Νομοσχέδιο Δημόσιας Υγείας και καρκίνος: Πόση πρόληψη αντέχει η Ελλάδα

Η προαγωγή υγείας και ειδικότερα η πρόληψη και οι προσυμπτωματικοί έλεγχοι κατά του καρκίνου βρίσκονται στην κορυφή του νομοσχεδίου για τη Δημόσια Υγεία, που αναμένεται τις επόμενες ημέρες από την ηγεσία του υπουργείου Υγείας.

Φιλοδοξία και στόχος της πολιτικής ηγεσίας της Αριστοτέλους, είναι το εν λόγω νομοσχέδιο όταν θα πάρει σάρκα και οστά και θα γίνει νόμος του κράτους, να αποτελέσει ένα μοντέλο καλών πρακτικών και μία παρακαταθήκη για την καλή υγεία και ευζωία των Ελλήνων πολιτών.

Με το παρόν σχέδιο νόμου επιχειρείται να ενισχυθεί ο διυπουργικός και διατομεακός χαρακτήρας των παρεμβάσεων για την αλλαγή του τρόπου ζωής των πολιτών αλλά και του περιβάλλοντος, στο οποίο αυτοί γεννιούνται, μεγαλώνουν, εκπαιδεύονται, εργάζονται και ζουν καθώς και προληπτικές δράσεις, που αφορούν στην παρεμπόδιση εμφάνισης μιας νόσου όσο και στην πρώιμη διάγνωσή της ώστε να καταστούν ακόμη και πλήρως ιάσιμες. Αξίζει δε να σημειωθεί, ότι εναρμονίζεται με τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις στον εν λόγω τομέα όπως είναι η διακήρυξη της Astana (2018) του ΠΟΥ και οι κατευθύνσεις, που ορίζονται από τη Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης (2015-2030).

Όπως δήλωσε μάλιστα ο υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας, μιλώντας την Κυριακή στον ΣΚΑΙ, «το πρώτο μέτρο σε αυτό το νομοσχέδιο, θα είναι οι δωρεάν οριζόντιες μαστογραφίες για γυναίκες πάνω από 39 χρόνων. Ο καρκίνος είναι μεγάλο θέμα, βασανίζει πολλές ελληνικές οικογένειες. Εμείς θέλουμε να δώσουμε τη δυνατότητα να έχει ποιότητα υγείας η μέση ελληνική οικογένεια, αλλά πριν νοσήσει κάποιος, να μπορούμε οριζοντίως να δούμε τι γίνεται». Ο υπουργός, διευκρίνισε ακόμη, ότι οι προληπτικές εξετάσεις θα είναι δωρεάν, και ότι μεταφέροντας πόρους από την περίθαλψη στην πρόληψη και το κόστος είναι μειωμένο στο ¼, με αποτέλεσμα να αναβαθμίζεται η ποιότητα ζωής μας.

Θα λέγαμε, ότι με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου σήμερα 4 Φεβρουαρίου, το νομοσχέδιο για τη Δημόσια Υγεία, είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρο και αναγκαίο, αρκεί τα γραπτά, να μεταμορφωθούν σε συγκεκριμένη οριζόντια στρατηγική που θα καλύπτει όλους τους πολίτες.

Βεβαίως την ίδια ώρα, τα ερωτήματα και οι προβληματισμοί είναι μεγάλοι, καθώς η χώρα μας, ανήκει στη μειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών που δεν έχουν ανανεώσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο, ενώ το Εθνικό Ινστιτούτο Νεοπλασιών, δεν έχει λειτουργήσει για αδιευκρίνιστους λόγους.

Το σύνθημα: Είμαι και θα είμαι!

Η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου, με αφορμή την αυριανή Παγκόσμια Ημέρα κατά του καρκίνου, όπως τονίστηκε στη διάρκεια του 4^ου ετήσιου συνεδρίου της (από 31 Ιανουαρίου έως 2 Φεβρουαρίου), ανακοίνωσε ότι συμμετέχει ενεργά στην διεθνή εκστρατεία για τον έλεγχο του καρκίνου της UICC, η οποία κορυφώνεται με τον επετειακό εορτασμό των 20 ετών της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καρκίνου. Με το σύνθημα #IAmAndIWill, μας καλεί όλους, ατομικά και συλλογικά, να δεσμευθούμε και να αναλάβουμε δράση, ο καθένας στον τομέα του, με σκοπό να μειώσουμε τις επιπτώσεις του καρκίνου και να βελτιώσουμε τις εκβάσεις για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους.

Μόνον με μία εθνική στρατηγική για τον καρκίνο, και συστράτευση όλων των επιστημονικών και κοινωνικών δυνάμεων, τονίζει η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ), μπορούν να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες, ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι προκλήσεις που θέτουν ο αυξανόμενος αριθμός νέων περιστατικών καρκίνου, ο αυξανόμενος αριθμός επιβιωσάντων λόγω αποτελεσματικών θεραπειών, η επιταχυνόμενη γήρανση του πληθυσμού και να μεγιστοποιηθεί το κοινωνικό όφελος. Βεβαίως το εύλογο ερώτημα που μπορεί κάποιος να απευθύνει, είναι γιατί τόσα χρόνια, δεν είχαμε εθνική στρατηγική.

Τον Οκτώβριο, το Ευρωπαϊκό Σχέδιο κατά του καρκίνου

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με το Ευρωπαϊκό Σχέδιο κατά του Καρκίνου, το οποίο θα παρουσιασθεί τον Οκτώβριο 2020 και θα βασίζεται εκτός των άλλων στη δημόσια διαβούλευση που θα αρχίσει αύριο 4 Φεβρουαρίου, συμπεριλαμβάνοντας τους εκπροσώπους των ασθενών ως ισότιμους εταίρους, έχει ως βασικό στόχο, μέσα από μία ολιστική προσέγγιση, να καλύψει όλα τα στάδια αντιμετώπισης της νόσου, ξεκινώντας από την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση, την έρευνα, τη θεραπευτική αντιμετώπιση, την αποκατάσταση και επανένταξη στην εργασία, την ανακουφιστική φροντίδα, τη φροντίδα ασθενών τελικού σταδίου, και παράλληλα να αξιολογήσει και να επαναπροσδιορίσει την επίδραση που έχουν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, η τροφική αλυσίδα και οι κοινωνικές πρακτικές στην εμφάνιση και εξάπλωση του καρκίνου.

«Αιωρείται» το Εθνικό Σχέδιο Δράσης

Από την πλευρά της, η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) σε Συνέντευξη Τύπου που οργάνωσε, ανακοίνωσε ότι βάσει των στοιχείων που παρουσιάστηκαν, στην Ελλάδα ο καρκίνος ευθύνεται για το 27% των συνολικών θανάτων, το 38% των θανάτων πριν το 65ο έτος της ηλικίας, ενώ περίπου 1.000.000 επιζώντες χρειάζονται συνεχιζόμενη ιατρική, συναισθηματική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη.

Στην εισαγωγική του ομιλία ο πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος, κ. Ιωάννης Μπουκοβίνας, δήλωσε: «Η χώρα μας ανήκει στη μειονότητα των Ευρωπαϊκών χωρών που δεν έχουν ανανεώσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ θεσμοθετήθηκε από την πολιτεία το Εθνικό Ινστιτούτο Νεοπλασιών που θα είχε και συμβουλευτικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός τέτοιου σχεδίου, δεν έχει λειτουργήσει για αδιευκρίνιστους λόγους. Έτσι πορευόμαστε στα τυφλά δίχως οραματικό σχεδιασμό για τον καρκίνο» και συμπλήρωσε ότι στην Ελλάδα παραμένουμε παρατηρητές στις κοσμογονικές εξελίξεις που συντελούνται στην αντιμετώπιση του καρκίνου - με την προσωποποιημένη φροντίδα από το screening έως τη μακρόχρονη παρακολούθηση, την τεχνητή νοημοσύνη, τη διαχείριση δεδομένων μεγάλου όγκου, τα μητρώα ασθενών, τα στοιχεία που συλλέγονται από την υλοποίηση των διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων, κα.

«Οι ασθενείς στη χώρα μας περιμένουν να δουν μία άλλη προοπτική, αυτήν της έγκαιρης διάγνωσης, της γρήγορης παραπομπής σε ειδικό, τη γενίκευση χρήσης των βιοδεικτών, την έγκαιρη πρόσβαση σε νέες θεραπείες, την επανένταξη στην κανονικότητα, τη δημιουργία αρχείου καταγραφής νεοπλασιών, τη δημιουργία μητρώων, την αξιολόγηση των υπαρχουσών δομών, την παρακολούθηση της προόδου των στόχων που τέθηκαν από την Πολιτεία. Αυτά δεν μπορούν να γίνουν αποσπασματικά αλλά μόνον κάτω από τον συντονιστικό ρόλο ενός οργάνου σαν το ΕΙΝΕ, με μία σφικτή δομή και με ευελιξία κινήσεων».

Στην ανάγκη δημιουργίας και υλοποίησης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης για τον καρκίνο αναφέρθηκε η γενική γραμματέας της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος, κυρία Σοφία Αγγελάκη, τονίζοντας ακόμη τα εξής:

Σύμφωνα με την μελέτη σκοπιμότητας για την ανακουφιστική φροντίδα στην Ελλάδα, 120,000 έως 135,000 ασθενείς και οι οικογένειές τους χρειάζονται σχετικές υπηρεσίες ετησίως ενώ περισσότεροι από το 95% αυτών θα μπορούσαν να λαμβάνουν φροντίδα στο περιβάλλον του σπιτιού τους. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, περίπου 37% των αναγκών Ανακουφιστικής Φροντίδας αφορά καρκινοπαθείς.

Η ανακουφιστική φροντίδα… αυτή η άγνωστη ειδικότητα

Σε μήνυμα του ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας κ. Βασίλειος Κουλουλίας σημείωσε πως η ανακουφιστική φροντίδα μπορεί και πρέπει να ξεκινά από τα αρχικά στάδια της νόσου. Στο εξωτερικό η ανακουφιστική φροντίδα αναπτύσσεται διαρκώς και υπάρχουν εξιδεικευμένοι κλινικοί ιατροί με τη μορφή υποειδικότητας. Στην Ελλάδα η ανακουφιστική φροντίδα δεν έχει θεσμοθετηθεί σαν ιατρική εξειδίκευση. Στο ΚΕΣΥ έχουν ήδη κατατεθεί οι προτάσεις ειδικής 14μελούς επιτροπής για την εκπαίδευση στην ακτινοθεραπευτική ογκολογία όπου αναφέρεται σαν επιλογή από τον εκπαιδευόμενο για εξειδίκευση στο πλαίσιο της ειδικότητας.

Η κυρία Καίτη Αποστολίδου, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Ασθενών με Καρκίνο – ECPC-European Cancer Patient Coalition, και Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου-ΕΛΛΟΚ στην ομιλία της ανέφερε ότι «Η έλλειψη οράματος και εθνικής στρατηγικής για τον καρκίνο «τον Αυτοκράτορα των Ασθενειών» είναι διαχρονική στη χώρα μας. Παρά τις δημόσια εκφρασμένες θέσεις μας για την ανάγκη κατάρτισης εθνικής στρατηγικής για τον καρκίνο και την βιο-ιατρική έρευνα για τον καρκίνο, δεν είχαμε καμία απάντηση από καμία κυβέρνηση. Η χώρα μας μέχρι τώρα δεν αντιμετώπισε τον καρκίνο με τη σοβαρότητα που αρμόζει, με αποτέλεσμα η Ελλάδα είναι απούσα από τα Ευρωπαϊκά forα πολιτικής για τον καρκίνο».

Σήμερα, όπως ανέφερε η κυρία Αποστολίδου, υπάρχει το ΕΙΝΕ-Εθνικό Ινστιτούτο Νεοπλασιών, το οποίο θεσμοθετήθηκε πέρυσι το Μάρτιο και μέχρι σήμερα δεν έχει τεθεί σε λειτουργία, και το ΕΔΙΑΟ-Εθνικό Δίκτυο Ιατρικής Ακριβείας στην Ογκολογία, το οποίο δυστυχώς δεν έχει θεσμοθετηθεί ακόμη, παρά την δραστηριότητα που έχει επιδείξει μέχρι σήμερα και την αναγνωρισιμότητα και το κύρος που απολαμβάνει στο εξωτερικό.

Εξάλλου, σε άλλη συνέντευξη τύπου, ο κ. Ιωάννης Μπουκοβίνας, πρόεδρος ΔΣ ΕΟΠΕ, αναφερόμενος στην ανοσοθεραπεία, επεσήμανε: «η ανοσοθεραπεία έχει αλλάξει τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον καρκίνο. Ο μοναδικός μηχανισμός δράσης, η παρατεταμένη διάρκεια ανταπόκρισης, το ξεχωριστό προφίλ ασφάλειας, η καθορισμένη χρονική διάρκεια χορήγησής της, η επάνοδος στην κανονικότητα, η πιθανότητα μακροχρόνιας επιβίωσης, ακόμα και ίασης, δίνουν ιδιαίτερη αξία στην ελπίδα. Και συνέχισε: Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε απαντώντας στα ερωτήματα: πώς επιλέγουμε τους ασθενείς, ποιοι είναι οι κατάλληλοι συνδυασμοί φαρμάκων, αν μπορεί να γίνει πρόβλεψη της τοξικότητας, πώς ξεπερνάμε την αντίσταση στα συγκεκριμένα φάρμακα, ποια είναι η βέλτιστη διάρκεια θεραπείας. Οραματιζόμαστε ένα μέλλον όπου στην αντιμετώπιση του καρκίνου θα έχει μεγιστοποιηθεί το όφελος της ανοσοθεραπείας, ενδυναμώνοντας την αξία της για τους ασθενείς, τις οικογένειές τους και την κοινωνία».

6.500 Έλληνες καταλήγουν από καρκίνο του πνεύμονα

Ο καθηγητής Παθολογίας και Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής της Γ΄ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο «Η Σωτηρία», κ. Κωνσταντίνος Συρίγος δήλωσε σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα πως «αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως με μεγάλο ποσοστό των ασθενών να διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο της νόσου, αφού η νόσος δεν δίνει συνήθως πρώιμα συμπτώματα. Στην Ελλάδα έχει υπολογισθεί ότι 6.500 άτομα χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από αυτή τη μορφή καρκίνου, που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στο κάπνισμα. Επιπλέον, ενώ για όλες τις άλλες συχνές μορφές του καρκίνου έχουν καθιερωθεί εξετάσεις έγκαιρης διάγνωσης (screening) για τον καρκίνο του πνεύμονα δεν υπάρχει ακόμη τέτοιο πρόγραμμα».

Η δύναμη της ανοσοθεραπείας

Σε συνέχεια ανέφερε: «Είναι σημαντικό ότι η χώρα μας, παρά τις όποιες αντιξοότητες των τελευταίων ετών, συνεχίζει να βρίσκεται στην πρωτοπορία της έρευνας στον καρκίνο του πνεύμονα με τις περισσότερες από τις νεότερες θεραπείες, συμπεριλαμβανομένων των ανοσοθεραπειών να είναι διαθέσιμες στους Έλληνες ασθενείς. Η ανοσοθεραπεία αποτελεί πλέον τον βασικό πυλώνα θεραπείας των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα, είτε ως μονοθεραπεία, είτε σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία. Επιπλέον, σύντομα θα υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης συνδυασμού ανοσοθεραπείας, ώστε, αποφεύγοντας τη χημειοθεραπεία, να διευρύνονται οι θεραπευτικές επιλογές μας, με στόχο την σημαντική παράταση της επιβίωσης και την εξασφάλιση μιας καλής ποιότητας της ζωής για μεγάλο ποσοστό των ασθενών μας».