξένωσης, είναι η υποχρεωτική συνεπιμέλια με ίσο χρόνο του παιδιού και με τους δύο γονείς με εναλλασσόμενη κατοικία. Και για να προλάβω όσους αρέσκονται σε δημιουργία παραπετάσματος καπνού για ιδίον όφελος, πάντα μιλάμε νοήμονες, πρόθυμους και άξιους γονείς. Η προστασία του παιδιού είναι και πρέπει να είναι το ζητούμενο στην αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου, με δικλείδες προστασίας τόσο για κακοποιητές γονείς, όσο και για όποιου είδους ψευδή καταγγελίες με σκοπό να διαταράξουν την επικοινωνία παιδιού-γονέα.

Τα παιδιά δεν γίνονται με τον κρίνο, ούτε και είναι κτήμα για να είναι τιτλοποιημένο σε ένα γονέα. Ούτε είμαστε ερμαφρόδιτα όντα για να αυτογονιμοποιούμαστε. Τα παιδιά μας έχουν την ανάγκη και των δύο γονέων ισόχρονα για την σωστή τους ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη σε υγιείς ενήλικες.

Οτιδήποτε λιγότερο από την συνεπιμέλεια με ίσο χρόνο και με τους δύο γονείς και εναλλασσόμενη κατοικία, είναι αντίθετο στο συμφέρον του παιδιού.

Είναι αδιανόητο στις μέρες μας παιδιά να μεγαλώνουν σαν νάναι ορφανά και γονείς να θρηνούν παιδιά που ζουν!

Υποψήφια βουλευτής Λεμεσού
Κίνημα Ανεξάρτητοι
Συνεργασία ΚΕΚΚ
Εκπρόσωπος της ομάδας «Γονική Αποξένωση-Κύπρος»