Αλεξάνδρα Καππάτου στο CNN Greece: Είναι μια «χρυσή ευκαιρία» οι οικογένειες να έρθουν πιο κοντά

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, καθώς ήδη έχει περάσει ένα διάστημα πέντε εβδομάδων από όταν τα παιδιά άρχισαν να μπαίνουν σε αυτή τη φάση της καραντίνας, «το κάθε παιδί και κάθε οικογένεια έχει βρει τη δική της φόρμα», ενώ «και οι γονείς έχουν αρχίσει να βρίσκουν σε γενικές γραμμές μια ισορροπία».

Η κ. Καππάτου εκτιμά ότι σε γενικές γραμμές «πάει καλά το πράγμα», «αν όμως -συμπληρώνει η ίδια- οι γονείς είναι ήρεμοι, δεν έχουν εντάσεις μεταξύ τους, και φροντίζουν να ασχολούνται με τα παιδιά τους».

Παράλληλα, βρίσκει ότι είναι μια «εξαιρετική ευκαιρία τώρα, να βελτιώσουν την επικοινωνία και τη σύνδεση με τα παιδιά τους, πέρα από το να δείξουν ότι είναι διαθέσιμοι στα παιδιά, να ασχοληθούν μαζί τους ουσιαστικά όσο χρόνο μπορούν ο καθένας, αλλά να γίνεται αυτό συστηματικά. Να διασκεδάσουν μαζί με τα παιδιά κάνοντας διάφορες δραστηριότητες που τους αρέσουν, αλλά, το πιο σημαντικό, να τους δίνουν την δυνατότητα να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, να τους δείξουν ότι τα σέβονται και να τα βοηθήσουν να μάθουν να τα αναγνωρίζουν και να τα διαχειρίζονται».

«Είναι μια “χρυσή ευκαιρία” τώρα όπως την αποκαλώ οι οικογένειες να έρθουν πιο κοντά και να δεθούν περισσότερο. Δεν τους δίνεται κάθε μέρα αυτή η δυνατότητα. Με αφορμή την αρνητική συγκυρία για την οποία δεν ευθυνόμαστε και εξαιτίας της έχει υπάρξει μεγάλη αλλαγή στη ζωή μας ας αδράξουμε τουλάχιστον την ευκαιρία, να δούμε τα εντός της οικογένειάς μας μην επιτρέποντας σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση να επιδράσει διαλυτικά. Αξίζει το κόπο να αναρωτηθούμε αν μπορούμε κατά μια έννοια να περιχαρακώσουμε την οικογένειά μας και να ορίσουμε από κοινού τα δικά μας δεδομένα, να επανεξετάσουμε τη σχέση μας, να βάλουμε μικρούς στόχους, να δούμε ποιους τομείς θέλουμε να βελτιώσουμε μεταξύ μας αλλά και με τα παιδιά μας, τι μηνύματα θέλουμε να τους περάσουμε, ποιους τομείς διαπαιδαγώγησης να δουλέψουμε, ποια θέματα να επιλύσουμε», αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Τα παιδιά έχουν καταλάβει ότι κάτι συμβαίνει»

Πώς, όμως, εξηγείς στα παιδιά αυτό που συμβαίνει; «Έτσι και αλλιώς τα παιδιά έχουν καταλάβει ότι κάτι συμβαίνει» απαντά η κ. Καππάτου και εξηγεί τον τρόπο για την κάθε ηλικία:

Παιδιά μικρής ηλικίας

«Τα μικρότερα παιδιά έχουν καταλάβει ότι υπάρχει κάποιος ιός, γιατί ήδη έχει περάσει μεγάλο διάστημα καραντίνας, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά γνωρίζουν με μεγαλύτερη ακρίβεια. Τα παιδιά βέβαια πάντα έχουν ερωτήματα τα οποία δεν διστάζουν να τα θέσουν και στους γονείς. Για παράδειγμα μπορούν να τους ρωτήσουν πάλι τι είναι ο ιός. Μπορούν να εξηγήσουν με πάρα πολύ απλό τρόπο, κυρίως στα παιδιά προσχολικής ηλικίας καθησυχάζοντάς ότι δεν κινδυνεύουν τόσο εκείνα όσο και οι γονείς τους και οι αγαπημένοι τους γιαγιά - παππούς για αυτό τηρούν τις οδηγίες των ειδικών» εξηγεί η ψυχολόγος και προσθέτει:

«Μπορούμε να τους πούμε λοιπόν ότι αυτός ο ιός είναι πολύ μικρός που δεν φαίνεται με το μάτι, μπορεί όμως να μας κάνει να αρρωστήσουμε αν μπει στο σώμα μας με κάποιο τρόπο και να έχουμε βήχα, πυρετό, κούραση κλπ. Αν το επόμενο που θα ρωτήσει ένα παιδί προσχολικής ηλικίας είναι πώς μπορεί να μπει αυτό μέσα μας. Μπορούμε να εξηγήσουμε πάλι με πολύ απλά λόγια ότι αν κάποιος είναι κρυωμένος, φυσά τη μύτη του και δεν βάλει μπροστά το χέρι του τότε τα μικρόβια θα απλωθούν στον αέρα και θα μας μεταφέρουν τον ιό ή αν ακουμπήσουμε κάποια επιφάνεια μολυσμένη δίνοντας παράδειγματα πχ. το τραπέζι, και μετά βάλουμε τα χεράκια μας στο πρόσωπό μας ή στα μάτια ή στη μύτη μας κλπ. Να θυμάστε ότι τα παιδιά θέλουν απλές εξηγήσεις και παραδείγματα προσαρμοσμένα στην ηλικία τους και στην φάση της ανάπτυξής τους».

«Γι’αυτό ακριβώς τους εξηγούμε ότι είναι απαραίτητο να πλένουμε τα χεράκια μας αρκετά συχνά. Αν μας ρωτήσουν κιόλας γιατί λέγεται κορωνοϊός, ας τους εξηγήσουμε ότι τον λένε έτσι γιατί έχει πάνω του κάτι που μοιάζει με κορώνα, και να τους το ζωγραφίσουμε κιόλας, γιατί αυτό αρέσει στα παιδιά και το καταλαβαίνουν. Επίσης μπορούμε να τους πούμε ότι έχει έρθει από μία πολύ μακρινή περιοχή, γι’αυτό μας έχουν πει οι ειδικοί γιατροί να βοηθήσουμε όλοι με τον τρόπο μας, μένοντας στο σπίτι για κάποιες μέρες, έτσι είμαστε ασφαλείς. Για αυτούς τους λόγους λοιπόν η μαμά και ο μπαμπάς έχουν μείνει στο σπίτι και δουλεύουν από εκεί και αυτό είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να περνάμε χρόνο όλοι μαζί σαν οικογένεια, αλλά βοηθάμε κιόλας σε μια μεγάλη προσπάθεια που κάνουμε όλοι. Έτσι δεν θα αρρωστήσουμε αλλά προσατεύουμε και τους αγαπημένους μας γιαγιά παππού. Αυτή είναι μια επαρκέστατη εξήγηση για ένα παιδί μικρής ηλικίας».

Μεγαλύτερα παιδιά και έφηβοι

«Στα μεγαλύτερα παιδιά, μπορούμε να δώσουμε περισσότερες εξηγήσεις, ή ίσως έχουν παρακολουθήσει και από τις ειδήσεις τις μακροσκελέστατες αναλύσεις οι οποίες διαρκώς προβάλλονται. Με αφορμή αυτά μπορούμε να τα ρωτήσουμε τι γνωρίζουν ώστε να δούμε τι έχουν καταλάβει. Η εξήγησή μας πρέπει να περιέχει κάποια ανάλυση για την κατάσταση καθησυχάζοντάς τα ότι δεν κινδυνεύουν εφόσον τηρούν τις οδηγίες.

Με αφορμή αυτές τις συζητήσεις να τους αναλύσουμε τους λόγους που τηρούμε τα μέτρα προφύλαξης που έχει ορίσει η πολιτεία πχ μένουμε σπίτι, απόσταση, τακτικό πλύσιμο χεριών, όταν είναι κρυωμένα βάζουν το χέρι στο στόμα ή στη μύτη όταν τη φυσάνε κλπ» σημειώνει.

«Τα παιδιά της εφηβείας θέλουν μεγαλύτερη πληροφόρηση και πιο ακριβή, την οποία μπορούμε να τους προσφέρουμε απαντώντας στα ερωτήματά που μας θέτουν χωρίς να τα πανικοβάλλουμε. Κάποιες φορές η παρακολούθηση των ειδήσεων από κοινού μπορεί να αποτελέσει αφορμή για συζητήσεις ωστόσο πρέπει να γίνεται περιορισμένα και επιλεγμένα».

«Τα παιδιά της εφηβείας έχουν τις δικές τους “ιδιαιτερότητες”, δηλαδή επιδιώκουν να είναι κλεισμένα στο δωμάτιό τους, να επικοινωνούν με τους φίλους τους και να κάνουν όσο μπορούν κοινές δραστηριότητες μαζί τους όπως για παράδειγμα τα αγαπημένα τους ηλεκτρονικά. Είναι όμως πολύ σημαντικό να περνάμε κάποιες στιγμές όλοι μαζί, είτε στο φαγητό ή κάνοντας κάποια δραστηριότητα π.χ. ταινία, ντοκιμαντέρ, παρακολούθηση θεατρικής παράστασης, βιβλία, επιτραπέζιο παιχνίδι, άθληση στο σπίτι, μαγείρεμα, τακτοποίηση κλπ. επιδιώκοντας να επικοινωνούμε στο μέτρο που μας επιτρέπει ο έφηβος. Η καλή ατμόσφαιρα που δημιουργούμε , ευνοεί τον διάλογο και την επικοινωνία με τον έφηβο για διάφορα θέματα ουσιαστικά που μπορεί να τον απασχολούν, όχι μόνο για κορωνοϊό».

«Τα παιδιά όλων των ηλικιών έχουν καταλαβαίνει ότι μένοντας σπίτι δεν κινδυνεύουν τόσο τα ίδια και οι γονείς τους αλλά έτσι προστατεύουν τους αγαπημένους τους μεταξύ αυτών τη γιαγιά και το παππού τους που αυτή τη περίοδο καλό είναι να μη τους συναντούν παρά μόνο με τη βοήθεια της τεχνολογίας πχ. Skype. Καλό είναι να τα διαβεβαιώνουν ότι σύντομα θα επανέλθουμε στην κανονικότητά μας τονίζει η ίδια. Τα δε μηνύματα να τα περνούν με τρόπο ώστε να μην τους προκαλούνται ενοχές, ιδίως στα μικρά παιδιά , αν για παράδειγμα δεν τηρούν τις υποδείξεις των γονέων τους κάποιες φορές» τονίζει η ίδια.

Πάσχα και καραντίνα

Σε ό,τι αφορά την εβδομάδα που διανύουμε, η κ. Καππάτου λέει ότι «τώρα, επειδή είναι το Πάσχα, αντιλαμβάνεστε ότι τα παιδιά δυσκολεύονται. Έχουν μάθει άλλα πράγματα, να πηγαίνουν στο χωριό, να λαμβάνουν τη λαμπάδα και το αυγό από τη νονά, να έχουν ελευθερία κινήσεων και να συναντούν τους φίλους, τους συγγενείς, να ψήνουν αρνί κλπ. Αυτή την ελευθερία δεν μπορούμε να την έχουμε, όλα τα υπόλοιπα μπορούμε», προσθέτοντας επί της ουσίας ότι τρόποι υπάρχουν:

«Δηλαδή οι γονείς θα μπορούσαν να διατηρήσουν την τελετουργία και τις παραδόσεις του Πάσχα φτιάχοντας μαζί με τα παιδιά κουλουράκια, τσουρέκι και όλα τα πασχαλινά είδη σαν οικογενειακή ψυχαγωγία. Η λαμπάδα και το δώρο της νονάς θα μπορούσαν να έρθουν με κούριερ, ή αν δεν μπορεί να γίνει αυτή την περίοδο, μετά από συζήτηση με τη νονά και τον νονό θα τα παραλάβουν κάποια άλλη στιγμή μόλις τελειώσει η καραντίνα, τα παιδιά το κατανοούν απολύτως. Επίσης να τους εξηγήσουμε γιατί δεν πάμε στην εκκλησία, λέγοντας τους ότι για λόγους προστασίας του εαυτού μας αλλά και των συναθρώπων μας δεν επιτρέπεται να μαζεύονται πολλά άτομα μαζί σε ένα κλειστό χώρο. Θα παρακολουθήσουν τη λειτουργία της ανάστασης από την τηλεόρασή».

«Φροντίζουμε όμως το κλίμα στο σπίτι μας να είναι ευχάριστο. Αν χρειάζεται να ψήσουμε κάτι, να γίνει στη βεράντα του σπιτιού μας. Δεν θα έχουμε επισκέψεις από φίλους, συγγενείς κλπ. Δεν θα βγούμε με τα παιδιά μας έξω, ακολουθούμε κατά γράμμα τις οδηγίες της πολιτείας. Μέσα στην οικογένειά μας, όμως προσπαθούμε να περάσουμε καλά. Να έχουμε ένα ευχάριστο, δημιουργικό κλίμα, να συμμετέχουμε όλοι ακόμα και στο τραπέζι της Κυριακής του Πάσχα. Αν η γιαγιά και ο παππούς ή άλλοι αγαπημένοι μας είναι μόνοι τους, είναι πολύ σημαντικό μέσω Skype να φάμε μαζί ή με μια άλλη φιλική μας οικογένεια προκειμένου να νιώσουν τα παιδιά ότι δεν είμαστε απομονωμένα. Αυτό θα βοηθήσει πάρα πολύ».

«Αναγκαίο τα παιδιά να έχουν ένα πρόγραμμα»

Όσον αφορά το κομμάτι της καθημερινότητας, η ψυχολόγος αναφέρεται στα μαθήματα μέσω διαδικτύου που έχουν ήδη ξεκινήσει, τα οποία όπως λέει έχουν βοηθήσει αρκετά, «ώστε τα παιδιά να αποκτήσουν ένα πρόγραμμα, μια ρουτίνα».

«Έχουν κάποια σταθερή ώρα που ξυπνάνε προκειμένου να παρακολουθήσουν τα μαθήματά τους και μετά να κάνουν τις εργασίες τους. Οπότε σε πολλές περιπτώσεις περνάει το πρωινό για τα παιδιά σχολικής ηλικίας. Από εκεί και πέρα έχουν διάφορες δραστηριότητες ανάλογα με την ηλικία τους π.χ. μαθήματα ξένων γλωσσών ή ιδιάιτερα σε κάποια μαθήματα κά που γίνονται μέσω skype», λέει, ενώ όπως προσθέτει «αυτό εξυπηρετεί τους γονείς που έχουν ήδη αρκετοί ξεκινήσει την τηλεργασία».

«Πιστεύω ότι μετά από πέντε εβδομάδες έχουν αρχίσει να βρίσκουν μια ισορροπία σε γενικές γραμμές. Τα παιδιά έχουν φτιάξει ένα πρόγραμμα, έχουν χαλαρώσει και αυτοί αρκετά και έχουν έρθει σε στενότερη επαφή με τα παιδιά. Αυτό διαπιστώνω σε αρκετές περιπτώσεις, όχι πάντα. Βεβαίως υπάρχουν και οι γκρίνιες που χρειάζεται να τις διαχειριστούν αν έχουν δύο παιδιά ή το γεγονός ότι κάποιες φορές παιδιά βαριούνται».

«Και δω όμως υπάρχουν κάποιες λύσεις. Τα περισσότερα σπίτια έχουν κάποια βεράντα, κάποια αυλή, να τρέξουν λίγο, να κάνουν λίγο γυμναστική, να παίξουν λίγο μπάλα, οπότε όλο αυτό βοηθάει αρκετά. Ακόμα και μέσα στο διαμέρισμα μπορεί να γίνει αυτό. Έτσι κάπως εκτονώνονται τα παιδιά. Τελευταία έχουν αρχίσει και μικρούς περιπάτους γύρω από το σπίτι, οι γονείς με τα παιδιά ή το ζωάκι τους, ή ο ένας γονιός με το παιδί, όπου και αυτά μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί το οποίο είναι ανήσυχο ή δυσκολεύεται. Όμως πρέπει να είναι σε εγρήγορση ώστε, αν παρατηρείτε συνεχή γκρίνια, καπρίτσια, άγχος, ανησυχία, δυσκολία στον ύπνο, κλάματα ανεξήγητα, ξεσπάσματα θυμού, αναρωτηθείτε τη συμπεριφορά σας. Αν αυτά επιμένουν απευθυνθείτε σε ειδικό ψυχικής υγείας».

«Το πλαίσιο ορίζεται με τρόπους που θα εξαρτηθούν από τους γονείς»

Η κ. Καππάτου υπογραμμίζει ακόμα πόσο καθοριστικής σημασίας είναι η στάση των γονιών, επισημαίνοντας ότι «το πλαίσιο ορίζεται με τρόπους που θα εξαρτηθούν από τους γονείς».

«Γι’αυτό όταν μου αναφέρουν προβλήματα και δυσκολίες των παιδιών, οι οποίες είναι μη διαχειρίσιμες, προσανατολίζομαι κατευθείαν στους γονείς, γιατί από εκείνους άθελά τους συνήθως προκαλούνται οι αντιδράσεις των παιδιών σαν απάντηση στη σχέση μεταξύ τους ή στην πιθανή δυσλειτουργία που υπάρχει στην οικογένειά τους. Εκτός αυτών θεωρώ αναγκαίο να κάνω ιδιαίτερη αναφορά σε σοβαρές καταστάσεις έντασης μεταξύ των γονέων, ή και σκηνές ενδοοικογενειακής βίας που επισυμβαίνουν παρουσία του παιδιού ενίοτε που είναι ιδιαίτερα σοβαρό και χρήζει βοήθειας», σημειώνει και συμπληρώνει:

«Άρα η στάση των γονέων είναι καθοριστικής σημασίας, η συνεργασία η δική τους, η καλή τους επικοινωνία, η διαθεσιμότητά τους να ασχοληθούν με τα παιδιά τους, καθώς επίσης και το πλαίσιο των δραστηριοτήτων που αναπτύσσουν. Η στάση τους να είναι καθησυχαστική για την δεδομένη συνθήκη προς τα παιδιά τους, να συνδεθούν ουσιαστικά μαζί τους και να τους δίνουν τη δυνατότητα να εκφράζουν τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς που προέρχονται από τα βιώματα τους κλπ».

«Αυτή την περίοδο δίνεται η ευκαιρία να επιλυθούν προβλήματα που απασχολούν τους γονείς ως προς την διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους», λέει ακόμα η κ. Καππάτου και καταλήγει:

«Ακόμη και θέματα που έχουν σε εκκρεμότητα και θα ήθελαν να περάσουν τα κατάλληλα μηνύματα στα παιδιά μας και τώρα δίνεται αυτή η ευκαιρία. Απαραίτητη προϋπόθεση να είμαστε διαθέσιμοι ψυχικά, γιατί τα παιδιά μας αντιλαμβάνονται πάντα και παρακολουθούν το τρόπο με τον οποίο εκφραζόμαστε και επικοινωνούμε μεταξύ μας».