Ήρθε η ώρα των ασθενών: Πρόσβαση στην καινοτομία, συμμόρφωση και λήψη αποφάσεων

Από το 1ο συνέδριο Κλινικών Μελετών και Έρευνας του ΣΑΦΕΕ, μέχρι το 3rd Patient Compliance Conference 2019, «2020 με τίτλο: Οι προκλήσεις στη συμμόρφωση των ασθενών. Ο ρόλος των θεσμικών φορέων και των επαγγελματιών υγείας στη συμμόρφωση» και το 5ο Συνέδριο “Cancer & Personalized Medicine Conference”, οι ασθενείς μέσα από τα θεσμικά τους όργανα διαδραματίζουν και πρέπει να διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Την ίδια ώρα ωστόσο, όπως τονίστηκε στο 1ο Συνέδριο Κλινικών Μελετών και Έρευνας, οι ασθενείς, λένε ότι δεν υπάρχει καινούριο φάρμακο εδώ και πάνω από 16 μήνες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πρόσβαση και δη την ισότιμη πρόσβασή τους σε νέες, αναγκαίες και καινοτόμες θεραπείες.

Και όσο καθυστερούν οι θεραπείες να φθάσουν στον ασθενή, τόσο το πρόβλημα διογκώνεται.

Το κόστος

Στο 5ο Συνέδριο “Cancer & Personalized Medicine Conference”, που διοργανώθηκε στις 17 Οκτωβρίου από το Health Daily και τη Boussias Communications, η επιστημονική κοινότητα, οι επαγγελματίες υγείας, οι φορείς και οι ασθενείς με καρκίνο απηύθυναν έκκληση προς την Πολιτεία να προχωρήσει σε άμεσα μέτρα, άλλα και μεσοπρόθεσμες δράσεις για την ουσιαστική αντιμετώπιση του καρκίνου, που πλέον έχει εξελιχθεί στην πρώτη αιτία θανάτου στον σύγχρονο κόσμο.

Οι 25 διακεκριμένοι ομιλητές που εκπροσωπούν το σύνολο των εταίρων της Υγείας κατέθεσαν την εμπειρία τους στο πλαίσιο των εργασιών του συνεδρίου, μιλώντας για το κόστος και την αξία των καινοτόμων θεραπειών για τον καρκίνο, την προαγωγή της πρόληψης, της έρευνας και των κλινικών μελετών, τις στρατηγικές και τα οικονομικά του καρκίνου, τις διεθνείς τάσεις και τις εθνικές προκλήσεις, καθώς και τον ρόλο των ασθενών στα κύρια ζητήματα που τους αφορούν. Παράλληλα, παρουσιάστηκαν οι επιστημονικές εξελίξεις στην ανοσο-ογκολογία, τις στοχευμένες θεραπείες, τα CAR-T κ.ά. Σημαντική ήταν η παρουσίαση ερευνών και συγκριτικής ανάλυσης των πολιτικών για τον καρκίνο σε διεθνές επίπεδο. Ειδική ενότητα ήταν αφιερωμένη στις κλινικές μελέτες, με έμφαση στα μέτρα προώθησης των κλινικών δοκιμών στην Ελλάδα, τις ευκαιρίες που ανοίγονται για τη χώρα μας, τις νομικές πτυχές σχετικά με τη χρήση καινοτόμων φαρμάκων, καθώς και τη χρήση real world evidence και καινοτόμων τεχνολογιών σε κλινικές δοκιμές.

Στο 3o Patients Compliance Conference, που διοργάνωσε το DailyPharmaNews, με θέμα «2020: Οι προκλήσεις στη συμμόρφωση των ασθενών. Ο ρόλος των θεσμικών φορέων και των επαγγελματιών υγείας στη συμμόρφωση», ο υφυπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης, τόνισε στην ομιλία του ότι «πως τα διεθνή οικονομικά δεδομένα σε ό,τι αφορά στη συμμόρφωση των ασθενών στην θεραπεία τους είναι συντριπτικά. Εάν υπήρχε συμμόρφωση θα μπορούσαμε να έχουμε εκατοντάδες εκατομμύρια, προς όφελος του συστήματος υγείας, συνολικά».

Να συνεχισθεί η αναβάθμιση της ΠΦΥ

Ο πρώην Υπουργός Υγείας και Τομεάρχης Υγείας Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ Ανδρέας Ξανθός, επεσήμανε μεταξύ άλλων:

«Οι Σύλλογοι των ασθενών μπορούν να παίξουν έναν ακόμη πιο κρίσιμο ρόλο στη χάραξη πολιτικής υγείας στη χώρα. Υπήρξε θεσμικός διάλογος και επικοινωνία το προηγούμενο διάστημα και έγιναν κάποια βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Αναγνωρίστηκε η ανάγκη εκπροσώπησης των ασθενών, σε κρίσιμα πεδία, συγκροτήθηκαν επιτροπές στις οποίες εκπροσωπούνταν οι λήπτες υπηρεσιών υγείας και υπήρξε μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση».

Πολύ σημαντικό βήμα, συνέχισε ο κ. Ξανθός, αποτελεί και η συγκρότηση ενός ενιαίου φορέα, υπό τη μορφή της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, που έβαλε ένα τέλος στην κατακερματισμένη εκπροσώπηση των ασθενών, και αναβάθμισε τον ρόλο τους ως επίσημου συνομιλητή της πολιτείας.

Ο κ. Ξανθός τόνισε ότι παρόλα τα βήματα που έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι σημαντικό να ολοκληρωθεί η αναβάθμιση της Πρωτοβάθμια Φροντίδα.

«Το θέμα της συμμόρφωσης αποδεικνύει ότι είμαστε σε μία φάση που κάνουμε εν τω βάθη παρέμβαση, γιατί έχουμε εξασφαλίσει τα βασικά, με την έξοδο της χώρας από την κρίση», ανέφερε ο κ. Ξανθός. «Με ανοιχτές πληγές αλλά έχοντας κερδίσει τη μάχη της επιβίωσης της δημόσιας περίθαλψης και της προσβασιμότητας των πολιτών στις θεραπείες. Σήμερα έχουμε το περιθώριο και την υποχρέωση να δώσουμε έμφαση στην ποιότητα της φροντίδας. Η συμμόρφωση έχει σχέση με αυτό». Είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, τόνισε ο κ. Ξανθός, που επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των θεραπειών και πρέπει να ενισχυθεί. Πρέπει να ενισχυθεί ί η αγωγή της υγείας, με έρευνα και εκπαίδευση, πολιτών και επαγγελματιών υγείας. «Και φυσικά είναι πολύ σημαντικό να έχουμε ανοιχτό διάλογο με τους Συλλόγους Ασθενών». Συνεχίζοντας τόνισε πως είναι σημαντικό «να μην ακυρώσουμε παρεμβάσεις που έχουν κάνει πιο φιλικό το σύστημα αλλά να παρθούν αποφάσεις για την αναβάθμιση του.

Ωστόσο δεν παρέλειψε να αναφέρει ότι η συζήτηση «περί του να αλλάξει το νομικό καθεστώς στην υγεία και ελευθεροεπαγγελματίες να μπαίνουν στα δημόσια νοσοκομεία, να πάψει η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση των γιατρών, δεν βοηθά τις ανάγκες των ασθενών αλλά τις ανάγκες συγκεκριμένων συντεχνιών οι οποίες πιέζουν».

Ισότιμη και αξιοπρεπής περίθαλψη

Η κυρία Κατερίνα Κουτσογιάννη, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας ΡευΜΑΖην, ανέλυσε διεξοδικά τα θέματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς και τόνισε «τη σημαντικότητα της συμμετοχής των ασθενών στις αποφάσεις που χαράζουν πολιτική υγείας. Η ισότιμη και αξιοπρεπής περίθαλψη από επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό σε κάθε γωνιά της Ελλάδα, η πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες, χωρίς κόστος για τον ασθενή αλλά και η ανάπτυξη σχεδίων δράσης για όλα τα χρόνια νοσήματα, θα βοηθήσουν προς τη σωστή κατεύθυνση και τη βελτίωση της Συμμόρφωσης».

Τα εντυπωσιακά αποτελέσματα της έρευνας του Webrating Health για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, παρουσίασε ο Καθηγητής ΕΚΠΑ Γιάννης Υφαντόπουλος. Στην έρευνα στην οποία συμμετείχαν ιατροί, φαρμακοποιοί αλλά και ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, είναι φανερό ότι η συμμόρφωση παραμένει σε χαμηλά επίπεδα παρά το γεγονός πως ασθενείς αλλά και επαγγελματίες υγείας αναγνωρίζουν πλέον τη σημαντικότητα της Συμμόρφωσης αλλά και τη σημαντικότητα της μεταξύ τους σχέσης. Συνοψίζοντας τα συμπεράσματα, ενώ οι ασθενείς είναι ικανοποιημένοι από την επικοινωνία τους με το γιατρό και ενώ γνωρίζουν ότι είναι σημαντικό να λαμβάνουν σωστά τα φάρμακά τους, παρόλα αυτά ένα σημαντικό ποσοστό αυτών, συνεχίζει να μην παίρνει τη θεραπεία του σωστά ή καθόλου.

Η μη συμμόρφωση οδηγεί σε αυξημένες νοσηλείες

Στην τοποθέτησή του ο κ. Δημήτρης Γκότσης Γενικός Διευθυντής της UpJohn Ελλάδος (A Division of Pfizer), τόνισε τη σημαντικότητα της Συμμόρφωσης στις Χρόνιες Παθήσεις. Τα στοιχεία από τα στατιστικά που μας παρουσίασε είναι συγκλονιστικά, αν αναλογιστούμε πως μόνο το 50% ασθενών συμμορφώνονται στη θεραπεία για χρόνιες παθήσεις, το 33% των συνταγών δεν εκτελούνται, 10% νοσηλείες οφείλονται σε ελλιπή συμμόρφωση ενώ το τεράστιο ποσό των 194.000 θανάτων οφείλονται στην ελλιπή συμμόρφωση στην Ευρώπη.

Συγκεκριμένα ο κ. Γκότσης ανέφερε, σύμφωνα με τα στοιχεία που μας δίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι, κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση «πεθαίνουν πρόωρα από η μη μεταδοτικές ασθένειες, 550.000 άνθρωποι, με ένα κόστος για το ΑΕΠ των χωρών που αγγίζει τα 115 δις ευρώ. Στην Ελλάδα τα στοιχεία είναι λίγο χειρότερα. Το 86% του συνόλου των θανάτων είναι από μη μεταδοτικές ασθένειες, με τη μερίδα του λέοντος να κατέχουν τα καρδιαγγειακά, παρόλο που γι’ αυτές τις παθήσεις υπάρχουν πολύ αποτελεσματικά φάρμακα». Σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι η «συμμόρφωση αυτών των ασθενών στις θεραπείες τους παραμένει χαμηλή, ενώ το σύνολο της συμμόρφωσης των ασθενών αγγίζει το 50%, με δραματικές συνέπειες». Κομβικό ρόλο για τη Συμμόρφωση των ασθενών έχει τόσο ο ιατρός, όσο και ο φαρμακοποιός με την άμεση σχέση που αποκτούν με τον ασθενή αλλά και με τις σαφείς οδηγίες τους προς αυτόν. Δυστυχώς όπως δείχνουν τα στοιχεία «1 στις 3 συνταγές δεν εκτελείται καν…». Αυτό από μόνο του καταδεικνύει το πρόβλημα της Συμμόρφωσης.

Ο επιστημονικός Διευθυντής της ΠΕΦ κ. Μάρκος Ολλανδέζος ανέφερε πως «η κακή ποιότητα επικοινωνίας μεταξύ γιατρού και ασθενή αποτελεί πρόβλημα για τη Συμμόρφωση». Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε, «στο 71% των περιπτώσεων malpractice οι ασθενείς αναφέρουν κακή επικοινωνία με το γιατρό, με το 54% των περιπτώσεων να μη συζητά καν, τα προβλήματά του με το γιατρό».

Ο πρόεδρος του PIF (PhRMA Forum) Μάκης Παπαταξιάρχης στην τοποθέτησή του αναφέρθηκε στην αποτελεσματικότητα των νέων θεραπειών σε σχέση με την αύξηση του προσδόκιμου ορίου ζωής αλλά και στα υποστηρικτικά προγράμματα που παρέχει η φαρμακευτική βιομηχανία και όχι μόνο και που βοηθούν στη συμμόρφωση των ασθενών και συνέχισε λέγοντας, πως οι ευθύνες της ιατρικής αλλά και της φαρμακευτικής κοινότητας στη μη συμμόρφωση ή προσήλωση των ασθενών, είναι δεδομένες σε όλο τον πλανήτη. Η φαρμακευτική προσήλωση των ασθενών προσδιορίζεται άμεσα και από δημογραφικά και κοικωνικοπολιτισμικά κριτήρια, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Ο τρόπος με τον οποίο αντιδρά ο Έλληνας ασθενής, σε σχέση με τον τρόπο που αντιδρά οποιοσδήποτε άλλος ασθενής είναι διαφορετικός». Ωστόσο δεν παρέλειψε να τονίσει πως «μόνο 1 στους 51 ασθενείς βγαίνει από το γραφείο του ιατρού έχοντας πει ακριβώς αυτό που θέλει», ενώ κατέδειξε το μερίδιο ευθύνης του κράτους, στην έλλειψη δομών και πλαισίων που θα μπορούν να οδηγήσουν σε καλύτερη συμμόρφωση. «Πρέπει κάποια στιγμή να μετατρέψουμε αυτό που θέλουμε, σε πράξη» είπε κλείνοντας ο κ. Παπαταξιάρχης.

Ο Πρόεδρος του ΟΣΦΕ Σταύρος Μπελώνης τόνισε ότι στην εξίσωση της καλής συμμόρφωσης θα πρέπει να εντάξουμε και τον ρόλο του φροντιστή, κάτι που οι φαρμακοποιοί το βλέπουν καθημερινά. Άνθρωποι που δεν είναι εξειδικευμένοι και δεν έχουν τη εκπαίδευση να καθοδηγήσουν σωστά-κυρίως τους ηλικιωμένους-στη σωστή χρήση των φαρμάκων. «Εκεί ο ρόλος του φαρμακοποιού είναι σημαντικός. Είναι επίσης πολύ σημαντικό να φτιαχτεί ο Ηλεκτρονικός Φάκελος του Ασθενούς, έτσι ώστε να μπορούμε να έχουμε καλύτερη πληροφόρηση για το τι χρησιμοποιεί ο ασθενής και να μπορεί να τον χρησιμοποιεί και ο ασθενής. Πρέπει να συνεργαστούμε και να παράγουμε πρόληψη, όλοι μαζί. Σ’ αυτό πρέπει να βοηθήσει και η φαρμακοβιομηχανία».