Καθηγ. Γ. Κυριόπουλος: Έρχεται το μετά-Covid σύνδρομο - Το νέο lockdown δεν θα πλήξει τον κορωνοϊό

Τα παραπάνω αναφέρει μεταξύ άλλων στο CNN Greece, ο καθηγητής Γιάννης Κυριόπουλος ( MD, MPH, MSc, PhD), ένας επιστήμονας που γνωρίζει σε βάθος τα οικονομικά της υγείας, αλλά ταυτόχρονα και την επιδημιολογία και την κοινωνική πολιτική, ο οποίος μεταξύ άλλων, έχει εκλεγεί τέσσερεις φορές Κοσμήτωρ της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας.

Με αυτήν την παρέμβαση, όπως τονίζει, δεν διευκολύνεται η κοινοτική προσέγγιση στη δημόσια υγεία και την πρωτοβάθμια φροντίδα με την εμπλοκή της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που αποτελούν προϋποθέσεις κινητοποίησης των αναγκαίων εφεδρειών.

Την ίδια ώρα, η εμφάνιση του μετα-Covid συνδρόμου, σε ασθενείς που ανέρρωσαν πρόκειται να επιβαρύνει επίσης το υγειονομικό σύστημα με πολλαπλές νοσηρότητες που δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς.

Ο καθηγητής, σχολιάζει με νηφαλιότητα τα νέα περιοριστικά μέτρα, αναφέρεται στην κόπωση όλων μας που λογικά επιφέρει η πανδημία, σημειώνοντας ότι «ίσως το σοβαρότερο πρόβλημα στην παρούσα συγκυρία, είναι η κόπωση στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων, στους επιχειρησιακούς δρώντες αλλά κυρίως στους γιατρούς και τους νοσηλευτές» και προτείνει, την υιοθέτηση ενός πιο συγκεντρωτικού και συγκροτημένου μάνατζμεντ, για την αποδοτική χρήση των πόρων και την κινητοποίηση των διαθέσιμων υπηρεσιών.

Με νηφαλιότητα και επιχειρήματα επίσης, αναφέρεται και στο κατά πόσο κινδυνεύει η ελευθερία όλων μας αλλά και η δημοκρατία, μέσα από την υγειονομική κρίση της πανδημίας.

Αναλυτικά η συνέντευξη του καθηγ. Γιάννη Κυριόπουλου έχει ως εξής:

Χρήσιμη πολιτική κίνηση χωρίς σοβαρό αντίκρισμα

- Κύριε καθηγητά, η κυβέρνηση πριν λίγες ώρες, ανακοίνωσε εκ νέου νέα περιοριστικά μέτρα, διάρκειας ενός μήνα, με στόχο την ανάσχεση του δεύτερου κύματος του κορωνοϊού. Με την σημαντική σας εμπειρία σε θέματα πολιτικής υγείας, αλλά και οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, εκτιμάτε ότι τα μέτρα αυτά, θα έχουν αντίκρισμα απέναντι στη δημόσια υγεία;

Προφανώς τα μέτρα αποσκοπούν στην αποτροπή ενός πλήρους lockdown που μπορεί να εξελιχθεί στην προσεχή περίοδο, λόγω επέκτασης του πανδημικού κύματος.

Πρόκειται πρωτίστως για μια ενδιαφέρουσα και ίσως χρήσιμη πολιτική κίνηση, που όμως δεν έχει όμως την δέουσα υποστήριξη μιας τεχνικής τεκμηρίωσης βασισμένης στην ανάλυση των δεδομένων που επιτρέπει την πλήρη διαφάνεια και την διασφάλιση της αποτελεσματικότητας. Πράγμα που δεν επιτρέπει την συναξιολόγησή της με άλλα εναλλακτικά μέτρα, όπως για παράδειγμα τα τοπικά ή/και τομεακά lockdown. Επίσης, η βελτίωση της επικοινωνιακής καθαρότητας που επιχειρεί οφείλει να αναδειχθεί σε μια σταθερά της τρέχουσας πολιτικής ώστε να μειωθεί η επικρατούσα σύγχυση που επιτείνει τα φαινόμενα μη συμμόρφωσης και ευνοεί τις σποραδικές εστίες βιοπολιτικής αντίστασης.

Όμως με αυτή την παρέμβαση δεν διευκολύνεται η κοινοτική προσέγγιση στη δημόσια υγεία και την πρωτοβάθμια φροντίδα με την εμπλοκή της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης που αποτελούν προϋποθέσεις κινητοποίησης των αναγκαίων εφεδρειών.

Υπό το πρίσμα αυτό, απαιτείται μερική αναθεώρηση του επιχειρησιακού σχεδίου που να υπερβαίνει την μονοτεχνική ιατρική προσέγγιση προς όφελος της δημόσιας υγείας και προσφέρει διέξοδο για την άμβλυνση της κόπωσης που επικρατεί στις δημόσιες αρχές, το υγειονομικό προσωπικό αλλά και το κοινό.

- Εάν υποθέσουμε ότι τα νέα μέτρα μπορέσουν να τιθασεύσουν τα διαρκώς αυξανόμενα κρούσματα, τι θα συμβεί με την οικονομία και ιδιαίτερα με την εστίαση, η οποία πλήττεται δραματικά; Γενικότερα, εκτιμάτε ότι το ιδιότυπο αυτό lockdown θα μπορέσει να δώσει τα θετικά υγειονομικά αποτελέσματα που επιθυμούμε;

Η παρούσα παρέμβαση έχει επί της ουσίας τα χαρακτηριστικά ενός soft lockdown, πράγμα που σημαίνει αναπόφευκτα πλήγματα στους κλάδους της εστίασης, των μεταφορών και των επιχειρήσεων υποστήριξης των κοινωνικών δραστηριοτήτων, χωρίς το πλεονέκτημα του αποφασιστικού πλήγματος στον κορωνοϊό.

Δεδομένου ότι η μείωση του ΑΕΠ από ένα ολικό lockdown, για το σύνολο της χώρας, σε μηνιαία βάση μπορεί να προσεγγίσει το 3% του ΑΕΠ, ή 5.5 δισ. ευρώ, η επίπτωση των μέτρων στις πληττόμενες δραστηριότητες σε περιοχές που καλύπτουν πλέον του 70% του ΑΕΠ πρόκειται να είναι υψηλή που δεν αντιρροπούνται από τις υποστηρικτικές κυβερνητικές παρεμβάσεις.

Οι επιπτώσεις στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και στο εισόδημα των εργαζομένων πρόκειται να είναι εξαιρετικά δυσμενείς, πράγμα που επιβάλλει πρόσθετες προσεγγίσεις στην υγεία και την οικονομία.

Το επιτυχημένο παράδειγμα της Νοτιοανατολικής Ασίας και της Ωκεανίας

- Κατά την άποψή σας, ποια χώρα διεθνώς, εκτιμάτε ότι έχει διαχειρισθεί μέχρι σήμερα καλύτερα και πιο αποτελεσματικά την πανδημία του Covid -19;

Οι επίσημες στατιστικές δείχνουν εμφανώς και ευθέως ότι οι χώρες της νοτιοανατολικής και ανατολικής Ασίας (Κίνα, Ταϊβάν, Νότια Κορέα, Ιαπωνία και Σιγκαπούρη) καθώς και αυτές της Ωκεανίας (Νέα Ζηλανδία) έχουν σχεδόν πλήρη έλεγχο του φαινομένου και μερικές από αυτές, εμφανίζουν βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας, σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές χώρες.

Το γεγονός αυτό αποδίδεται κυρίως στις ολοκληρωμένες πολιτικές δημόσιας υγείας που εφαρμόσθηκαν επιτυχώς και στην κουλτούρα και συμμόρφωση του πληθυσμού στα μέτρα των αρχών άσκησης δημοσίων πολιτικών στην υγεία.

Το μετα-Covid σύνδρομο

- Ενώ το δεύτερο κύμα της πανδημίας μας κυκλώνει δραματικά και οριζόντια σε όλο τον κόσμο, με σοβαρές συνέπειες εκτός από τη δημόσια υγεία, στην οικονομία, στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας, θα ήθελα να σας ρωτήσω, για την επόμενη ημέρα των άλλων εξίσου σοβαρών νοσημάτων. Υπάρχει ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης, η παχυσαρκία μεταξύ άλλων, και πολλοί άνθρωποι- ακόμη και χρονίως πάσχοντες- φοβούνται να επισκεφθούν ακόμη και σήμερα το νοσοκομείο. Εκτιμάτε ότι τα επόμενα χρόνια, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μία κρυμμένη νοσηρότητα, η οποία θα εκραγεί ως νέα υγειονομική βόμβα;

Τα φαινόμενα της καθυστερημένης φροντίδας, εξαιτίας της επέκτασης του χρόνου πρόσβασης των ασθενών, ωθούν σε υπερβάλλουσα θνησιμότητα στα χρόνια νοσήματα, για την οποία ενοχοποιείται εμμέσως η Covid-19, που εμποδίζει την ευχερή πρόσβαση και την έγκαιρη προσοχή.

Ακόμη η εμφάνιση του μετα-Covid συνδρόμου, σε ασθενείς που ανέρρωσαν, πρόκειται να επιβαρύνει επίσης το υγειονομικό σύστημα με πολλαπλές νοσηρότητες που δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς.

Συνεπώς η πίεση στις υπηρεσίες υγείας λόγω της ετεροχρονισμένης αυξημένης ζήτησης και της καταπόνησης από την πανδημία συνιστά μια κρίσιμη παράμετρο της αντοχής και της βιωσιμότητας του συστήματος υγείας. Προφανώς η λανθάνουσα και επιβαρυμένη νοσηρότητα μπορεί να έχει αντίκτυπο στους δείκτες υγείας του πληθυσμού και ειδικότερα στους χρονίως πάσχοντες.

Φυσιολογική η κόπωση

- Καθώς η πανδημία έχει δημιουργήσει μία έντονη κόπωση σε όλους τους ανθρώπους, τι θα πρέπει να προσέξουμε το επόμενο διάστημα από πλευράς ψυχικής ανθεκτικότητας αναφορικά με την καθημερινότητά μας;

Το άγχος και η ανασφάλεια πλήττουν κυρίως τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και επίσης όσους βρίσκονται σε συνθήκες ανεργίας και επαπειλούμενης εργασίας.

Ακόμη τα χρέη και ο δανεισμός αυξάνουν της περιπτώσεις καταθλιπτικής συνδρομής και οι απαντήσεις οφείλουν να είναι ο κατάλληλος συνδυασμός ιατρικών παρεμβάσεων και μέτρων κοινωνικής και εισοδηματικής υποστήριξης.

Στις συνθήκες αυτές, έχουν αναδειχθεί επίσης μείζονες ανισότητες με τα πλήγματα να κατανέμονται σε βάρος των ευάλωτων και μη προνομιούχων τμημάτων του πληθυσμού. Η πανδημία πλήττει κυρίως τους φτωχούς, τους ηλικιωμένους, τις φτωχές γειτονιές και απειλεί την αναγκαία και οφειλόμενη διαγενεακή αλληλεγγύη.

Επείγει ένα πιο συγκεντρωτικό management

- Ως ένα βαθύς γνώστης των οικονομικών της υγείας και γενικότερα του ΕΣΥ, θα ήθελα να σας ρωτήσω, εάν τα αντανακλαστικά και τα οχυρά του υγειονομικού μας συστήματος, θα μπορέσουν να αντέξουν; Ήδη πολλοί γιατροί, νοσηλευτές και επιστήμονες μιλούν για πίεση του συστήματος υγείας με τις περισσότερες ΜΕΘ να είναι γεμάτες και πολλούς επαγγελματίες υγείας να νοσούν εξαιτίας του SARS-CoV-2 όταν ακόμη δεν έχει ξεκινήσει ο χειμώνας.

Πραγματικά, ίσως το σοβαρότερο πρόβλημα στην παρούσα συγκυρία είναι η κόπωση στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων, στους επιχειρησιακούς δρώντες αλλά κυρίως στους γιατρούς και τους νοσηλευτές.

Η εμφανής πλέον επαγγελματική κόπωση οφείλει να αντιμετωπισθεί άμεσα, πρώτον, με την ενίσχυση σε επαρκές και κατάλληλο υγειονομικό προσωπικό και δεύτερον με την υιοθέτηση μεθόδων κυκλικότητας στην εργασία ώστε να αμβλυνθούν τα ανεπιθύμητα συμπτώματα στους εργαζόμενους και στην λειτουργία των υπηρεσιών υγείας.

Δεδομένου ότι η χειμερινή περίοδος ενδεχομένως να επιδράσει δυσμενώς και να απειλήσει την αντοχή του υγειονομικού τομέα απαιτείται η κινητοποίηση των διαθέσιμων εφεδρειών και η υιοθέτηση ενός πιο συγκεντρωτικού και συγκροτημένου μάνατζμεντ για την αποδοτική χρήση των πόρων και την συμπληρωματικότητα και κινητοποίηση των διαθέσιμων υπηρεσιών.

Πόσο κινδυνεύουν η ελευθερία και η δημοκρατία

- Θα ήθελα να σας ρωτήσω, τέλος, άραγε πόσο κινδυνεύει η δημοκρατία και η ελευθερία μας από τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλει η πανδημία;

Το κράτος πρόληψης των τελευταίων δεκαετιών που βασίζεται στην βιοπολιτική προσέγγιση παρεμβαίνει στη ζωή μας σε συνθήκες διακινδύνευσης, όπως είναι η πανδημία, για να διασφαλίσει τη υγεία των πολιτών και συνεπώς την λειτουργία της οικονομίας και την κοινωνική ζωή.

Στο πλαίσιο αυτά, οι παρεμβάσεις των δημοσίων αρχών εμπεριέχουν περιοριστικά μέτρα για την ελεύθερη διακίνηση, την συνάθροιση και την άμεση επικοινωνία των πολιτών.

Προφανώς το αντιστάθμισμα των περιορισμών είναι το όφελος σε φυσικούς όρους της υγείας των πολιτών. Στις περιπτώσεις αυτές η νομιμοποίηση των περιοριστικών μέτρων εδράζεται στην τεκμηρίωση, την αναλογικότητα και στα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Έχει όμως παρατηρηθεί παλαιότερα αλλά και στην παρούσα συγκυρία ότι λαϊκιστικά και αυταρχικά καθεστώτα με αφορμή τα δυσμενή υγειονομικά φαινόμενα επιχειρούν με υπέρμετρες παρεμβάσεις τον περιορισμό της ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης των προτιμήσεων των πολιτών και επιδίδονται σε συρρίκνωση των θεσμικών εγγυήσεων. Σημεία και σήματα ανάλογων προσεγγίσεων πολιτικής χειραγώγησης της ελευθερίας και της δημοκρατίας βρίσκονται σποραδικά σε διάφορες χώρες.

Η βάση αυτής της προσέγγισης είναι η προσφορά μιας «γυμνής» βιολογικής ζωής στη θέση μιας «κανονικής» κοινωνικής ζωής, θέση που απειλεί την δημοκρατία μας και τον πολιτισμό μας.