Θεμ. Χαμογεωργάκης: Στη μετά COVID εποχή, αρκετοί ασθενείς θα χρειαστούν μεταμόσχευση πνεύμονα

Και όταν επιστρέφουν στην πλέον δύσκολη στιγμή της πιο σοβαρής υγειονομικής κρίσης των τελευταίων 100 ετών, τότε μπορούμε να πιστέψουμε, όχι αφελώς, ότι τα σύγχρονα επιστημονικά θαύματα είναι κάτι παραπάνω από εφικτά.

Ο καρδιοχειρουργός μεταμοσχεύσεων καρδιάς πνευμόνων και μηχανικής υποστήριξης, αναπληρωτής καθηγητής Καρδιοχειρουργικής της Ιατρικής Σχολής, του Πανεπιστημίου Texas κ. Θεμιστοκλής Χαμογεωργάκης μετά από μία λαμπρή καριέρα στην άλλη άκρη του Ατλαντικού αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα, κατ΄αρχάς για προσωπικούς οικογενειακούς λόγους, αλλά και γιατί όπως αναφέρει, οι συνθήκες τώρα στη χώρα μας, είναι καλύτερες από παλιά.

Από την 1η Ιανουαρίου 2021, ανέλαβε καθήκοντα διευθυντή της Β’ Καρδιοχειρουργικής Μονάδας (με 4 συνολικά Μονάδες) του Ωνασείου.

Το μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδίσει, είναι πολύπλοκο:

• να μεγαλώσει το πρόγραμμα μηχανικής υποστήριξης
• να θεραπευθούν ασθενείς που έχουν καρδιακή ανεπάρκεια και δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μεταμόσχευση καρδιάς
• να εμφυτεύσει ολικές τεχνητές καρδιάς
• να καταφέρει να πείσει τους Έλληνες να γίνουν δότες και άρα να αυξηθούν οι δωρεές οργάνων αλλά και να πείσει συντεταγμένα τους θεσμικούς φορείς να δημιουργηθούν συντονιστές στα νοσοκομεία, προκειμένου οι πολύτιμες μεταμοσχεύσεις να γίνονται απρόσκοπτα και αποδοτικά.

Επιπλέον, όπως αναφέρει ο συνομιλητής μας, στη μετά COVID εποχή, πολλοί ασθενείς που έχουν νοσήσει από κορωνοϊό, ίσως χρειαστούν μεταμόσχευση πνεύμονα.

Ο κ. Χαμογεωργάκης, εκπαιδεύθηκε σε ένα από τα κορυφαία Μεταμοσχευτικά Κέντρα του κόσμου, στο Cleveland Clinic Foundation και είχε τη διεύθυνση των Τμημάτων Μεταμοσχεύσεων Καρδιάς και Μηχανικής Υποστήριξης της Κυκλοφορίας, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Ντάλας και στο «Henry Ford» του Ντιτρόιτ των ΗΠΑ.

Αποτελεί τιμή για τη χώρα μας αλλά και τους Έλληνες ασθενείς, να γνωρίζουν ότι και η χώρα μας, διαθέτει σημαντικούς επιστήμονες τους οποίους μπορούν να εμπιστευθούν, ιδιαίτερα όσον αφορά τις μεταμοσχεύσεις ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα δημόσιας υγείας. Την ίδια ώρα και το Ωνάσειο αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα Καρδιοχειρουργικά Κέντρα στην Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Αναλυτικά η συνέντευξη του Θεμιστοκλή Χαμογεωργάκη στο CNN Greece:

- Κύριε Χαμογεωργάκη, πριν λίγο καιρό, λάβατε μία μεγάλη απόφαση, να επιστρέψετε στην Ελλάδα, μετά από μία μακρά και επιτυχημένη πορεία στις ΗΠΑ. Προφανώς και έχετε τους λόγους σας για μία τόσο ριζική αλλαγή. Με ποια συναισθήματα επιστρέφετε στην πατρίδα και τι σας δίδαξε το αμερικανικό όνειρο; Μήπως ήρθε η ώρα το braindrain να γίνει braingain;

Φυσικά βαραίνει το γεγονός ότι είμαι Έλληνας, νοιώθω ότι επέστρεψα στον τόπο μου για να προσφέρω τις γνώσεις και την τεχνογνωσία μου. Στο εξωτερικό έζησα συνολικά 20 χρόνια και είναι αλήθεια, ότι περίμενα τις κατάλληλες συνθήκες για την επιστροφή μου στην πατρίδα, προκειμένου να μπορώ να αποδώσω καλύτερα. Εκτιμώ ότι τώρα οι συνθήκες για εργασία στην Ελλάδα, είναι καλύτερες.

Το αμερικανικό όνειρο με δίδαξε τεχνογνωσία αλλά και κανόνες εργασίας και οργανωμένο σύστημα. Σε καμία γωνιά του πλανήτη δεν υπάρχουν τέλειες καταστάσεις, ωστόσο αυτό που μπορούμε να πούμε με σιγουριά, είναι ότι το σύστημα στο εξωτερικό είναι πολύ καλά οργανωμένο.

Προσωπικά, δεν θα χαρακτήριζα το μυαλό μου λαμπρό -μιλώντας για την γενιά του braindrain, των λαμπρών επιστημόνων που έφυγαν για το εξωτερικό- αυτό που απέκτησα στις ΗΠΑ είναι η τεχνογνωσία στην επιστήμη μου.

Το μεγάλο όραμα: Οι μεταμοσχεύσεις πνευμόνων

- Αναλάβατε καθήκοντα διευθυντή της Β’ Καρδιοχειρουργικής Μονάδαςτου Ωνασείου από την 1η Ιανουαρίου. Είστε καρδιοχειρουργός μεταμοσχεύσεων καρδιάς πνευμόνων και μηχανικής υποστήριξης. Με ποιες ενέργειες και μεταρρυθμίσεις, θα θέλατε να συνδέσετε το όνομά σας;

Η συνέχιση του οράματος της μεταμόσχευσης των πνευμόνων αποτελεί έναν από τους βασικούς μου στόχους. Το εν λόγω πρόγραμμα δεν είχε συνεχή πορεία και τώρα θέλουμε να συνεχισθεί και να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο.

Επίσης, θα ήθελα να τονίσω, ότι το θέμα με την πανδημία της COVID-19 και τις μεταμοσχεύσεις είναι αρκετά πολύπλοκο. Και ιδιαίτερα στην μετά COVID εποχή, θα έχουμε πολλά προβλήματα να αντιμετωπίσουμε.

Οι γιατροί στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας έχουν μεγάλο φόρτο εργασίας και μέσα στον απίστευτο αυτό καταιγισμό, είναι δύσκολο να υπάρξει καλός συντονισμός, ώστε να πάρουν κάποια όργανα από ασθενείς εγκεφαλικά νεκρούς.

Στην περίπτωση αυτή, η Πολιτεία, θα μπορούσε να προσλάβει ειδικούς συντονιστές, προκειμένου να υποστηρίξουν το έργο των επαγγελματιών υγείας μέσα στα νοσοκομεία.

Η νόσηση από κορωνοϊό επίσης, δίνει σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια, πράγμα που σημαίνει ότι οι ασθενείς Covid ίσως εκδηλώσουν αργότερα χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια και άρα ίσως χρειαστούν μεταμόσχευση.

Στην δεκαετία του 2000 σημειώθηκαν 11 μεταμοσχεύσεις πνευμόνων στη χώρα μας, σημειώθηκε ένας μικρός αριθμός μεταμοσχεύσεων στη Θεσσαλονίκη από τον αείμνηστο καρδιοχειρουργό Παναγιώτη Σπύρου, στην Αθήνα από τον καθηγητή Αλιβιζάτο, ενώ το 2020, πραγματοποιήθηκαν 3 μεταμοσχεύσεις, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Βιέννης.

Πόσο ζουν όσοι κάνουν μεταμόσχευση πνεύμονα

Αυτό που αξίζει να σημειώσουμε είναι ότι οι άνθρωποι που κάνουν μεταμόσχευση στον πνεύμονα ζουν περίπου 7 χρόνια, υπάρχει δηλαδή ένα σημαντικό προσδόκιμο επιβίωσης, το οποίο είναι αναμφισβήτητα καλύτερο από μία μηδενική επιλογή.

Άλλος στόχος μου είναι η αύξηση μεταμοσχεύσεων καρδιάς, αλλά αυτό θα είναι σε συνάρτηση με την αύξηση της δωρεάς οργάνων. Ήδη υπάρχει σχετική λίστα, ενώ κάθε χρόνο στο Ωνάσειο πραγματοποιούνται γύρω στις 10 με 20 μεταμοσχεύσεις καρδιάς, ωστόσο την φετινή χρονιά, λόγω της πανδημίας έγιναν 10 μεταμοσχεύσεις καρδιάς,

Και η τρίτη προτεραιότητά μου, είναι να μεγαλώσει το πρόγραμμα μηχανικής υποστήριξης,να θεραπευθούν ασθενείς που έχουν καρδιακή ανεπάρκεια και δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μεταμόσχευση καρδιάς και να εμφυτεύσουμε ολικές τεχνητές καρδιάς. Στην φάση αυτή, τοποθετούμε μηχανές υποβοήθησης αριστεράς κοιλίας και δεξιάς κοιλίας, 9 στα 10 περιπτώσεις νοσεί η αριστερή κοιλία. Η τεχνητή καρδιά αποσκοπεί να υποστηρίξει και τις δύοκοιλίες. Στις ΗΠΑ είχα κάνει περιστατικά που ήταν επιτυχημένα.

Να αλλάξουμε κουλτούρα

- Η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις από πλευράς δοτών σε όλη την Ευρώπη, είναι σχεδόν ουραγός. Με ποιο τρόπο θα μπορέσουμε να πείσουμε τους πολίτες, να αγκαλιάσουν τη δωρεά οργάνων;

Όντως οι δότες στην Ελλάδα είναι 4 με 6 ανά εκατομμύριο, ενώ σε άλλες χώρες είναι 30 δότες ανά εκατ. πληθυσμού. Εκτιμώ όμως, ότι με συστηματική δουλειά μπορούμε να αυξήσουμε τη δωρεά οργάνων.

Στα στοιχεία εκείνα που πρέπει να στοχεύσουμε, είναι μία συνολική και ξεκάθαρη καμπάνια, η οποία θα μπορέσει να αλλάξει την κουλτούρα του κόσμου, ενώ στην λογική αυτή, μπορεί να βοηθήσει και η Εκκλησία.

Είναι σημαντική η παιδεία και το παιδί από μικρή ηλικία να μάθει τι είναι το σώμα μας και ποια είναι η φυσική του λειτουργία. Φυσικά απαιτείται και σημαντική οργάνωση από πλευράς της Πολιτείας. Θα σας έλεγα επίσης, ότι ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων θα πρέπει να έχει πιο ενεργό ρόλο. Ο ΕΟΜ πρέπει να παρεμβαίνει στα νοσοκομεία και να λογοδοτεί στο υπουργείο Υγείας.

Επιπλέον, υπάρχει το εθνικό μεταμοσχευτικό σχέδιο που είναι σε διαβούλευση, ενώ το «Ίδρυμα Ωνάση» κτίζει το Μεταμοσχευτικό Κέντρο. Όλα αυτά, αποτελούν έναν φωτεινό ορίζοντα για την επόμενη ημέρα των μεταμοσχεύσεων, γι’ αυτό απαιτούν μία διακομματική προσπάθεια.

Υπάρχουν και άλλες πληγές εκτός από την πανδημία

- Το 2020 ήταν η χρονιά που άλλαξε τον πλανήτη, εξαιτίας της πανδημίας του SARS CoV 2. Άλλαξαν ριζικά οι κοινωνικές μας συμπεριφορές, η οικονομία, η αγορά εργασίας. Τι κρατάτε από την χρονιά που φεύγει, καθώς τα μαθήματά της ήταν ιδιαιτέρως διδακτικά για όλους μας.

Η πανδημία είναι το ορόσημο αλλά υπάρχουν πολλά ακόμη προβλήματα παγκόσμια τα οποία προκύπτουν διαχρονικά, ωστόσο πρέπει να προχωράμε…

Μην ξεχνάμε ότι η ανθρωπότητα ξεπέρασε τον Α’ και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ξεπέρασε την Ισπανική γρίπη, ωστόσο υπάρχει ακόμη σε κάποιες χώρες της Αφρικής ο υποσιτισμός και η κλιματική αλλαγή ταλανίζει όλο τον κόσμο, ενώ φαίνεται πώς θα απασχολήσει ιδιαίτερα και τις επόμενες γενιές εάν δεν ληφθούν εγκαίρως μέτρα. Όμως οφείλουμε να είμαστε αισιόδοξοι και να λύνουμε τα προβλήματα…

Τα ΣΔΙΤ στην υπηρεσία του ασθενή

- Πόσο εκτιμάτε ότι το μοντέλο των ΣΔΙΤ -Συμπράξεις μεταξύ Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα- θα μπορέσουν να βοηθήσουν στην αναγέννηση του ΕΣΥ;

Κοιτάξτε, στο θέμα της σοβαρής υγειονομικής κρίσης που βιώσαμε, και που συνεχίζουμε να βιώνουμε -της πανδημίας- είναι βέβαιον ότι δεν θα τα βγάζαμε πέρα εάν δεν υποστήριζε ο ιδιωτικός τομέας τον δημόσιο. Η υγεία στην Αμερική είναι 80% ιδιωτική, ωστόσο στην Ευρώπη το μερίδιο της δημόσιας υγείας είναι μεγάλο.

Στο θέμα της πανδημίας της COVID-19 είδαμε πολλά δημόσια νοσοκομεία να μετατρέπονται σε μονάδες για περιστατικά με κορωνοιό.

Η άποψή μου, είναι ότι πρέπει να υπάρχει μία παραγωγική σύμπραξη για το καλό των ασθενών.

Χειρουργεία τεχνητής καρδιάς και στην Ελλάδα

- Πριν από 4 χρόνια, πραγματοποιήσατε το πρώτο χειρουργείο τεχνητής καρδιάς στο Ντάλας, μία πολύ εξελιγμένη χειρουργική πράξη. Μπορούμε να μιλάμε για αντίστοιχες πράξεις και στην Ελλάδα, πόσο εφικτό είναι;

Είναι εφικτό και σίγουρα μπορεί να πραγματοποιηθεί και στη χώρα μας όταν υπάρχουν οι κατάλληλες ενδείξεις.

- Πείτε μας κ. Χαμογεωργάκη τι νοιώθετε όταν πραγματοποιείτε τέτοια χειρουργεία, πόσο σας γεμίζουν, προφανώς σας γεμίζουν, είναι η δουλειά σας και η καριέρα σας;

Κατ’ αρχάς υπάρχει η χαρά της δημιουργίας, αλλά θα σας έλεγα πολύ ειλικρινά, ότι αυτή η ικανοποίηση είναι δευτερεύουσα μπροστά στην ικανοποίηση του ασθενή, ο οποίος ξυπνά ζωντανός, ενώ πριν το χειρουργείο, έχεις το χρέος, να μεταδώσειςστον ασθενή και την οικογένειά του, την σιγουριά ότι όλα θα πάνε καλά και να τον/τους ηρεμήσεις. Νομίζω ότι αυτό είναι το πιο σημαντικό. Χωρίς περιστροφές πάντως, εργαζόμαστε για τους ασθενείς μας, είναι η δεύτερη οικογένειά μας.

- Τι είναι αυτό που σας φοβίζει περισσότερο στην Ελλάδα, όσον αφορά στις μεταμοσχεύσεις αλλά και όσον αφορά θέματα γραφειοκρατίας και δημοσίου;

Προβλήματα υπάρχουν παντού… Το μεγάλο ζητούμενο, είναι να εκσυγχρονιζόμαστε, να έχουμε διάθεση για συνεργασίακαι πρόοδο, ενώ εξαιρετικά κρίσιμος παράγοντας, είναι η οργάνωση. Και φυσικά όπως είπα παραπάνω, είναι σημαντικό να υπάρξει μία καθολική καμπάνια, η οποία να μπορέσει να πείσει τους πολίτες για την δωρεά οργάνων.