Από τον φόβο στον πανικό και από εκεί στην ενδοσκόπηση, μία πανδημία δρόμος

Είναι πολύ πιθανόν στο επόμενο διάστημα να εκδηλωθούν συμπτώματα ρατσισμού και ξενοφοβίας μπροστά στον κίνδυνο της εξάπλωσης του ιού COVID-19.

Γι’ αυτό, είναι επιτακτική ανάγκη, να αποφύγουμε τον πανικό, όπως επίσης, θα πρέπει να αποφύγουμε τον στιγματισμό των ανθρώπων ή εθνικοτήτων που προσβάλλονται από τον κορωναϊό, διότι ο ιός δεν είναι κινεζικός, ούτε ιταλικός, αλλά μας αφορά όλους.

Μόνο με ενσυναίσθηση, κατανόηση, υπομονή και αλληλεγγύη θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε σταδιακά στην κανονικότητά μας.

Τις παραπάνω σκέψεις καταθέτει στο CNN Greece, η κυρία Δώρα Φούντα, Κοινωνιολόγος MPhil -Certified coach, University of Cambridge, UK. (www.fountacoach.gr). Διανύοντας τη δεύτερη εβδομάδα του lockdown, της γενικής απαγόρευσης της κυκλοφορίας σε όλη τη χώρα, με αφορμή την πανδημία του κορωναϊού και με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον ψυχισμό μας, μιλήσαμε με την κυρία Φούντα για το τι σημαίνει όλη αυτή η ιστορία του τόσο δύσκολου, αλλά αναγκαίου εγκλεισμού, με στόχο να σταματήσει η διασπορά του κορωναϊού και τι αποτύπωμα μπορεί να αφήσει στον καθένα μας.

Πρόκειται για μία πρωτόγνωρη κατάσταση, την οποία θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε με ηρεμία, ενσυναίσθηση και υπομονή σημειώνει η συνομιλήτριά μας, προσθέτοντας, ότι «ο φόβος της πανδημίας μας φέρνει αντιμέτωπους με τη θνητότητα μας, κάτι το οποίο μέσα στους “τρελούς” ρυθμούς της καθημερινότητας, φαίνεται να είχαμε ξεχάσει».

Το μήνυμα δε που στέλνει είναι «Μένουμε Σπίτι, αλλά μένουμε κοινωνικά συνδεδεμένοι». Ένα μήνυμα, το οποίο εναρμονίζεται απόλυτα και με τον καθηγητή Λοιμωξιολογίας του ΕΚΠΑ και εκπρόσωπο του υπ. Υγείας Σωτήρη Τσιόδρα. Να θυμίσουμε, ότι χθες (Σάββατο 28 Μαρτίου 2020), για πρώτη φορά στην τακτική απογευματινή του ενημέρωση, ο καθηγητής αναφέρθηκε στην σημασία της καλής ψυχικής υγείας και της καλής ψυχολογίας τις δύσκολες ώρες που περνάμε όλοι οι Έλληνες.

Επιστρατεύοντας το συναίσθημα μαζί με την κοινή λογική, ο καθηγητής Τσιόδρας δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί και στο ιδιαίτερα ευαίσθητο αυτό κομμάτι. Αυτός ο περιορισμός, ίσως οδηγεί σε εντάσεις είπε, σημειώνοντας ότι η κοινωνική απόσταση δεν σημαίνει ωστόσο κοινωνική απομόνωση. Τόνισε, ότι δεν θα πρέπει να έχουμε φόβο και πανικό, θα πρέπει να αποφεύγουμε την πολύ ενημέρωση και να εντάξουμε σε αυτήν την δύσκολη καθημερινότητα, μία ισορροπημένη διατροφή, άσκηση μέσα στο σπίτι, ξεκούραση και να αποφεύγουμε τον καπνό και το αλκοόλ.

Άραγε μπορούμε να βγούμε πιο δυνατοί όλοι μας, μετά από αυτήν την μεγάλη περιπέτεια και ποιο θα ήταν το μεγαλύτερο μάθημα; Φυσικά και μπορούμε, απαντά η κοινωνιολόγος κυρία Φούντα, σημειώνοντας, ότι « η πρωτοφανής αυτή κρίση, ίσως αποδειχθεί μια ευκαιρία για μια ουσιαστική ενδοσκόπηση, μια ευκαιρία να πατήσουμε ένα pause για λίγο και να αναρωτηθούμε: τι έχω στη ζωή μου που απολαμβάνω; τι θα ήθελα να αλλάξω; τι θα ήθελα να βελτιώσω; και πως μπορώ να το βελτιώσω;

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της κυρίας Φούντα έχει ως εξής:

1.- Κυρία Φούντα τις τελευταίες εβδομάδες ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις αναφορικά με το μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας της πανδημίας, μία κρίση, η οποία δεν γνωρίζει σύνορα, ηλικίες αλλά και κοινωνικά ή οικονομικά status και μας αφορά όλους τελικά. Ο φόβος διαδέχθηκε τον τρόμο, και ο τρόμος τον πανικό. Έχει ιδιαίτερη αξία επομένως, η γνώμη ενός ειδικού όπως εσείς.

- Ο φόβος είναι ένα από τα πλέον βασικά συναισθήματα του ανθρώπου που προκαλείται από έναν πραγματικό ή πλασματικό κίνδυνο. Είναι ένας πρωτόγονος αμυντικός μηχανισμός που μας βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε έναν επερχόμενο κίνδυνο. Θα πρέπει να τον ξεχωρίσουμε από τη φοβία, η οποία είναι πολύ πιο σοβαρή από την απλή αίσθηση του φόβου. Η φοβία σχετίζεται με ένα υπερβολικό φόβο ο οποίος συνεχίζει να υφίσταται ακόμα και όταν δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος.

Στην παρούσα φάση, ο φόβος της πανδημίας μας φέρνει αντιμέτωπους με τη θνητότητά μας, κάτι το οποίο μέσα στους “τρελούς” ρυθμούς της καθημερινότητας, φαίνεται να είχαμε ξεχάσει. Αυτό βέβαια είναι φυσιολογικό γιατί οι άνθρωποι συνήθως αντιστέκονται στην αποδοχή των δύσκολων συναισθημάτων τους, κρίνοντάς τα ή αγνοώντας τα (π.χ δεν τρέχει τίποτα, δεν φοβάμαι). Σύμφωνα όμως με επιστημονικές έρευνες όσοι επιτρέπουν στο φόβο και στη θλίψη να κάνουν τον κύκλο τους, παρουσιάζουν λιγότερα συμπτώματα διαταραχής διάθεσης, σε σχέση με αυτούς που έχουν την τάση να τα “θάβουν” βαθιά μέσα τους.

Τον φόβο για να μπορέσουμε τον αντιμετωπίσουμε, θα πρέπει πρώτα να τον κατανοήσουμε, στη συνέχεια να τον αποδεχτούμε και τέλος να τον διαχειριστούμε.

Φόβος, αβεβαιότητα αλλά όχι πανικός

2.- Το lockdown που επέβαλλε η κυβέρνηση τη Δευτέρα 23 Μαρτίου 2020, μετά τις αρχικές συστάσεις για αυτοπεριορισμό, αποτελεί ένα βαρύ αλλά αναγκαίο μέτρο, προκειμένου να ανασχεθεί η διασπορά του κορωναϊού. Τι σημαίνει όμως ο εγκλεισμός για τον άνθρωπο, για την ψυχή μας και τι αποτύπωμα θα αφήσει μακροπρόθεσμα εκτιμάτε;

- Ίσως το πιο δύσκολο μέρος της διαχείρισης του φόβου της πανδημίας COVID-19 σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο είναι η αίσθηση της αβεβαιότητας του τι θα γίνει. Ωστόσο, η αβεβαιότητα είναι από μόνη της ένας ιός, ο οποίος προσθέτει μόνο καύσιμα στις ανήσυχες φωτιές που έχουν ήδη “ανάψει” σε πολλούς από εμάς. Ο φόβος μας βοηθά μεν να επιβιώσουμε, αλλά όταν αναμιγνύεται με αβεβαιότητα μπορεί να οδηγήσει σε άγχος. Ο υπερβολικός φόβος «συνοδεύεται» από θλίψη και φοβίες. Η αίσθηση της συνεχούς απειλής του Covid-19 και η ανησυχία για το μέλλον είναι ίσως το χειρότερο που θα μπορούσε να μας συμβεί γιατί τα συναισθήματα είναι μεταδοτικά. Ο φόβος και το άγχος μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο και μπορεί να οδηγήσει σε κάτι ακόμα πιο δυσλειτουργικό, τον πανικό.

Όχι πολύ ενημέρωση

3.- Μπορούμε άραγε το δύσκολο αυτό διάστημα του ιδιότυπου πολέμου με τον αόρατο εχθρό, να λειτουργήσουμε κανονικά, όσον αφορά την προσωπική μας ζωή, την οικογενειακή αλλά και την επαγγελματική;

- Η κατάσταση #μένουμε σπίτι, είναι πρωτόγνωρη και ιδιαίτερα δύσκολη γιατί δημιουργεί επιπλέον φόβο, νεύρα, ανησυχία και ανυπομονησία. Ο συνεχής φόβος μπορεί να γίνει ο μεγαλύτερος εχθρός και γι΄αυτό τον αντικαθιστούμε με λογική, υπευθυνότητα και ψυχραιμία. Ακολουθούμε τις οδηγίες των αρχών #μένουμε σπίτι, πλένουμε συχνά τα χέρια μας και αποφεύγουμε την παραπληροφόρηση και τα fake news. Δεν παρακολουθούμε όλη την ημέρα ειδήσεις για τον Covid 19, δεν κάνουμε αρνητικά σενάρια και αποφεύγουμε την καταστροφολογία. Σκεφτόμαστε θετικά, εστιάζουμε στο εδώ και τώρα και δεν μεταδίδουμε πανικό στους γύρω μας.

Είναι πολύ πιθανόν πάντως στο επόμενο διάστημα, να εκδηλωθούν συμπτώματα ρατσισμού και ξενοφοβίας μπροστά στον κίνδυνο της εξάπλωσης του ιού. Θα πρέπει να αποφύγουμε τον στιγματισμό των ανθρώπων ή εθνικοτήτων που προσβάλλονται από τον ιό. Ο ιός δεν είναι κινεζικός, ούτε ιταλικός, ο ιός μας αφορά όλους.

4.- Κατά την άποψή σας, δίπλα από την φράση ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ, ποια άλλη φράση θα μπορούσε να υπάρχει προς ενίσχυση της ψυχολογίας μας;

Μένουμε σπίτι, αλλά μένουμε ταυτόχρονα κοινωνικά συνδεδεμένοι με τους ανθρώπους μας, τους φίλους, τους συνεργάτες μας.

Ενσυναίσθηση & ενδοσκόπηση – Δεν ελέγχουμε τα πάντα

5.- Εκτιμάτε ότι μία τέτοια πολύ δύσκολη κατάσταση όπως αυτή που βιώνουμε με την πανδημία, θα λειτουργήσει προς όφελός μας, τόσο ατομικά, όσο και συλλογικά και κοινωνικά; Ποιο είναι το χειρότερο και ποιο το καλύτερο σενάριο;

Είναι γεγονός, ότι είναι αρκετά νωρίς και παρακινδυνευμένο ίσως να γνωρίσουμε πώς θα αντιδράσουμε ως κοινωνία σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Ο φόβος συχνά ενώνει τους ανθρώπους, ενώ ο πανικός, πολλές φορές, μπορεί να διαρρήξει την κοινωνική συνοχή.

Μόνο με ενσυναίσθηση, κατανόηση, συμπόνια, υπομονή και αλληλεγγύη θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε σταδιακά στην κανονικότητα μας.

Aς μην ξεχνάμε:

• Η ανθρωπότητα έχει περάσει και επιβιώσει από παρόμοιες επιδημίες σε παλαιότερες εποχές. Ευτυχώς, ζούμε σε μια εποχή όπου η κατάσταση είναι αντιμετωπίσιμη χάρη στην μεγάλη πρόοδο της επιστήμης και τη συνεργασία όλης της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας.
• Η τεχνολογία σε αυτή τη φάση είναι σύμμαχός μας, γιατί μας βοηθά να δουλεύουμε από απόσταση. Επίσης μας βοηθά να είμαστε συνδεδεμένοι με τα αγαπημένα μας πρόσωπα από όπου και αν βρισκόμαστε.
• Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι κρατάμε για ένα διάστημα φυσικές αποστάσεις από τους άλλους και όχι κοινωνικές. Παραμένουμε κοινωνικά συνδεδεμένοι μέσω τηλεφώνου και όλων των εναλλακτικών λύσεων που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία.

Ίσως η πρωτοφανής αυτή κρίση είναι μια ευκαιρία για μια ουσιαστική ενδοσκόπηση, μια ευκαιρία να πατήσουμε ένα pause για λίγο και να αναρωτηθούμε: τι έχω στη ζωή μου που απολαμβάνω; τι θα ήθελα να αλλάξω; τι λειτουργεί καλά; τι θα ήθελα να βελτιώσω; πως μπορώ να το βελτιώσω;

Eπιπλέον θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν ελέγχουμε τα πάντα, αυτό όμως που ελέγχουμε σίγουρα είναι τον τρόπο σκέψης μας και τη συμπεριφορά μας.-