Τσακρής για νέο στέλεχος: Αδιευκρίνιστο αν επηρεάζει διαγνωστική ικανότητα τεστ και εμβόλια

Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για μία μόνο μετάλλαξη, αλλά για πολλές μεταλλάξεις, 17 συγκεκριμένα, οι οποίες συνυπάρχουν στη νέα παραλλαγή του ιού που ονομάστηκε VUI-202012/01.

Αυτές οι μεταλλάξεις αφορούν την ακίδα του ιού, καθώς και άλλες περιοχές του γονιδιώματός του.

Σύμφωνα με τον αντιπρύτανη του ΕΚΠΑ, η εν λόγω παραλλαγή εντοπίστηκε αρχικά στο Κεντ στα τέλη Σεπτεμβρίου, ενώ ως τις 13 Δεκεμβρίου είχαν ανιχνευθεί 1.108 κρούσματα με τη συγκεκριμένη παραλλαγή σε 60 διαφορετικά σημεία στη Μεγάλη Βρετανία, ενώ στη συνέχεια εντοπίστηκε και σε άλλες χώρες της Ευρώπης (Δανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ιταλία), αλλά και εκτός Ευρώπης (Αυστραλία και Νότιο Αφρική).

«Ο "ασθενής μηδέν" πιθανολογείται ότι ήταν άτομο με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, στο οποίο ο ιός βρήκε "πρόσφορο έδαφος" για να συνεχίσει να πολλαπλασιάζεται συσσωρεύοντας μεταλλάξεις», μας εξηγεί.

«Η αυξημένη εξάπλωση της παραλλαγής έχει προκαλέσει ανησυχία επειδή πιθανόν σχετίζεται με αυξημένη μεταδοτικότητα του ιού, χωρίς, ωστόσο, μέχρι στιγμής να υπάρχουν ενδείξεις ότι προκαλεί και αυξημένη βαρύτητα της λοίμωξης. Παραμένει αδιευκρίνιστο επίσης αν -και σε ποιο βαθμό- η παραλλαγή επηρεάζει τη διαγνωστική ικανότητα ορισμένων τεστ και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων».

«Είναι φυσικό ο ιός να μεταλλάσσεται, θα μεταλλαχθεί περαιτέρω»

Κληθείς να σχολιάσει την πρόσφατη ανακοίνωση του ECDC, σύμφωνα με την οποία το εκτιμώμενο δυναμικό αύξησης του αναπαραγωγικού αριθμού της νέας παραλλαγής του κορωνοϊού είναι 0,4 ή μεγαλύτερο, και η εκτιμώμενη αυξημένη μεταδοτικότητα είναι έως και 70%, ο κ. Τσακρής αναφέρει:

«Το γεγονός ότι η εξάπλωση της παραλλαγής VUI-202012/01 συνέπεσε με την πρόσφατη αύξηση των κρουσμάτων στη Νότιο Αγγλία, δεν συνεπάγεται ότι είναι και η κύρια αιτία γι' αυτήν. Προς το παρόν, δεν έχει αποδειχθεί με ερευνητικές μελέτες ούτε in vitro -στο εργαστήριο δηλαδή- ούτε in vivo -σε πειραματόζωα- ότι η συγκεκριμένη παραλλαγή καθιστά τον ιό πιο μεταδοτικό.

Επειδή, όμως, κάποιες από τις μεταλλάξεις που περιλαμβάνει (π.χ. η N501Y στην ακίδα του κορωνοϊού) ενδέχεται να αυξάνουν την ικανότητα δέσμευσης του υποδοχέα ACE2, την "μοριακή πόρτα", θα λέγαμε, την οποία χρησιμοποιεί ο ιός για να εισέλθει στα κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος, γι’ αυτό και υποθέτουμε ότι αυξάνει τη μεταδοτικότητά του. Ωστόσο, αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί επιστημονικά, όπως συνέβη με την μετάλλαξη D614G, που εμφανίστηκε τον Φεβρουάριο του 2020 στην Ευρώπη, επικράτησε παγκοσμίως και, πράγματι, όπως απεδείχθη αυξάνει περαιτέρω την (ήδη υψηλή) μολυσματικότητα του κορωνοϊού».

Σε ερώτηση για το κατά πόσο η νέα αυτή παραλλαγή θεωρείται φυσικό κομμάτι της εξέλιξης του ιού, ο κ. Τσακρής εξηγεί:

«Ναι, είναι φυσικό ο ιός να μεταλλάσσεται, δηλαδή να αλλάζει, και να προσαρμόζεται στις επιλεκτικές πιέσεις ή τα εμπόδια -για να το πούμε με απλά λόγια- που συναντά. Αυτά προς το παρόν είναι η ανοσολογική απάντηση των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί, ενώ σύντομα ο ιός θα έχει να αντιμετωπίσει και την πίεση της ανοσίας από τα εμβόλια. Θα πρέπει να περιμένουμε, λοιπόν, ότι θα μεταλλαχθεί περαιτέρω».

Όπως διευκρινίζει, «δεν υπάρχουν δεδομένα μέχρι στιγμής που να δείχνουν ότι διαφέρουν τα συμπτώματα ή η βαρύτητα της νόσου από τη νέα παραλλαγή του ιού για την οποία συζητάμε».

«Ευέλικτα τα εμβόλια στις μεταλλάξεις του ιού»

Για το κρίσιμο θέμα της αποτελεσματικότητας του εμβολίου, ο καθηγητής Μικροβιολογίας δηλώνει ότι «εφόσον πολλές από τις 17 μεταλλάξεις της νέας παραλλαγής του ιού εντοπίζονται στην ακίδα του (spike), που αποτελεί τον κύριο στόχο των εμβολίων, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι δεν επηρεάζεται σε κάποιο βαθμό η αποτελεσματικότητά τους».

«Όμως, οι νέες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται σήμερα για την παραγωγή εμβολίων, όπως η mRNA, τα κάνουν ευέλικτα απέναντι στις μεταλλάξεις του ιού», προσθέτει.

Αναφορικά με το ποσοστό του πληθυσμού που χρειάζεται να εμβολιαστεί για να πλησιάσουμε την «ανοσία της αγέλης», σημειώνει:

«Υπό την προϋπόθεση πάντα ότι το εμβόλιο θα έχει υψηλή αποτελεσματικότητα, χρειάζεται να εμβολιαστεί το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού, ώστε να υψωθεί ένα ανοσιακό τείχος που θα μας προστατεύει από τον ιό· για άγνωστο, όμως, προς το παρόν διάστημα».

Για το πώς επηρεάζονται από τη μετάλλαξη του ιού τα υφιστάμενα μέτρα ανάσχεσης της διασποράς στην Ελλάδα και το πόσο απαραίτητος κρίνεται ο περιορισμός της κινητικότητας του πληθυσμού, υπογραμμίζει:

«Με τα νέα δεδομένα, η ενδελεχής επιδημιολογική και εργαστηριακή επιτήρηση του ιού στη χώρα μας γίνεται ακόμα πιο επιβεβλημένη. Σε συνδυασμό πάντα με την τήρηση των γνωστών μέτρων: μάσκες, ατομική υγιεινή, κοινωνική αποστασιοποίηση, αποφυγή συγχρωτισμού».

«Μόνο έτσι, εν αναμονή της έναρξης των εμβολιασμών, θα περιορίσουμε την εξάπλωση της επιδημίας και θα συμβάλουμε στην αποσυμπίεση του Εθνικού Συστήματος Υγείας», επισημαίνει.

Τέλος, δεδομένου ότι το καθολικό κλείσιμο των σχολείων έγινε με γνώμονα τη μείωση της κινητικότητας και σε ερώτηση για το πότε εκτιμά το άνοιγμά τους βάσει της σημερινής επιδημιολογικής εικόνας, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη πίεση στο σύστημα υγείας, απαντά:

«Είναι πολύ πρόωρη αυτή η συζήτηση. Η επιδημιολογική κατάσταση θα επανεκτιμηθεί στις αρχές της νέας χρονιάς, λίγες μέρες πριν από το προγραμματισμένο άνοιγμα των σχολείων».