«Ενεργοί Μπαμπάδες»: Το νέο Οικογενειακό Δίκαιο να προστατεύει τα δικαιώματα των παιδιών

Η Πολιτεία ετοιμάζεται να θεσπίσει ένα νέο Οικογενειακό Δίκαιο, το οποίο θα διέπει τις σχέσεις γονέα-παιδιού για πολλά έτη και κυρίως θα καθορίζει τη ζωή και ανατροφή των 44 παιδιών, οι γονείς των οποίων χωρίζουν κατά μέσο όρο κάθε ημέρα του ημερολογιακού έτους στην Ελλάδα¹ καθώς και του 11% των συνόλου των παιδιών, που σήμερα γεννιούνται εκτός γάμου. Η ΑΜΚΕ «Ενεργοί Μπαμπάδες για τα δικαιώματα του παιδιού» μελέτησε α. τις γνωμοδοτήσεις εγχώριων φορέων και συγκεκριμένα της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρίας², του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων³, του Συλλόγου Ελλήνων Κοιμωνιολόγων⁴, και του Συνηγόρου του Πολίτη⁵, β. τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, ιδίως αναφορικά με τη Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού⁶ και το ψήφισμα 2079/2015 του Συμβουλίου της Ευρώπης⁷, καθώς και γ. τη διεθνή εμπειρία, όπως αυτή αποτυπώνεται στη νομοθεσία χωρών όπου ήδη εφαρμόζεται η συνεπιμέλεια παιδιών ως το βασικό μοντέλο ανατροφής μετά από ένα χωρισμό, όπως η Δανία, η Σουηδία, η Καταλονία, το Βέλγιο, η Γαλλία, και το Kentucky των ΗΠΑ.

Προκειμένου το νέο Οικογενειακό Δίκαιο να ανταποκρίνεται στα παραπάνω, και να προστατεύει ουσιαστικά τα δικαιώματα των παιδιών, επιβάλλεται να διέπεται από τις ακόλουθες αρχές:

1. Αδιάσπαστες, κοινές γονικές ευθύνες και δικαιώματα (γονική μέριμνα), χωρίς διαχωρισμό μεταξύ επιμέλειας και λοιπής γονικής μέριμνας.
2. Να προσδιοριστεί́ στον Νόμο ότι είναι δικαίωμα και προς το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού να ανατρέφεται εξίσου και από τους δυο γονείς.
3. Κατά νομικό τεκμήριο, δηλαδή υποχρεωτικά, κοινή άσκηση γονικής μέριμνας - επιμέλειας (συνεπιμέλεια) και από τους δύο γονείς, ανεξάρτητα από την μεταξύ τους νομική σχέση (έγγαμοι, διαζευγμένοι, σε διάσταση, χωρίς γάμο, κλπ).
4. Αφαίρεση της επιμέλειας μόνο σε περιπτώσεις αποδεδειγμένης ακαταλληλότητας γονέα (π.χ. κακοποίηση, παραμέληση τέκνου κλπ).
5. Κατά νομικό τεκμήριο, ίσος χρόνος ανατροφής, δηλαδή ίσος αριθμός διανυκτερεύσεων σε καθημερινότητα και διακοπές, με εναλλασσόμενη κατοικία, για τους γονείς που δεν τους έχει αφαιρεθεί η γονική μέριμνα/επιμέλεια (δηλαδή που δεν είναι αποδεδειγμένα ακατάλληλοι ως γονείς), πλην των περιπτώσεων που υπάρχει άλλη έγγραφη συμφωνία μεταξύ τους.
6. Προσδιορισμός του τόπου κατοικίας του παιδιού ως ο τόπος της τελευταίας κοινής κατοικίας των γονέων, κατά τρόπο, ώστε το παιδί να μην αλλάζει τόπο ανατροφής (π.χ. να μην αλλάζει σχολείο). Η κατοικία μπορεί να αλλάξει μόνο με έγγραφη συμφωνία των γονέων ή με οριστική δικαστική απόφαση.
7. Να προσδιοριστεί στον Νόμο ότι είναι δικαίωμα του παιδιού να έχει επαρκή χρόνο επικοινωνίας - με φυσική παρουσία - και με τους δύο γονείς και υποχρέωση και των δύο γονέων να εξυπηρετούν το δικαίωμα αυτό, μεταξύ άλλων και πρακτικά στις φυσικές μετακινήσεις, εκτός από τις περιπτώσεις μονομερούς απομάκρυνσης του ενός γονέα μακριά από τον τόπο κατοικίας του παιδιού.
8. Θέσπιση πλάνου ανατροφής (parenting plan) στο οποίο οι ασκούντες τη γονική μέριμνα/ επιμέλεια γονείς θα συμφωνούν στα θέματα ανατροφής του παιδιού, όπως ποια θρησκευτική παιδεία θα έχει, σε ποιο σχολείο θα φοιτήσει, ποιος παιδίατρος θα το παρακολουθεί, κλπ. Τα πεδία που δεν μπορούν να συμπληρώσουν από κοινού οι γονείς θα τα συμπληρώνει ο δικαστής.
9. Θέσπιση επιβαρυντικής περίστασης σε περιπτώσεις ψευδών κατηγοριών και ισχυρισμών σε διαφορές που αφορούν στις σχέσεις γονέα παιδιού́ – παράλληλα τούτο να συνιστά κακή άσκηση της γονικής μέριμνας/επιμέλειας και να επισύρει την αφαίρεσή της.
10. Αυστηρές ποινές για όσους παραβιάζουν τους όρους συνεπιμέλειας, ιδίως με σκοπό την αποξένωση, έως και αφαίρεση της γονικής μεριμνας/επιμέλειας. Ποινικοποίηση της γονικής αποξένωσης.

Η Πολιτεία καλείται να προστατεύσει θεμελιώδη δικαιώματα των παιδιών, όχι απλώς υπακούοντας στις διεθνείς της δεσμεύσεις, και τα πορίσματα των επιστημόνων, αλλά με ειλικρινή βούληση αλλαγής του μοντέλου της επιμέλειας στην Ελλάδα.

Δεν πρόκειται για υπέρβαση, αλλά για την υιοθέτηση του αυτονόητου.

«Ενεργοί Μπαμπάδες, για τα δικαιώματα του παιδιού ΑΜΚΕ»

¹https://www.statistics.gr/documents/20181/c6722cda-7c31-4f55-9eaa-6177db8cdcd7

²https://elpse.com/wp-content/uploads/2020/07/ELPSE-KEIMENO-GIA-TH-SYNEPIMELEIA.pdf

³https://www.energoimpampades.gr/seps/

⁴https://www.energoimpampades.gr/syllogos-ellinon-koinoniologon-synepimeleia-teknon/

⁵https://www.synigoros.gr/resources/050820-epistolh-oikogeneiako-dikaio--2.pdf

⁶ν.2101/1992 – ΦΕΚ 192/Α/2-12-1992 https://www.energoimpampades.gr/722-2/

⁷https://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-EN.asp?fileid=22220